Πάνω από όλα, ένα είναι το στοίχημα που θα πρέπει να κερδηθεί στο μέτωπο της οικονομίας το 2021. Να επιστρέψουν όσο το δυνατόν περισσότεροι εργαζόμενοι στις δουλειές τους. Δεν είναι ένας εύκολος ο στόχος. Πολλοί από όσους εργάζονταν πριν από την πανδημία βρίσκονται σήμερα σε αναστολή, άλλοι είναι στο σπίτι τους γιατί η επιχείρηση στην οποία απασχολούνταν είναι κλειστή μετά από κρατική εντολή, άλλοι αναγκάζονται να δουλεύουν 3 ή 4 μέρες την εβδομάδα (και θα εξακολουθήσουν να το κάνουν για πολύ ακόμη), ενώ δεν είναι λίγοι όσοι, ήδη, είναι άνεργοι γιατί η εταιρεία στη οποία δούλευαν έχει, οριστικά, χρεοκοπήσει. Προφανώς και δεν πρόκειται στο σύνολό τους οι εργαζόμενοι αυτοί να επιστρέψουν στις θέσεις εργασίας τους, όταν τελειώσει η υγειονομική κρίση.

Τα πλήγματα που αφήνει ο κορωνοϊός είναι βαθιά και οι πληγές στην οικονομία θα παραμείνουν για πολύ καιρό ακόμη ανοικτές. Δεν είναι, όμως, μόνο, το βομβαρδισμένο τοπίο που αφήνει, στο μέτωπο των επιχειρήσεων και της απασχόλησης, η πανδημία.

Είναι και οι νέες δυνάμεις που κινητοποίησε, προκαλώντας την εφαρμογή, με ραγδαίους ρυθμούς, της τεχνολογικής προόδου στην καθημερινότητά μας, στον τρόπο επικοινωνίας και στην εργασία. Αλλαγές που είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν μπορούν να τις παρακολουθήσουν μεγάλα στρώματα εργαζομένων που δεν διαθέτουν επαρκείς γνώσεις, δεξιότητες και προσόντα.

Κάπως έτσι διαμορφώνεται η επόμενη μέρα, με τον κίνδυνο μια κρίσιμη μάζα συμπολιτών μας να βρεθεί στο περιθώριο της ανεργίας ή της πολύ χαμηλά αμειβόμενης εργασίας. Προφανώς και η χώρα μας, το πολιτικό σύστημα, δεν μπορεί να αντέξει μια τέτοιας έκτασης κοινωνική περιθωριοποίηση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού. Πολύ περισσότερο η ελληνική οικονομία που στηρίζεται κατά τα 2/3 στην κατανάλωση. Ακόμη και αν τρέξουν γρήγορα τα επενδυτικά έργα που θα χρηματοδοτηθούν από το Ευρωταμείο Ανάκαμψης δεν θα έχουν τη δύναμη να «σηκώσουν», από μόνα τους, το άρμα της πολυπόθητης ανάπτυξης για να καλυφθεί, το ταχύτερο, το μεγάλο κενό στην οικονομική δραστηριότητα που θα έχει δημιουργηθεί από την πανδημία. Ενα ολιστικό πακέτο στήριξης της απασχόλησης και των επιχειρήσεων βλέπουν αξιόπιστοι παράγοντες της οικονομίας ως τη λύση στο μεγάλο αυτό πρόβλημα που εμφανίζεται μπροστά μας. Ενα new deal για την απασχόληση πρέπει να πέσει στο τραπέζι του κοινωνικού διαλόγου για την επόμενη μέρα μετά την πανδημία.

Ενα σχέδιο που θα περιλαμβάνει φιλόδοξα προγράμματα κατάρτισης των εργαζομένων στη νέα ψηφιακή πραγματικότητα, αλλά και σε περιοχές γνώσης και ειδίκευσης που έχει ανάγκη η αγορά και ο παραγωγικός μετασχηματισμός της ελληνικής οικονομίας. Το κράτος πρέπει να βγει μπροστά, να σχεδιάσει, να κατευθύνει και να χρηματοδοτήσει τα προγράμματα αυτά μέσω των 32 δισ. ευρώ που αναλογούν στη χώρα μας από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης. Το κράτος μέσω του Εθνικού Σχεδίου Ανάπτυξης και οι τράπεζες πρέπει να συνδράμουν, στηρίζοντας και ενισχύοντας βιώσιμες επιχειρήσεις και επενδυτικά σχέδια.

Τίποτε δεν θα είναι το ίδιο με πριν, όταν τελειώσει η πανδημία. Για αυτό, επιβάλλεται να αλλάξουμε πολλά από αυτά που κάναμε έως τώρα. Μόνο έτσι θα τα καταφέρουμε στις νέες μεγάλες προκλήσεις στη μετά Covid εποχή.