Βιταμίνες και μέταλλα: Ο ρόλος τους στη σωστή λειτουργία του οργανισμού

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, το στρες, η ελλιπής ή κακή διατροφή και ο περιορισμένος χρόνος ανάπαυσης προκαλούν έντονη κόπωση στον ανθρώπινο οργανισμό. Ως αποτέλεσμα, οι περισσότεροι άνθρωποι καταφεύγουν στην κατανάλωση συμπληρωμάτων διατροφής. Πόσο αναγκαία, όμως, είναι η λήψη βιταμινών και μετάλλων; Τι γνωρίζουν οι καταναλωτές για τις βιταμίνες και τα σκευάσματα που κυκλοφορούν στην αγορά;

Τι είναι οι βιταμίνες

Βιταμίνες είναι οι ουσίες (οργανικές ενώσεις) που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη και τη διατήρηση των φυσιολογικών λειτουργιών του οργανισμού. Ο όρος προέρχεται από τη λατινική λέξη ‘vita’ που σημαίνει ‘ζωή’.

Ο ανθρώπινος οργανισμός προσλαμβάνει βιταμίνες από την τροφή και από τα συμπληρώματα διατροφής.

Οι βιταμίνες, εκτός από λιγοστές περιπτώσεις, δεν μπορούν να παραχθούν ή να συντεθούν από τον ανθρώπινο οργανισμό. Ωστόσο, ρυθμίζουν το μεταβολισμό, βοηθούν στην παραγωγή (από την τροφή) και στη χρήση ενέργειας στον οργανισμό, ενώ κατέχουν σημαντικό ρόλο και στη λειτουργία των κυττάρων.

Η έλλειψή τους, ακόμη και σε μικρές ποσότητες, διαταράσσει την υγεία. Τα συμπτώματα που εμφανίζονται είναι ατονία, κόπωση, έλλειψη συγκέντρωσης μειωμένη ενεργητικότητα, κακή διάθεση, μειωμένη αντοχή στις ασθένειες κ.ά.

Ποιες είναι οι βασικές βιταμίνες

Βιταμίνη Α ή ρετινόλη

Απαραίτητη για τη νυχτερινή όραση. Προστατεύει τις μεμβράνες και τις βλεννογόνους των ματιών, ενώ παράλληλα συμβάλλει στην ανάπτυξη του οργανισμού και στην υγεία του δέρματος, καθώς διαθέτει αντιοξειδωτικές ιδιότητες.

Σύμπλεγμα βιταμινών Β

Βιταμίνη Β1 ή θειαμίνη

Συντελεί στην ομαλή λειτουργία του νευρικού συστήματος, των μυών και της καρδιάς.
Επιπλέον, αυξάνει την πνευματική δραστηριότητα και βοηθά στην παραγωγή ενέργειας από τους υδρογονάθρακες, τα λίπη και το αλκοόλ.

Βιταμίνη Β2 ή ριβοφλαβίνη

Συμμετέχει στη σύνθεση των ενζύμων και στο μεταβολισμό των λιπών, των πρωτεϊνών και των υδατανθράκων για την παραγωγή ενέργειας στον οργανισμό. Επίσης, βοηθά στην ανάπτυξη και στην αναπαραγωγή και ευνοεί την καλή υγεία των μαλλιών, των νυχιών και του δέρματος.

Βιταμίνη Β3 ή βιταμίνη PP ή νιασίνη

Απαραίτητη για την απελευθέρωση ενέργειας στον οργανισμό από τις τροφές. Συμβάλλει στην καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος και στην υγεία του δέρματος.

Βιταμίνη Β5 ή παντοθενικό οξύ

Απαραίτητη στον ενδιάμεσο μεταβολισμό λιπών, υδατανθράκων και πρωτεϊνών.

Βιταμίνη Β6 ή πυριδοξίνη

Αποτελεί βασικό στοιχείο για το μεταβολισμό των αμινοξέων και των πρωτεϊνών. Είναι απαραίτητη για την καλή υγεία του κεντρικού νευρικού συστήματος, ενώ συμβάλλει σημαντικά και στη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης.

Βιταμίνη Β8 ή βιταμίνη Η ή βιοτίνη

Είναι βασικό στοιχείο του μεταβολισμού των αμινοξέων και των λιπιδίων. Χρησιμεύσει στην αντιμετώπιση της τριχόπτωσης.

Βιταμίνη Β9 ή φολικό οξύ

Συντελεί στην καλή λειτουργία της καρδιάς και είναι απαραίτητη ουσία για τη σύνθεση του DNA.

Βιταμίνη Β12 ή κοβαλαμίνη

Δρα κυρίως στο μεταβολισμό των λιπιδίων και των πρωτεϊνών, στη σύνθεση των ερυθρών αιμοσφαιρίων και στο νευρικό σύστημα.

Βιταμίνη C ή ασκορβικό οξύ

Η εν λόγω βιταμίνη αποτελεί ισχυρό αντιοξειδωτικό παράγοντα καθώς αυξάνει την απορρόφηση του σιδήρου. Επίσης, συμμετέχει στο σχηματισμό του κολλαγόνου, βοηθά στην επούλωση των πληγών και στην επανόρθωση των ιστών και γενικότερα ενισχύει την άμυνα του οργανισμού.

