«Λευκός καπνός» στις Βρυξέλλες αλλά και αρκετά μαύρα σύννεφα – Τι σηματοδοτούν οι αποφάσεις

Εκεί που δεν απέδωσε η αϋπνία ως μοχλός πίεσης για να υπάρξει συμφωνία για τα πρόσωπα που θα στελεχώσουν τις κορυφαίες θέσεις των ευρωπαϊκών θεσμών, φαίνεται πως απέδωσε η αίσθηση ότι οποιαδήποτε παραπέρα αναβολή θα δημιουργούσε παραπέρα προβλήματα.

Ιδίως όταν υπήρχε και ο κίνδυνος το Ευρωκοινοβούλιο (που έχει την πρώτη του ολομέλεια στο Στρασβούργο στις 3 Ιουλίου) να εξέλεγε πρόεδρο χωρίς να έχει υπάρξει πρόταση για τις υπόλοιπες κορυφαίες θέσεις.

Βέβαια, στη διαδρομή ορισμένες αρχές και θεσμοί, έστω και άτυποι, θυσιάστηκαν, πρώτος και καλύτερος αυτός των spitzenkandidaten, όπως παραδέχτηκε και η ίδια η κ. Μέρκελ.

Άλλωστε, η γερμανίδα καγκελάριος υπέστη ούτως ή άλλως σε αυτή τη διαδικασία μια πολιτική ήττα, αφού είδε να απορρίπτεται τόσο ο spitzenkandidat  που είχε υποστηρίξει αρχικά (ο Μάνφρεντ Βέμπερ), όσο και η συμβιβαστική πρόταση που διαμόρφωσε μαζί με τον Εμανουέλ Μακρόν και τον Ντόναλντ Τουσκ με την υποψηφιότητα του Φρανς Τίμερμανς.

Στα θύματα της όλης διαδικασίας και η όποια ισορροπία εντός του κυβερνητικού συνασπισμού στη Γερμανία, εφόσον οι σοσιαλδημοκράτες αντέδρασαν έντονα στην ακύρωση της υποψηφιότητας Τίμερμανς, με αποτέλεσμα η Γερμανία να απέχει της ψηφοφορία στο Συμβούλιο καθώς δεν υπήρχε συμφωνία μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων.

Και βέβαια στα θύματα της όλης διαδικασίας και κάθε υπόσχεση για καλύτερη γεωγραφική κατανομή των αξιωμάτων στην κορυφή της ΕΕ, εφόσον όλοι προέρχονται από την Δυτική Ευρώπη.

Συνασπισμός αντιρρήσεων

Επιπλέον, για πρώτη φορά σε τέτοιο βαθμό ένας ετερόκλητος συνασπισμός αντιρρήσεων, από τη δυσαρέσκεια εντός του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος εναντίον οποιασδήποτε σκέψης να προέρχεται από τους σοσιαλιστές ο επόμενος επικεφαλής της Επιτροπής, μέχρι την κάθετη αντίδραση των «χωρών του Βίζεγκραντ», κατάφερε να αποδειχτεί πιο ισχυρός από το συμβιβασμό σε επίπεδο κορυφής ανάμεσα σε Γερμανία και Γαλλία, τον υποτιθέμενο βασικό μηχανισμό πολιτικής σταθερότητας εντός της ΕΕ.

Αυτό οδήγησε σε μια τελική απόπειρα διάσωσης της δυνατότητας να υπάρξει πρόταση, σε μια προσπάθεια να συνδυαστεί η ισχυρή γερμανική παρουσία, η εκπροσώπηση του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, η ικανοποίηση της Γαλλίας μαζί με επιπλέον κριτήρια όπως η πιο ενισχυμένη παρά ποτέ γυναικεία παρουσία.

Μόνο που δύσκολα μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι η τελική πρόταση μπορεί να εμπνεύσει τη μεγαλύτερη εμπιστοσύνη ως προς τη διαχείριση των ευρωπαϊκών πραγμάτων.

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προερχόμενη από πολιτική οικογένεια και με μια μακρά κυβερνητική εμπειρία, δεν πιστώνεται κάποιο ιδιαίτερο σχέδιο για την Ευρώπη, ενώ οι επικριτές της υπενθυμίζουν ότι χρεώνεται ως υπουργός Άμυνας από το 2013 την όχι ιδιαίτερα καλή κατάσταση των γερμανικών ένοπλων δυνάμεων αλλά και τα ερωτηματικά για τις συμβάσεις με τις εταιρείες συμβούλων McKinsey και Accenture.

