Λέοναρντ Κοέν: Ένα αντίο στον «Λεονάρδο» της Ύδρας

Επιμέλεια: Τζωρτζίνα Ντούτση / Φωτογραφίες Αρχείο ΔΟΛ: Ειρήνη Σπυροπούλου

«Mε βαθύτατη λύπη ανακοινώνουμε ότι ο θρυλικός ποιητής, τραγουδοποιός και καλλιτέχνης Λέοναρντ Κοέν απεβίωσε. Έχουμε χάσει έναν από τους πιο αξιοθαύμαστους και παραγωγικούς οραματιστές.», με αυτήν τη λιτή δήλωση στην επίσημη σελίδα του στο facebook, ανακοινώθηκε ο θάνατος του μεγάλου τροβαδούρου και ποιητή Λέοναρντ Κοέν, ο οποίος απεβίωσε τα ξημερώματα της Παρασκευής 11 Νοεμβρίου σε ηλικία 82 ετών.

Λίγο αργότερα, ο γιος του -μουσικός/ερμηνευτής και ο ίδιος- Άνταμ Κοέν, ανέφερε στο «Rolling Stone»: «Ο πατέρας μου «έφυγε» ήσυχα στο σπίτι του στο Λος Άντζελες, με τη γνώση ότι είχε ολοκληρώσει έναν από τους καλύτερους δίσκους του. Έγραφε μέχρι τις τελευταίες του στιγμές και πάντοτε με χιούμορ.».

Πριν από λίγες μόνο ημέρες, ο Λέοναρντ Κοέν είχε κυκλοφορήσει το νέο του άλμπουμ με τίτλο You Want It Darker, το οποίο έμελλε να είναι το «κύκνειο άσμα» του μεγάλου λογοτέχνη της μουσικής. Την παραγωγή του 14ου –και τελευταίου- δίσκου του έκανε ο γιος του Άνταμ, ο οποίος πραγματοποίησε την ηχογράφηση των νέων τραγουδιών στο laptop, τοποθετώντας ένα μικρόφωνο στην τραπεζαρία του σπιτιού του πατέρα του στο Λος Άντζελες, καθώς ο ίδιος ο Κοέν ήταν αδύνατο να μετακινηθεί λόγω της κατάστασης της υγείας του.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το You Want It Darker από την πρώτη στιγμή της κυκλοφορίας του, έχει λάβει διθυραμβικές κριτικές από τον ξένο Τύπο και τους κριτικούς.

Με αφορμή την κυκλοφορία του δίσκου, το περασμένο καλοκαίρι ο Ντέιβιντ Ρέμνικ επισκέφθηκε τον Κοέν στο σπίτι του στο Λος Άντζελες για να μιλήσουν για την καριέρα του, τις πνευματικές επιρροές του, τις θριαμβευτικές τελευταίες του περιοδείες, κ.ά. Ο Κοέν ήδη εκείνο το διάστημα υπέφερε από σοβαρά προβλήματα υγείας και είχε δηλώσει στη συνέντευξή του στο New Yorker, «Είμαι έτοιμος να πεθάνω, ελπίζω να μην είναι και τόσο άβολο αυτό.».

Ωστόσο, λίγο αργότερα σχετικά με τη συγκεκριμένη δήλωσή του διευκρίνισε ότι ήταν υπερβολικός λέγοντας: «Πάντοτε δραματοποιώ πολύ περισσότερο τα πράγματα. Σκοπεύω να ζήσω για πάντα.».

