Από το τέλος στην αρχή

Ο κανόνας δεν ισχύει πια ούτε στη δραματουργία. Δεν είναι απαραίτητο πια το κρεσέντο στο τέλος. Μπορεί κάτι να τελειώσει ήσυχα, σχεδόν υπόκωφα, χωρίς να χάσει το μήνυμα ίχνος από τη δύναμή του. Μπορεί, αντίθετα, το υπόκωφο τέλος να ενισχύει ακόμη περισσότερο το περιεχόμενο.

Με όρους θεάματος, ο κανόνας δεν ισχύει πια ούτε στην πολιτική. Τότε τι έκανε τον Κυριάκο Μητσοτάκη να ανεβάσει τόσο τους τόνους στο τέλος των προγραμματικών δηλώσεων; Τι χρειαζόταν η αποστροφή για «το δίδυμο της καταστροφής του α’ εξαμήνου του 2015 που τα έφερε έτσι η μοίρα να βρίσκονται στη Βουλή» και μάλιστα σε προεκλογικά ντεσιμπέλ; «Συμβουλές από εσάς για διαπραγμάτευση, αυτή η παράταξη που στάθηκε όρθια ενώ εσείς κάνατε κωλοτούμπα στη συνέχεια, δεν δέχεται» είπε με τη φωνή στην ίδια ένταση.

Εντάξει, δεν ήρθε και το τέλος του πολιτικού πολιτισμού με λίγα ντεσιμπέλ παραπάνω. Είναι όμως ακριβώς αυτά τα παραπάνω ντεσιμπέλ που προοιωνίζονται πως εκείνο το τέλος μπορεί να έρθει πολύ πιο σύντομα απ’ όσο θα ευχόταν κανείς. Είναι αυτό το μάλλον αταίριαστο κρεσέντο στο τέλος που μπορεί να επιβεβαιώσει την αρχική υποψία ότι ο πολιτικός πολιτισμός δεν μπορούσε παρά να είναι θνησιγενής. Πως δεν θα ήταν παρά ένα διάλλειμα στον ρουν της πολιτικής βαρβαρότητας.

Το αρχικό ερώτημα ωστόσο παραμένει. Χρειαζόταν αυτό το κρεσέντο; Ή ήταν ένα φάλτσο; Αν ήταν, δεν ήταν μόνο μια κακόηχη στιγμή για τον πολιτικό πολιτισμό αλλά και για τον ίδιο τον Μητσοτάκη. Οχι επειδή πολύ εύκολα απαντάει κανείς πως η παράταξη που, όπως είπε, στάθηκε όρθια, θα είναι πάντα η παράταξη που χρεοκόπησε τη χώρα, αλλά κι επειδή το ίδιο το κρεσέντο ήταν μια πρώιμη αντιπολίτευση στην αντιπολίτευση.

Το κρεσέντο στο τέλος ήταν μια αρχή μιας αντιπολίτευσης στην αντιπολίτευση για την οποία ο Μητσοτάκης, ως υποτιθέμενος φορέας ενός νέου στυλ διακυβέρνησης, δεν είχε κανέναν λόγο να επισπεύσει. Το λάθος από αυτήν την άποψη δεν ήταν μόνο δραματουργικό. Ηταν κυρίως πολιτικό.