Όμως, είναι γερμανίδα και αρκούντως συντηρητική ώστε να έχει την υποστήριξη όχι μόνο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος αλλά και των χωρών του Βίζεγκραντ και της Ιταλίας. Κυρίως όμως ολοκληρώνει τον ούτως ή άλλως αρκετά μεγάλο έλεγχο στους βασικούς ευρωπαϊκούς θεσμούς που ασκεί η Γερμανία.

Ο Σαρλ Μισέλ, πρωθυπουργός του Βελγίου, δηλαδή της χώρας με τα μεγαλύτερα προβλήματα συνοχής στην Ευρώπη, θα είναι ο διάδοχος του Ντόναλντ Τουσκ. Οι επικριτές του επισημαίνουν ότι για να διαμορφώσει κυβερνητική πλειοψηφία δεν είχε πρόβλημα να συμμαχήσει με την ακροδεξιά εκδοχή του φλαμανδικού εθνικισμού.

Η Λαγκάρντ

Η γαλλίδα Κριστίν Λαγκάρντ ως επικεφαλής της ΕΚΤ θα είναι προφανώς το αντιστάθμισμα στην κατάληψη της θέσης του Πρόεδρου της Επιτροπής από εκπρόσωπο της Γερμανίας. Παρότι έχει μακρά πολιτική προϋπηρεσία αλλά και πέρασμα από την ηγεσία του ΔΝΤ σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο, εντούτοις αξίζει να σημειώσουμε ότι μετά από πολύ καιρό ο επικεφαλής της ΕΚΤ, ενός ιδιαίτερα κρίσιμου θεσμού για τη νομισματική και οικονομική πολιτική στην Ευρώπη, δεν θα είναι οικονομολόγος (η κ. Λαγκάρντ είναι δικηγόρος).

Τέλος, ο Ζοσέπ Μπορέλ, έμπειρος στα ευρωπαϊκά, εφόσον διετέλεσε πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου στην περίοδο 2004-2007 (κάνοντας μισή θητεία στο πλαίσιο μιας συμφωνίας μεταξύ των Σοσιαλιστών και του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος), έρχεται και για να εκπροσωπηθούν οι σοσιαλιστές αλλά και να εξασφαλιστεί και η στήριξη της Ισπανίας στην όλη συμφωνία.

Βέβαια, η θέση του Ύπατου Αρμοστή για τα ζητήματα εξωτερικών υποθέσεων και ασφάλειας, είμαι μια θέση χωρίς πραγματικά μεγάλες αρμοδιότητες, ιδίως από τη στιγμή που η Ένωση απέχει από το να έχει πραγματικά κοινή εξωτερική πολιτική.

Ας σημειώσουμε εδώ ότι στην πιο κρίσιμη φάση της διαπραγμάτευσης, αυτή που οδήγησε στις τωρινές επιλογές, δεν υπήρξε ελληνική παρουσία αφού ο έλληνας πρωθυπουργός προτίμησε να επιστρέψει στην Ελλάδα και να επιδοθεί στον προεκλογικό αγώνα.

Βέβαια μένει να δούμε εάν και σε ποιο βαθμό το Ευρωκοινοβούλιο θα κάνει αποδεκτές αυτές τις προτάσεις ή εάν θα συναντήσουν σημαντικές αντιδράσεις.

Ωστόσο, ακόμη και θεωρήσουμε δεδομένη την τελική επικύρωση αυτών των επιλογών, η πραγματική δοκιμασία τους θα είναι το εάν και σε ποιο βαθμό θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τα υπαρκτά προβλήματα και στη λειτουργία και τη νομιμοποίηση των ευρωπαϊκών θεσμών, τις προκλήσεις για την ευρωπαϊκή οικονομία που βλέπει ορατό το φάσμα της στασιμότητας και βέβαια το πραγματικό πρόβλημα των εσωτερικών αντιφάσεων και συγκρούσεων μιας Ένωσης που δείχνει λιγότερο συνεκτική και πιο διαιρεμένη. Θα κριθούν, δηλαδή, από το εάν θα μπορέσουν να αντιστρέψουν την εικόνα που προηγήθηκε της τελικής συμφωνίας για την επιλογή τους.