Αρχαιολόγων απολογία

Η Αρχαιολογική Υπηρεσία στελεχώνεται από μια ιδιότυπη κατηγορία δημόσιων λειτουργών. Η εμμονή με το αντικείμενό τους, η ενασχόληση με το παρελθόν στο όριο της αποκοπής από το παρόν, η αγάπη για την ακριβολογία που τους καθιστά συχνά ακατάληπτους έρχονται να συναντηθούν με τη φήμη που τους συνοδεύει ότι είναι αυτοί που δεν θα σε αφήσουν να χτίσεις ή που θα σου πάρουν το χωράφι. Η διαχρονική αντιπάθεια για τους αρχαιολόγους είναι από τα λίγα πράγματα που ενώνουν τους απλούς πολίτες της χώρας με αρκετούς από τους κυβερνήτες της.

Βέβαια υπάρχει και η μικρή λεπτομέρεια ότι σε αυτές και αυτούς χρωστάμε τη διατήρηση ενός μεγάλου μέρους της πολιτιστικής κληρονομιάς μας, που διαφορετικά θα είχε γίνει κυριολεκτικά τσιμέντο· ότι εντόπισαν, ανέσκαψαν, συντήρησαν και ανέδειξαν τα μνημεία που μπορεί να μην επισκεπτόμαστε συχνά, όμως χαιρόμαστε όταν βλέπουμε καραβιές τουριστών να τα επισκέπτονται· ότι είναι ο μόνος κλάδος δημόσιων λειτουργών με ανύπαρκτες καταγγελίες για αθέμιτες συναλλαγές και χρηματισμό, παρότι συμμετέχουν στην αδειοδότηση μεγάλου μέρους της οικονομικής δραστηριότητας στη χώρα.

Η διαρκής προσπάθεια να αμφισβητηθούν και να συρρικνωθούν η αρμοδιότητα και ο ρόλος των αρχαιολόγων, συχνά στο όνομα της οικονομικής ανάπτυξης, έρχεται να θυμίσει μια κρίσιμη πλευρά της λειτουργίας του κράτους: τη χάραξη των ορίων ανάμεσα στο δημόσιο και το ιδιωτικό αγαθό, τον δημόσιο χώρο και τον χώρο της ιδιωτικής οικονομικής δραστηριότητας, το υλικό πεδίο που μπορεί να τύχει εκμετάλλευσης και αξιοποίησης και αυτό που πρέπει να μείνει καταστατικά ανεκμετάλλευτο και αναξιοποίητο.

Αυτό είναι που φέρνει τους αρχαιολόγους, όπως και άλλους δημόσιους λειτουργούς, εξ αντικειμένου αντιμέτωπους με τον χώρο της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας (ή και κρατικών αναπτυξιακών πρωτοβουλιών), όμως είναι ο μόνος τρόπος για να συνεχίσουμε να έχουμε δημόσια αγαθά, δημόσιο χώρο και όρια σε μια ανάπτυξη που ενίοτε αποδεικνύεται καταστροφική. Και με αυτή την έννοια, όντως οι αρχαιολόγοι εκπροσωπούν το κοινωνικό συμφέρον και όχι την εμμονή τους.