Βιταμίνη D ή καλσιφερόλη

Η βιταμίνη D ελέγχει το μεταβολισμό του ασβεστίου, του φωσφόρου και του μαγνησίου που αφορά στην απορρόφησή τους στο αίμα και στην ενσωμάτωσή τους στα οστά.

Βιταμίνη Ε ή τοκοφερόλη

Ένας ακόμη ισχυρός αντιοξειδωτικός παράγοντας. Προστατεύει τα λιπίδια των κυτταρικών μεμβρανών, επιβραδύνοντας τη γήρανσή τους, τροφοδοτεί με οξυγόνο το σώμα και αυξάνει την αντοχή του οργανισμού. Επιπλέον, επιταχύνει την επούλωση των πληγών και προστατεύει τα αγγεία από την αρτηριοσκλήρυνση και τη θρόμβωση.

Τι είναι τα μέταλλα και ποια χρειάζεται ο οργανισμός

Τα μέταλλα, αν και αποτελούν το 4-5% του σωματικού μας βάρους, είναι απαραίτητα για την πνευματική και φυσική μας υγεία. Όπως και οι βιταμίνες, δρουν ως καταλύτες σε πολλές βιολογικές αντιδράσεις και, τις περισσότερες φορές, οι λειτουργίες τους είναι αλληλένδετες.

Η μοναδική πηγή πρόσληψης μετάλλων είναι η τροφή ή τα συμπληρώματα διατροφής, αφού ο οργανισμός δεν μπορεί να τα συνθέσει.

Τα ιχνοστοιχεία είναι μέταλλα και ο οργανισμός μας χρειάζεται πάρα πολύ λίγα από αυτά.

Ποια είναι τα βασικά μέταλλα

Ασβέστιο (Ca)

Η σπουδαιότερη λειτουργία του είναι η συμμετοχή του, μαζί με το φωσφόρο, στο σχηματισμό και στη διατήρηση γερών οστών και δοντιών. Είναι πολύ σημαντικό για την καλή λειτουργία της καρδιάς αλλά και για την υγεία του δέρματος.

Μαγνήσιο (Mg)

Συμμετέχει σε πολλές και ουσιώδεις διαδικασίες μεταβολισμού. Παράλληλα, συντελεί στην απορρόφηση των μετάλλων αλλά και στη σωστή χρήση των βιταμινών C, E και του συμπλέγματος Β. Επίσης, βοηθά την ανάπτυξη των οστών και είναι αναγκαίο για τη σωστή λειτουργία των νεύρων και των μυών, συμπεριλαμβανομένων και των καρδιακών.

Σίδηρος (Fe)

Είναι απαραίτητος για τη μεταφορά οξυγόνου στο αίμα και το μυϊκό σύστημα, καθώς και για την ανάπτυξη. Ακόμη αυξάνει την αντίσταση στις ασθένειες και προλαμβάνει την κόπωση.

Φωσφόρος (P)

Συμμετέχει στη σύνθεση οστών και δοντιών και στο μηχανισμό απελευθέρωσης ενέργειας. Επιπλέον, συντελεί στην καλή λειτουργία της καρδιάς, των νεφρών και των μυών.

Χαλκός (Cu)

Χάρη στην αντιοξειδωτική του δράση προστατεύει τα κύτταρα από τις ελεύθερες ρίζες. Ακόμη, συμμετέχει στην παραγωγή ενέργειας, στο σχηματισμό της μελανίνης (της χρωστικής, δηλαδή, του δέρματος και των μαλλιών) και στην οξείδωση των λιπαρών οξέων.

Κάλιο (K)

Συνεργάζεται με το νάτριο για τη ρύθμιση της ισσοροπίας του νερού στο σώμα και τον ομαλό ρυθμό της καρδιάς.

Σελήνιο (Se)

Ένας ακόμη ισχυρός αντιοξειδωτικός παράγοντας, το εν λόγω μέταλλο δρα από κοινού με τη βιταμίνη Ε. Επίσης, προστατεύει από τη γήρανση και τη σκλήρυνση των ιστών μέσω της οξείδωσης.

Ψευδάργυρος (Zn)

Είναι απαραίτητος για τη λειτουργία και τη διαίρεση των κυττάρων και ιδιαίτερα σημαντικός για την ανάπτυξη των παιδιών. Μεγάλη είναι η συμβολή του και στο αναπαραγωγικό σύστημα τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών.

Με ποια κριτήρια επιλέγεται το κατάλληλο συμπλήρωμα διατροφής;

Το πρώτο που θα πρέπει να λαμβάνει κανείς υπόψη του στην επιλογή ενός συμπληρώματος διατροφής είναι αν το προϊόν αναγράφει στη συσκευασία του τον αριθμό έγκρισης του ΕΟΦ. Ο αριθμός αυτός δηλώνει ότι το σκεύασμα κυκλοφορεί νόμιμα στη χώρα μας και ότι ο επίσημος φαρμακευτικός φορέας έχει εγκρίνει τη σύνθεσή του, έτσι ώστε η περιεκτικότητα σε διατροφικά στοιχεία να είναι ασφαλής στη χρήση του από τον καταναλωτή.

