O Andy Warhol είχε προβλέψει πριν από αρκετά χρόνια ότι όλοι δικαιούνται και θα έχουν 15 λεπτά διασημότητας. Πράγματι, δεν έπεσε έξω, μολονότι σε μερικές περιπτώσεις τα 15 αυτά λεπτά παρατάθηκαν! Ωστόσο, πηγαίνοντας ακόμα πιο πίσω, θα συναντήσουμε τη ρήση «το χρήμα πολλοί εμίσησαν, τη δόξα όμως ουδείς!». Τι σημαίνουν όμως όλα αυτά;

Διάττοντες αστέρες
Ξαφνικά όλοι ασχολούνται με μια ομάδα νέων ανθρώπων που βρέθηκαν τυχαία μαζί και καλούνται να συμβιώσουν, να αποκαλύψουν το χαρακτήρα τους και τα μύχια της ψυχής τους, προκειμένου να κερδίσουν ένα χρηματικό έπαθλο. Εντούτοις, στην πορεία παίρνουν τη θέση τους στο γυαλί και εισχωρούν στα σπίτια του πανελλήνιου. Ξαφνικά, τα άσημα αυτά άτομα, που πιθανόν θα είχαν μια ήσυχη και ασήμαντη (από άποψη διασημότητας) πορεία ζωής, αποκτούν μια αίγλη και «επωνυμία» που σχετίζεται αποκλειστικά με το γεγονός της προβολής της ζωής τους στη μικρή οθόνη.

Η μεγαλοφυής σύλληψη της κάθε εκπομπής τύπου Big Brother, Bar, βασίζεται στον ψυχολογικό κανόνα του Όσκαρ Ουάιλντ «καλύτερα να μιλούν άσχημα για σένα παρά να μη μιλούν καθόλου». Η επανάσταση ενάντια στην πεζή πραγματικότητα και στην ανωνυμία κάνει τον άνθρωπο να θέλει να βγει στο γυαλί ακόμα και ως κομπάρσος, όπως στην περίπτωση του ανώνυμου «γείτονα» που καλείται να σχολιάσει μπροστά στην κάμερα τον πρότερο βίο κάποιου δολοφόνου. Ας μην αναγράφεται καν το όνομά του, εκτός από την ιδιότητά του ως γείτονα, ας μην έχει να πει τίποτα το περισπούδαστο ή το νέο, αρκεί που θα κάνει τη δήλωση «δεν φαινόταν για δολοφόνος, ήταν καλός άνθρωπος» και η μορφή του θα λάμψει.

Οι άνθρωποι-ηθοποιοί της ίδιας τους της ζωής, όπως αυτή προβάλλεται στο Big Brother και στο Bar, είναι καθημερινά άτομα που φιλοδοξούν να υπερβούν την πραγματικότητα. Είναι άνθρωποι που αδράττουν τη μοναδική ίσως ευκαιρία να κάνουν κάτι χωρίς να κάνουν τίποτα, αφού η προηγούμενη ζωή και οι ικανότητές τους (σερβιτόρες, γυμναστές) δεν θα τους πρόσφεραν την τωρινή τους διασημότητα. Πρόκειται για ψυχικά «επιδειξιομανείς»; Για άτομα που έχουν την ανάγκη να δείξουν τον εαυτό τους και να βγάλουν τα ψυχολογικά τους άπλυτα στη φόρα; Πιθανότατα.

Πάντως, είναι ψυχολογική ανάγκη του ανθρώπου και μεγάλη τόνωση της αυτοπεποίθησής του να διακριθεί, να ξεπεράσει τους γύρω του και να τα καταφέρει. Και ενώ συχνά «τσακώνουμε» επιστήμονες, αθλητές, καλλιτέχνες να διατείνονται ότι αυτό που κάνουν το κάνουν για το κοινό καλό, στην πραγματικότητα ενδιαφέρονται κυρίως για το προσωπικό τους όφελος. Και οι άνθρωποι των σόου, όπως αυτοί που συμμετέχουν στο Big Brother, δεν έχουν καμία άλλη ευκαιρία να διακριθούν εκτός από αυτή που τους δόθηκε τηλεοπτικά.

Η ψυχολογία της… κλειδαρότρυπας

Είναι η ζωή του γείτονα, της ξαδέρφης, του φίλου ή της θείας μας που σε κανονικές συνθήκες προσπερνάμε ως βαρετή, αλλά που στο γυαλί παίρνει άλλες διαστάσεις και αίγλη. Καθώς τα τηλεοπτικά φώτα πέφτουν πάνω στην ασημαντότητα, ξαφνικά της δίνουν μια άλλη διάσταση, την εξαίρουν, τη φέρνουν στο προσκήνιο και της κολλούν την ταμπέλα «κοίταξέ με». Οι τηλεθεατές καθηλώνονται μπροστά στην οθόνη και σχολιάζουν, θετικά ή αρνητικά, ό,τι βλέπουν. Ακόμα και αν διαφωνούν, κάτι τους μαγνητίζει την ώρα που κάνουν ζάπινγκ και θρηνούν την κατάντια των τηλεοπτικών προγραμμάτων και στέκονται λίγο στο Big Brother και στο Bar.

Ηδονοβλεψίες της καθημερινής ζωής, οι τηλεθεατές έχουν την ψυχολογική ανάγκη να βγουν από το πετσί του ρόλου τους και της καθημερινότητάς τους και να βιώσουν κάτι διαφορετικό, να έλθουν στη θέση του άλλου. Στην ελληνική επαρχία αυτή η περιέργεια για τη ζωή του άλλου εκδηλωνόταν διαφορετικά: τραβούσαν το κουρτινάκι και περιεργάζονταν όσους έβλεπαν. Πάντα θέλουμε να είμαστε κάτι παραπάνω από ό,τι ο εαυτός μας, να είμαστε λίγο από τον «άλλο», να ξεπεράσουμε τα δεσμά της ύπαρξής μας και να αισθανθούμε κάπως αλλιώς… Και η ευκαιρία είναι τηλεοπτική!

Από την άλλη, ο τηλεθεατής βρίσκεται σε θέση ισχύος, παρατηρεί τους ανθρώπους-ηθοποιούς της δικής τους ζωής και, έστω για λίγο, έχει τη δύναμη να ασκήσει έλεγχο και εξουσία, με την τηλεφωνική του παρέμβαση, ψηφίζοντας ποιος θα μείνει και ποιος θα φύγει. Δεν έχει κανείς κάθε μέρα τον έλεγχο των πραγμάτων!

Βέβαια, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι από αυτή την ψυχολογική θέση ισχύος ο τηλεθεατής έχει τη δύναμη να κατακρίνει ή να επικροτεί συμπεριφορές και να εξωτερικεύει με όλη του την άνεση τα συναισθήματά του, θετικά ή αρνητικά, για συγκεκριμένα άτομα. Στην καθημερινή του ζωή δεν μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο, διότι είναι υποχρεωμένος να τηρεί μια διπλωματική στάση και να αυτολογοκρίνεται ακόμα και όταν θέλει να εκφράσει τη γνώμη του για τη συμπεριφορά των άλλων.

health.in.gr

Ειδήσεις Σήμερα: