Μανιφέστο που αλλάζει το νόημα του καπιταλισμού από 200 διευθύνοντες συμβούλους

Με νέο «μανιφέστο» που αλλάζει επισήμως τον ορισμό του στόχου μιας επιχείρησης – και ίσως το ίδιο το νόημα του καπιταλισμού – 200 διευθύνοντες σύμβουλοι μεγάλων επιχειρήσεων, μεταξύ των οποίων η Apple, η Pepsi και η Walmart, πήραν μέρος στο ετήσιο ραντεβού τους στο Business Roundtable. Προσπάθησαν να επανακαθορίσουν φέτος τον ρόλο των επιχειρήσεων στην κοινωνία και τον τρόπο με τον οποίο ένα όλο και πιο σκεπτικό κοινό αντιμετωπίζει τις επιχειρήσεις. Σε μια διαφοροποίηση από δεκαετίες επιχειρηματικής ορθοδοξίας, το τελικό ανακοινωθέν υποστηρίζει ότι οι εταιρείες δεν θα πρέπει πλέον να ενδιαφέρονται μόνο για την προώθηση των συμφερόντων των μετόχων τους. Αλλά θα πρέπει να επενδύουν και στους εργαζομένους τους, να προστατεύουν το περιβάλλον και να αντιμετωπίζουν δίκαια και ηθικά τους προμηθευτές τους.

«Ενώ κάθε μία από τις επιχειρήσεις μας υπηρετεί τον δικό της εταιρικό σκοπό, μοιραζόμαστε μια ουσιώδη αφοσίωση σε όλους τους μετόχους μας» αναφέρεται στην ανακοίνωση της ομάδας, που λειτουργεί ως λόμπι για μεγάλες αμερικανικές εταιρείες. Σε αυτό το νέο μανιφέστο των πολυεθνικών το μήνυμα αλλάζει σε σύγκριση με παλαιότερα. Πλέον διακηρύσσονται οικολογικές και εργατικές ευαισθησίες και ένα νέο δόγμα για «έξωθεν καλή μαρτυρία» έναντι του παλαιότερου «κέρδη πάση θυσία».

Η διαφοροποίηση έρχεται σε μια στιγμή έντονων αντιδράσεων και καταγγελιών προς τις μεγάλες αμερικανικές επιχειρήσεις τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς: για την ολοένα αυξανόμενη ανισότητα μισθών, για προϊόντα που κάνουν κακό στους χρήστες αλλά και το περιβάλλον και άθλιες συνθήκες εργασίες. Ετσι τώρα, παρ’ ότι βέβαια οι μέτοχοι πρέπει πάντα να κερδίζουν, στο πλάνο εισέρχεται η κριτική για συνήθεις πρακτικές, όπως η καταχρηστική τακτική απολύσεων, η χρήση φορολογικών παραδείσων και οι ανεξέλεγκτοι βιομηχανικοί ρύποι. Το ανακοινωθέν της «επιχειρηματικής στρογγυλής τράπεζας» αναφέρει ότι αυτές οι πρακτικές δεν αποτελούν πλέον πλεονέκτημα για τις επιχειρήσεις αλλά αρνητικές τακτικές που μακροπρόθεσμα τις βλάπτουν.

Οι «200»

«Η «Πρωτοβουλία 200″ μπορεί να θεωρηθεί πολιτική απάντηση στην ανάπτυξη των λαϊκιστικών πολιτικών κινημάτων που έχουν φουντώσει τα τελευταία χρόνια» σχολιάζουν οι «Financial Times». Και προσθέτουν ότι το κείμενο αυτό ίσως αποτελεί μήνυμα προς τους πιο αριστερούς υποψηφίους για το χρίσμα του Δημοκρατικού Κόμματος στις ΗΠΑ Μπέρνι Σάντερς και Ελίζαμπεθ Γουόρεν, οι οποίοι έχουν διαρκώς στο στόχαστρο τις επιχειρηματικές πρακτικές που αγνοούν τα εργατικά δικαιώματα και την περιβαλλοντική προστασία.

Η ομάδα της οποίας ηγείται ο επικεφαλής της JPMorgan Chase, Τζέιμς Ντάιμον, έχει μια ισχυρή φωνή στην Ουάσιγκτον, για αυτό και η απόφασή της συζητείται εντόνως στα αμερικανικά και διεθνή μέσα. Ενδιαφέρον έχει το γεγονός πως επτά από τους συμμετέχοντες διευθύνοντες συμβούλους μεγάλων επιχειρήσεων αρνήθηκαν να υπογράψουν τη δήλωση, μεταξύ αυτών ο Λάρι Καλπ της General Electric και ο Στίβεν Σγουόρτσμαν της Blackstone Group.

Στη συνάντηση πάντως δεν συζητήθηκε καθόλου το θέμα της περικοπής των τεράστιων μισθών που λαμβάνουν τα υψηλόβαθμα στελέχη πολυεθνικών – οι 100 πιο ακριβοπληρωμένοι εξ αυτών αμείβονται 254 φορές περισσότερο σε σύγκριση με τους εργαζομένους στην εταιρεία τους. Πλέον σχεδόν κάθε εβδομάδα κάποια μεγάλη εταιρεία εμπλέκεται σε μια πολιτική αντιπαράθεση στις ΗΠΑ. Καθώς τόσο οι καταναλωτές όσο και οι εργαζόμενοι ζητούν από τις επιχειρήσεις να τηρούν πιο υπεύθυνη στάση, συχνά αναγκάζονται να εξηγήσουν τις θέσεις τους για θέματα όπως οι μισθοί, η κατοχή όπλων, η μετανάστευση, ο πρόεδρος Τραμπ και πολλά άλλα. «Κατανοούν πως το business as usual δεν είναι πλέον αποδεκτό» σχολιάζει η Νάνι Κοέν, ιστορικός στο Business Schoοl του Χάρβαρντ. «Είναι πια ένα ανοιχτό θέμα το εάν αυτές οι επιχειρήσεις θα αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο κάνουν μπίζνες».