Δεύτερο σημαντικό κριτήριο είναι η συνολική σύνθεση. Ένα ισορροπημένο, πλήρες συμπλήρωμα διατροφής περιέχει περίπου 10-12 βιταμίνες (Α, Ε, C, σύμπλεγμα Β & σε κάποιες περιπτώσεις D) και 8 μεταλλικά στοιχεία (με πιο βασικά τα Ca, Mg, Fe, Cu, Zn, P κ.ά.), σε ποσότητες που πραγματικά έχει ανάγκη ο οργανισμός. Εκτός από τις βιταμινές και τα μέταλλα, ευεργετικά είναι για τον οργανισμό και κάποια άλλα συστατικά, όπως, για παράδειγμα, το τζίνσενγκ.

Τρίτο κριτήριο είναι η μορφή του σκευάσματος. Οι επιλογές που υπάρχουν είναι τα απλά δισκία και τα αναβράζοντα. Αν υπάρχει δυσκολία κατάποσης, καλό θα είναι να προτιμώνται τα συμπληρώματα σε αναβράζουσα μορφή. Επίσης, η επιλογή χρειάζεται να γίνεται και με βάση τη γεύση, ώστε το συμπλήρωμα να αποτελέσει μια ευχάριστη συνήθεια που θα βοηθήσει την υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης αγωγής.

Τέλος, οι καταναλωτές πρέπει να ελέγχουν την ημερομηνίας λήξης του προϊόντος.

Πόσο συχνά και για πόσο χρονικό διάστημα είναι απαραίτητο να λαμβάνονται τα συμπληρώματα διατροφής;

Τα συμπληρώματα διατροφής μπορούν να λαμβάνονται όσο συχνά επιθυμεί ο λήπτης τους και για μεγάλο χρονικό διάστημα, με την προϋπόθεση ότι πρόκειται για προϊόντα εγκεκριμένα από τον ΕΟΦ, με συνθέσεις που δεν υπερβαίνουν το μέγιστο όριο της επιτρεπόμενης ποσότητας. Ωστόσο, εάν ο λήπτης υποφέρει από μια πάθηση ή ακολουθεί κάποια συγκεκριμένη αγωγή, επιβάλλεται να ζητήσει τη συμβουλή ενός ιατρού.

Ποια είναι η πιο κατάλληλη ώρα της ημέρας για τη λήψη συμπληρωμάτων;

Τα συμπληρώματα διατροφής θα πρέπει να τα λαμβάνει κάποιος το πρωί, έπειτα από ένα ελαφρύ γεύμα. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται καλύτερη απορρόφηση των διατροφικών στοιχείων, χωρίς να δημιουργούνται προβλήματα ανοχής.

Οι βιταμίνες επηρεάζουν την όρεξη;

Οι βιταμίνες και τα μέταλλα δεν επηρεάζουν την όρεξη και δεν παχαίνουν, αφού αυτού του είδους τα συμπληρώματα έχουν ελάχιστη θερμιδική αξία, περίπου 7-9 θερμίδες ανά δισκίο και συνιστώνται από διαιτολόγους σε προγράμματα διατροφής μειωμένων θερμίδων.

Ποιο είναι το καλύτερο μέρος για την αποθήκευση των συμπληρωμάτων διατροφής;

Επειδή οι βιταμίνες είναι ευαίσθητες στο φως, τον αέρα, τη θερμότητα και την υγρασία, θα πρέπει να φυλλάσονται σε δροσερό και ξηρό μέρος (αποφύγετε τα ψυγεία και τα ντουλάπια του μπάνιου) και, βέβαια, μακριά από τα παιδιά.

Φάρμακα και βιταμίνες: Τι πρέπει να γνωρίζετε

Όταν ακολουθείτε αγωγή με φάρμακα για τη ρύθμιση του θυρεοειδούς αδένα, αποφύγετε τα συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν ιώδιο.

Όταν ακολουθείτε αγωγή με αντιπηκτικά φάρμακα, μη χρησιμοποιείτε συμπληρώματα διατροφής που περιλαμβάνουν βιταμίνη Κ.

Αν είστε υπερτασικοί, μην πάρετε συμπληρώματα διατροφής με τζίνσενγκ πριν ρωτήστε τον ιατρό σας.

Οι πιο συνήθεις κατηγορίες φαρμακών που εξαντλούν τα αποθέματα των βιταμινών στον οργανισμό είναι οι παρακάτω:

Α. Aναλγητικά. Επηρεάζουν τα αποθέματα Κ, C, B6.

Β. Aντιόξινα. Επηρεάζουν τα αποθέματα Α, Β1.

Γ. Αντιβιοτικά. Επηρεάζουν το σύνολο των βιταμινών, με εξαίρεση την Ε.

Δ. Αντισυλληπτικά. Εξαντλούν τις βιταμίνες του συμπλέγματος Β, αλλά και τη C και την A.

health.in.gr