Ποδίατρος-Ποδολόγος: Ο σύμμαχός σας στην σωστή φροντίδα των ποδιών

Γνωρίζετε ότι το ένα τέταρτο των οστών του σώματός μας βρίσκονται στα πόδια; Η ξεχωριστή κατασκευή τους, κάνει τα πόδια ικανά να σηκώσουν το βάρος του σώματος. Τα πολύτιμα, λοιπόν, αυτά «εργαλεία» χρειάζονται την κατάλληλη φροντίδα, από τους κατάλληλους επαγγελματίες υγείας.

Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια με αργό αλλά σταθερό ρυθμό έχουν αρχίσει να εδραιώνουν την θέση του στην φροντίδα των κάτω άκρων, οι ποδίατροι-ποδολογοι. Ο πρόεδρος του Ελληνικού Συλλόγου Ποδιάτρων-Ποδολόγων, Μάνος Αρβανιτάκης*, μας αναλύει τον ρόλο της συγκεκριμένης ειδικότητας στην υγεία των ποδιών.

Συνέντευξη: Μαίρη Μπιμπή

Κύριε Αρβανιτάκη, στην Ελλάδα, ο ποδίατρος δεν είναι και πολύ γνωστός ως επαγγελματίας υγείας, εν αντιθέσει με το εξωτερικό. Εξηγείστε μας λοιπόν με τι ασχολείται ο ποδίατρος.

Ο ποδίατρος – ποδολόγος ασχολείται με τη διάγνωση και θεραπεία παθολογικών καταστάσεων που προσβάλλουν τον άκρο πόδα. Εντοπίζει και αξιολογεί τυχόν προβλήματα και λειτουργεί τόσο προληπτικά, όσο και θεραπευτικά.

Απαιτούνται ειδικές σπουδές;

Στο εξωτερικό υπάρχουν σχολές πανεπιστημιακού επιπέδου, που συμπληρώνονται από πτυχία MSc και PhD και πρακτική άσκηση. Στην Ελλάδα, δυστυχώς δεν υπάρχει πανεπιστημιακή σχολή. Υπάρχουν μόνον ιδιωτικά και δημόσια ΙΕΚ τα οποία απονέμουν τον τίτλο της «Αισθητικής Ποδολογίας», μετά από διετές πρόγραμμα σπουδών. Στη συνέχεια, για την άσκηση του επαγγέλματος απαιτούνται εξετάσεις πιστοποίησης.

Δηλαδή, η ποδιατρική θεωρείται ιατρική ειδικότητα;

Αν και λειτουργεί επικουρικά σε πολλές άλλες ιατρικές ειδικότητες, ο ποδίατρος είναι αυτόνομος επαγγελματίας υγείας ο οποίος δεν κατέχει πτυχίο Ιατρικής. Συνεπώς, δεν εγγράφεται σε ιατρικούς συλλόγους, αλλά στους ποδιατρικούς συλλόγους των χωρών στις οποίες έχει σπουδάσει.

Με ποιες ιατρικές ειδικότητες συνεργάζεται στενότερα;

Ο ποδίατρος συνεργάζεται με πολλές ιατρικές ειδικότητες, όπως οι Ορθοπεδικοί, οι Διαβητολόγοι, οι Ρευματολόγοι, οι Γενικοί Ιατροί, οι Φυσιοθεραπαυτές, οι Φυσίατροι, οι Παιδίατροι και οι Δερματολόγοι.

Στην Ελλάδα, εκτός από τα ιδιωτικά ιατρεία, υπάρχουν ποδίατροι και στα νοσοκομεία;

Ναι, φυσικά. Σε πολλά δημόσια νοσοκομεία, ποδίατροι προσφέρουν αμισθί τις υπηρεσίες τους, ενώ και στα ιδιωτικά απασχολούνται ως εξωτερικοί συνεργάτες. Στο εξωτερικό, βέβαια, υπάρχουν οργανικές θέσεις ποδιάτρων, τόσο στα δημόσια, όσο και στα ιδιωτικά συστήματα υγείας.

