Το καθήκον στα ζώα, καθήκον στον εαυτό μας

Στις 4 Οκτωβρίου εορτάζεται η παγκόσμια μέρα των ζώων. Επιτρέπει όμως η ελληνική πραγματικότητα να εορτάζουμε εδώ αυτή τη μέρα; Και δεν εννοώ μόνο τις συνεχείς πράξεις βίας και θανάτωσης ζώων, ούτε την εγκατάλειψή τους από τους «ιδιοκτήτες» τους, όταν τα βαρεθούν τα παιδιά τους. Ούτε καν το ελληνικό κράτος είναι σε θέση να προστατεύσει τα ζώα. Δεν έχει περάσει πολύ καιρός από την απόσυρση ( ευτυχώς) του σχεδίου νόμου για τα κατοικίδια.

Αρκεί να αναφέρω μόνο μια διάταξη του, για να συνειδητοποιήσουμε  το μέγεθος της «εχθρότητας» προς τα ζώα και προς όλους όσοι τα προστατεύουν. Αυτή που ποινικοποιούσε τη δράση πολιτών να ταΐζουν τα αδέσποτα, εκτός από τα «όποια» σημεία θα υπεδείκνυε ο εκάστοτε δήμος.

Θα έπρεπε βεβαίως να μοιράσει ο δήμος και μια ανακοίνωση στα αδέσποτα, τα οποία είναι συνηθισμένα να βρίσκουν την τροφή τους όπου οι φιλόζωοι την αφήνουν, για να μάθουν ότι στο εξής θα πρέπει να πηγαίνουν στα κατά τον δήμο ορισμένα σημεία. Σ’ αυτό ακριβώς το σχέδιο νόμου αποτυπώθηκε ανάγλυφα η καχυποψία των κυβερνώντων έναντι της κοινωνίας των πολιτών.

Την ίδια περίοδο με την κατάθεση αυτού του σχεδίου μια θλιβερή πράξη συμπολιτών μας που βασάνιζαν ένα σκυλάκι, την έκαναν απείρως θλιβερότερη τα κανάλια, που την αναμετέδιδαν συνεχώς. Ντροπή. Μεγάλη ντροπή. Και γι’ αυτούς που έδειχναν συνεχώς αυτή τη βαναυσότητα, αλλά περισσότερο γι’ αυτούς που την απολάμβαναν από τον καναπέ τους.

Υπάρχει ένα ερώτημα που συνεχώς κάνουν όλοι όσοι δεν θέλουν να καταλάβουν τη σημασία της αγάπης προς τα ζώα. Μα καλά αναρωτιούνται: «εδώ πεινάνε και πεθαίνουν άνθρωποι και εσείς ασχολείστε με τα ζώα»; Τα πράγματα είναι αντίστροφα.

Το μίσος για τα ανυπεράσπιστα ζώα είναι «κρυφή έκφραση» του μίσους κατά των ανθρώπων. Αν δεν αγαπάς το ανυπεράσπιστο ζώο, είναι πολύ πιθανόν να μην αγαπάς αλλά και συνάμα να φοβάσαι και τον αδύναμο, ανυπεράσπιστο άνθρωπο. Τα μικρά και ανυπεράσπιστα ζώα τα βασανίζουν και σκοτώνουν άνθρωποι που φοβούνται τους αδύναμους, επειδή είναι οι ίδιοι αδύναμοι. Ανυπεράσπιστοι οι ίδιοι έναντι των απαιτήσεων της ζωής, μετατρέπουν την αδυναμία τους σε «ισχύ» κατά πλασμάτων που δεν μπορούν να τους αντισταθούν.

Η αγάπη και η φροντίδα προς τα ανυπεράσπιστα ζώα που ζουν δίπλα μας είναι ανιδιοτελής πράξη, γνήσιος αλτρουισμός που δεν έχει υλική ανταπόδοση. Μόνο ίσως το υπέροχο βλέμμα ευγνωμοσύνης του ίδιου του ζώου που φροντίζεις.

Κατά τον Καντ, η ευγνωμοσύνη προς τα ζώα «αποτελεί εμμέσως καθήκον του ανθρώπου, όσον αφορά στα ζώα αυτά, θεωρούμενα όμως άμεσα δεν αποτελεί παρά μόνο καθήκον του ανθρώπου προς τον εαυτό του» (Η μεταφυσική των Ηθών- Σμίλη, μτφ: Κωνσταντίνος Ανδρουλιδάκης, σ. 443). Μόνο όσοι θεωρούν ως ανθρώπινο καθήκον τους τη φροντίδα των ζώων, είναι προετοιμασμένοι να βοηθήσουν ανιδιοτελώς και τους συνανθρώπους τους. Το καθήκον προς τα ζώα είναι καθήκον στον άνθρωπο.