• Ο «Έλληνας» Λέοναρντ Κοέν

Το 1960 ο καναδός τότε ποιητής και μετέπειτα παγκοσμίως γνωστός τραγουδιστής, Λέοναρντ Κοέν, αναζητώντας ένα «καταφύγιο» από το βροχερό καιρό του Λονδίνου, έφτασε στην Ελλάδα όπου μετά από μια σύντομη στάση στην Αθήνα, βρέθηκε στη γραφική Ύδρα, τον τόπο που αποτέλεσε σημαντικό σταθμό της ζωής του. Στις 27 Σεπτεμβρίου του 1960, έξι ημέρες μετά τα 26α γενέθλιά του, χρησιμοποιώντας χρήματα από κληρονομιά της γιαγιάς του, ο Κοέν αγόρασε ένα παραδοσιακό σπίτι που αποτέλεσε το ησυχαστήριό του πληρώνοντας 1.500 δολάρια. Ο ίδιος είχε χαρακτηρίσει αυτή την απόφαση ως την εξυπνότερη που είχε πάρει ποτέ στη ζωή του.

Το σπίτι -που βρίσκεται σε ένα από τα πιο ψηλά σημεία της Χώρας, σε ανηφορικό σημείο και με εκπληκτική θέα στο λιμάνι- ήταν ένα παμπάλαιο ασβεστωμένο οίκημα με πέντε δωμάτια σε διάφορα επίπεδα και ένα δέντρο στην αυλή. Δεν είχε ηλεκτρικό, υδραυλικά ή τρεχούμενο νερό. Ωστόσο είχε δυο αγαπημένα σημεία για να δουλεύει εκείνος: τη μεγάλη βεράντα και το δωμάτιο μουσικής που δημιούργησε στον τρίτο όροφο.

Παρακάτω μπορείτε να δείτε όσα έγραφε ο Λέονταρντ Κοέν στη μητέρα του περιγράφοντας το σπίτι που απέκτησε στην Ύδρα:

«Έχει μια τεράστια βεράντα με θέα στο βουνό και στα εκτυφλωτικά λευκά σπιτάκια του νησιού. Τα δωμάτια είναι μεγάλα και δροσερά και τα παράθυρα είναι βαθιά τοποθετημένα μέσα στους χοντρούς τοίχους. Υποθέτω ότι είναι περίπου 200 ετών και πολλές γενιές ναυτικών πρέπει να έχουν ζήσει εδώ. Κάθε χρόνο θα φτιάχνω και από κάτι και σε μερικά χρόνια θα έχει μετατραπεί σε αρχοντικό! Ζω σε ένα λόφο και η ζωή συνεχίζεται εδώ, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο, όπως εκατοντάδες χρόνια τώρα. Κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορώ να ακούσω τις φωνές των μικροπωλητών και το βρίσκω πραγματικά μελωδικό. Σηκώνομαι γύρω στις 7 το πρωί γενικά και δουλεύω περίπου μέχρι το μεσημέρι. Νωρίς το πρωί έχει περισσότερη δροσιά και ως εκ τούτου είναι καλύτερα, αλλά μου αρέσει η ζέστη ούτως ή άλλως, ειδικά όταν η θάλασσα του Αιγαίου απέχει μόλις 10 λεπτά από την πόρτα μου!».

Ο Κοέν κατάλαβε ότι είχε γίνει αποδεκτός από την κοινότητα του νησιού όταν άρχισε να δέχεται τακτικές επισκέψεις από τον άνθρωπο που συνέλεγε τα σκουπίδια με το γάιδαρό του. «Είναι σαν να λαμβάνεις τη Λεγεώνα της Τιμής», εξηγούσε σε ένα φίλο και συνέχιζε: «έχοντας αυτό το σπίτι καθιστά τις πόλεις λιγότερο τρομακτικές. Μπορώ πάντα να επιστρέφω και να περνάω όμορφα, αλλά δεν θέλω να χάσω και την επαφή με την μητροπολιτική εμπειρία».

Η αγορά του σπιτιού στην Ύδρα τον γέμισε με αρκετή αυτοπεποίθηση: «τα χρόνια περνάνε και όλοι χάνουμε τόσο πολύ χρόνο, καθώς αναρωτιόμαστε αν τολμάμε να κάνουμε εκείνο ή το άλλο. Το θέμα είναι να κάνεις το άλμα, να προσπαθείς, να αρπάξεις την ευκαιρία».