Ποια είναι τα συχνότερα προβλήματα για τα οποία απευθύνονται στους ποδιάτρους οι ασθενείς; Παραπέμπονται από άλλους επαγγελματίες υγείας σε σας;

Συνήθως τους παραπέμπουν γιατροί, όπως αυτοί που σας προανέφερα για ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων, όπως πλατυποδία, αθλητικές κακώσεις, δερματικά προβλήματα, νευρολογικά, παιδονευρολογικά, προβλήματα με τα νύχια και κάλλους. Κυρίως, πρόκειται για πάσχοντες από διαβήτη, αθλητές και παιδιά.

Τι περιλαμβάνει, συνήθως, μια εξέταση από ποδίατρο;

Ο ποδίατρος- ποδολόγος θα ελέγξει τα πόδια για σκληρύνσεις, κάλλους, φλεγμονές, μύκητες και ανατομικές ανωμαλίες. Μέσω του πελματογραφήματος θα διαπιστώσει τυχόν μηχανικές πιέσεις που επιβαρύνουν το πόδι κατά τη βάδιση.

Από την στιγμή που θα διαπιστωθεί κάποια ανωμαλία στο πόδι, όπως πλατυποδία, πτώση μεταταρσίου ή «κότσι», πως την αντιμετωπίζετε;

Συνήθως, με την κατασκευή ορθοτικών πελμάτων, ειδικών κατασκευών από σιλικόνη, ή ειδικού καλτσακίου που συμβάλλουν, είτε στην πρόληψη της περαιτέρω επιδείνωσης του προβλήματος, είτε στην βαθμιαία αποκατάστασή του.

Ποια η λογική των ορθοτικών πελμάτων;

Τα εμβιομηχανικά πέλματα, που εφαρμόζονται μετά τη λήψη πελματογραφήματος, βοηθούν στη διόρθωση ανατομικών και εμβιομηχανικών προβλημάτων, εφόσον το κρίνει ο ειδικός. Λειτουργούν προληπτικά αλλά και θεραπευτικά. Με τη χρήση των πελμάτων το πόδι τίθεται σε σωστή βάση στήριξης και έτσι διορθώνοντας ανατομικά και λειτουργικά προβλήματα.Έχουν έγκριση από τον ΕΟΦ και κατασκευάζονται μόνο από απόφοιτους πανεπιστημίου με εξειδίκευση στην κατασκευή ορθοτικών πελμάτων.

Για το «κότσι», που πολλοί άνθρωποι έχουν στο μεγάλο δάκτυλου του ποδιού, τα ειδικά πέλματα βοηθούν; Το ειδικό καλτσάκι και τα «διαχωριστικά» πως λειτουργούν;

Το κότσι ή βλαισός μέγας δάκτυλος, δημιουργείται από τη λάθος λειτουργία του ποδιού. Βασικοί μύες αδυνατούν, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να στηρίξουν το πρώτο δάκτυλο (πρώτη ακτίνα). Εντοπίζοντας και μελετώντας τη βασική αιτία του προβλήματος, κατασκευάζονται τα ειδικά πέλματα αποτρέποντας έτσι το βασικό αίτιο. Επίσης, συμπληρωματικά μπορεί να δοθεί και το διορθωτικό καλτσάκι, που αποσκοπεί στην ενδυνάμωση του απαγωγού του μεγάλου δακτύλου, ο οποίος είναι ο βασικός μυς που κρατά σε ευθεία το μεγάλο δάκτυλο. Τα διαχωριστικά τα οποία κατασκευάζονται πάνω στο πόδι του κάθε ασθενή με στόχο το δάχτυλο να είναι σε σωστή θέση κατά τη διάρκεια της βάδισης, ώστε να αποφευχθεί η εφίππευση των άλλων δακτύλων και δημιουργία εξόστωσης. Βέβαια, να σημειώσουμε ότι το χειρουργείο δεν αποτρέπεται όταν το «κότσι» είναι σε προχωρημένο στάδιο και όταν σύμφωνα με το ιατρικό πρωτόκολλο, ο ασθενής βιώνει έντονο πόνο και έχει εξαντλήσει όλα τα προηγούμενα θεραπευτικά μέσα.

Ειδικά για το διαβητικό πόδι, δεδομένης της αυξημένης συχνότητας του διαβήτη τύπου ΙΙ στην Ελλάδα, πότε πρέπει να ξεκινά η φροντίδα του ώστε να αποφευχθούν ανεπανόρθωτες βλάβες και ο ακρωτηριασμός;

Βάσει του ισχύοντος θεραπευτικού πρωτοκόλλου (consensus), η φροντίδα του διαβητικού ποδιού από εξειδικευμένο ποδίατρο πρέπει να ξεκινά μετά από απόφαση του θεράποντος διαβητολόγου και σε χρόνο που εκείνος κρίνει σωστό, ώστε να προληφθούν οι επιπλοκές. Μ’ αυτόν τον τρόπο, μελέτες έχουν αποδείξει ότι μειώνεται η πιθανότητα ακρωτηριασμού κατά 60% – 70%.

Για την πρόληψη προβλημάτων, από ποια ηλικία πρέπει να γίνεται η πρώτη εξέταση των παιδικών ποδιών;

Σύμφωνα με τα διεθνή πρωτόκολλα, η πρώτη εκτίμηση από ποδίατρο- ποδολόγο ή εξειδικευμένο ορθοπεδικό, πρέπει να γίνεται στην ηλικία των τριών ετών, εκτός και αν υπάρχει κάποιο εμφανές πρόβλημα που γίνεται αντιληπτό εύκολα από τους γονείς. Σ’ αυτή την περίπτωση πρέπει να το ελέγξει ένας ειδικός νωρίτερα.

Οι γονείς τι πρέπει να προσέχουν στην επιλογή των παιδικών παπουτσιών;

Πολύ σημαντικό κριτήριο για την επιλογή παιδικού παπουτσιού είναι το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένο, αν δηλαδή είναι δερμάτινο, η ανατομία του, ώστε να εφαρμόζει σωστά στο παιδικό ποδαράκι, καθώς και η άνεση του ποδιού μέσα στο παπούτσι. Δεν πρέπει να πιέζεται το πόδι, γιατί τα παιδικά οστά είναι εύκαμπτα.

Οι ενήλικοι, τι πρέπει να προσέχουμε όταν επιλέγουμε παπούτσια;

Η επιλογή του παπουτσιού είναι σημαντική προκειμένου να αποφύγουμε στο μέλλον προβλήματα με τα πόδια μας. Τα υποδήματα πρέπει να είναι δερμάτινα, ώστε να αναπνέει το πόδι. Σημαντική, επίσης, είναι και η ανατομία τους. Πρέπει να αγκαλιάζουν και να στηρίζουν την ποδική καμάρα. Τέλος, η άνεση είναι ένας σημαντικός παράγοντας στην επιλογή. Ειδικότερα, οι γυναίκες καλό θα ήταν να αποφεύγουν τα ψηλοτάκουνα καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας, να επιλέγουν να τα φορούν μόνο σε ειδικές περιστάσεις και για λίγο χρονικό διάστημα. Η πίεση που ασκείται στα μετατάρσια, όταν στέκονται πάνω στα τακούνια είναι τεράστια. Αυτή η πίεση οδηγεί σταδιακά στη δημιουργία του βλαισού μεγάλου δακτύλου.

Στα αθλητικά παπούτσια πρέπει να προσέχουμε κάτι επιπλέον ή ισχύει ότι προαναφέρατε;

Στα αθλητικά παπούτσια είναι σημαντικό το υλικό της σόλας. Πρέπει να απορροφά τους κραδασμούς, ώστε να προφυλάσσονται τα γόνατα και οι αρθρώσεις κατά τη διάρκεια της προπόνησης. Η ανατομία επίσης είναι πολύ σημαντικό κομμάτι στην επιλογή του αθλητικού υποδήματος. Πρέπει να προστατεύουν και να ξεκουράζουν την καμάρα του ποδιού, ειδικά αν υπάρχει περίπτωση παρέκκλισης του ποδιού. Βέβαια, το δίλημμα της επιλογής του σωστού υποδήματος θα μπορούσε να αποφευχθεί με τη χρήση εξατομικευμένων ορθοτικών πελμάτων, που εφαρμόζονται σε οποιοδήποτε αθλητικό παπούτσι.

* Ο Μάνος Αρβανιτάκης είναι Ποδίατρος-Ποδολόγος, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Queen Margaret του Εδιμβούργου και στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. Κατέχει πτυχίο Αθλητικής Ποδολογίας και Αθλητικών Κακώσεων και Αποκατάστασης. Είναι μέλος της Ένωσης Ποδολόγων της Μ. Βρετανίας και πρόεδρος του Ελληνικού Συλλόγου Ποδιάτρων-Ποδολόγων.

health.in.gr