Στην Ύδρα ο Κοέν έζησε για 10 χρόνια και εκεί ανακάλυψε τον ελληνικό τρόπο ζωής, έμαθε να μιλά την ελληνική γλώσσα αρκετά καλά, απέκτησε τη συνήθεια να κουβαλάει πάντα πάνω του ένα κομπολόι και έγινε ο «Λεονάρδος» για τους κατοίκους του νησιού. Εκεί άντλησε έμπνευση ώστε να γράψει μερικά από τα καλύτερα ποιήματά -Flowers for Hitler (1964)- μυθιστορήματα -The Game Favourite (1963) και Beautiful Losers (1966)- και τραγούδια. Αναγεννήθηκε, βρήκε τον εαυτό του, ανακάλυψε την ελληνική μουσική η οποία μπήκε βαθιά στην ψυχή του και του ξύπνησε μελωδίες που συνδύαζαν ένα νέο στιλ.

Εκεί στα στα ανηφορικά σοκάκια της Ύδρας ήταν όταν οι θεοί έφεραν στο δρόμο του, όπως συνήθιζε να λέει ο ίδιος, τη νεαρή πανέμορφη Μαριάν Ιλέν από τη Νορβηγία, η οποία εκτός από την ομορφιά της ξεχώριζε επίσης για την εξυπνάδα και το χιούμορ της. Η σχέση τους κράτησε 10 ολόκληρα χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων υπήρξε η μούσα του, η γυναίκα που σημάδεψε τη ζωή και την τέχνη του.

Στα 22 της χρόνια, η Μαριάν Ιλέν εγκατέλειψε το παγωμένο Όσλο και μετακόμισε στην Ύδρα, μαζί με τον αγαπημένο της Άξελ Γιένσεν, ήδη καταξιωμένο συγγραφέα, ο οποίος την εγκατέλειψε για χάρη μιας άλλης γυναίκας, στο μικρό ελληνικό νησί, με ένα νεογέννητο μωρό στην αγκαλιά.
Μια από τις γκρίζες εκείνες μέρες, η Μαριάν συνάντησε τον γοητευτικό Λέοναρντ Κοέν, μια συνάντηση που σηματοδότησε την αρχή ενός μεγάλου έρωτα που κράτησε όλη την ταραγμένη δεκαετία του ’60. Την ίδια περίοδο, η καριέρα του Κόεν ως τραγουδοποιού απογειώθηκε, ενώ τότε ήταν που έγραψε ένα από τα ωραιότερα τραγούδια αγάπης, το So Long, Marianne, αφιερωμένο στη μούσα του.

Στην Ύδρα ο Κοέν έγραψε κι άλλο ένα γνωστό τραγούδι του, το οποίο εμπνεύστηκε κοιτάζοντας τα πουλιά που κάθονταν στα σύρματα του στύλου, έξω ακριβώς από το παράθυρο της κρεβατοκάμαράς του. Το τραγούδι αντανακλά το μεταβαλλόμενο τοπίο της Ύδρας, όταν εγκαταστάθηκαν στύλοι τηλεφώνου και ηλεκτρικής ενέργειας. Ο λόγος φυσικά για το τραγούδι Bird on the Wire.

Τη μεγάλη του αυτή αγάπη για το ελληνικό νησί, ο Λέοναρντ Κοέν τη μετέδωσε και στο γιο του Άνταμ ο οποίος μοιράζει το χρόνο του και τη ζωή του ανάμεσα στις δυο αγαπημένες του πόλεις: σε αυτή που γεννήθηκε, δηλαδή το Μόντρεαλ και σε αυτή όπου έχει, όπως έχει δηλώσει σε συνέντευξή του στο in.gr, τις πιο ωραίες αναμνήσεις, την Ύδρα. Στο ίδιο εκείνο σπίτι που περνούσε τα καλοκαίρια του μαζί με τον πατέρα του και την μητέρα του, Σούζαν Ελροντ, με την οποία ο Λέοναρντ Κοέν απέκτησε και μια κόρη, τη Λόρκα.

entertainment.in.gr