ΑΠΘ: Αναρτήσεις των πολιτικών με θέματα «τράπεζες» και «δικαστήρια» τραβούν τα περισσότερα κλικ

Τον αντίκτυπο που έχουν οι αναρτήσεις των πολιτικών στο Facebok αναδεικνύει έρευνα που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο ευρωπαϊκού έργου από το Τμήμα Πολιτικών επιστημών του ΑΠΘ. Όπως προέκυψε, οι δημοσιεύσεις που εντάσσονται στο θέμα «Δικαστήρια» προσελκύουν τον μεγαλύτερο αριθμό κοινοποιήσεων με περίπου 40 (κατά μέσο όρο) ανά δημοσίευση.

Πολύ μεγάλο αριθμό κοινοποιήσεων έχουν και οι δημοσιεύσεις με θέμα «Τράπεζες». Συνεπώς, οι χρήστες του FB συμμετέχουν πιο ενεργά στη διάχυση των συγκεκριμένων θεμάτων, αφήνοντας τις δημοσιεύσεις για τα «Διεθνή» στην πέμπτη θέση του μέσου όρου κοινοποιήσεων.

Τα δεδομένα παρουσιάστηκαν σε συνέδριο που ξεκίνησε την Τρίτη (16/12) στην Θεσσαλονίκη, με θέμα τα αποτελέσματα του DATIS (Data for Inclusive Societies) που υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerationEU. Φορέας Υλοποίησης είναι το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.).

Σύμφωνα με τον επιστημονικό υπεύθυνο του έργου, καθηγητή του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ Ιωάννη Ανδρεάδη, στην έρευνα που ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2025, έγινε θεματική μοντελοποίηση περίπου 400.000 δημοσιεύσεων πολιτικών.

Στην έρευνα μελετήθηκαν και οι αντιδράσεις θυμού σε σχέση με τις αναρτήσεις πολιτικών, με το μεταναστευτικό να εμφανίζεται για πρώτη φορά στην πρώτη τριάδα, με πρώτα στη λίστα τα θέματα για τα δικαστήρια και μετά για την εκπαίδευση.

Ζητούν προτεραιότητα για τους Ελληνες στην αγορά εργασίας

Σε άλλη έρευνα που ολοκληρώθηκε πριν από ένα μήνα σε δείγμα 850 ερωτηθέντων στο πλαίσιο του έργου και με θέμα τα κοινωνικά δίκτυα, αναδεικνύεται μια σαφή ιδεολογική διαβάθμιση απέναντι στη θέση ότι «οι Έλληνες πρέπει να έχουν προτεραιότητα στην εύρεση εργασίας έναντι ανθρώπων από άλλες χώρες».

Από όσους αυτοτοποθετούνται στη Δεξιά, το μεγαλύτερο ποσοστό συμφωνεί (59,4%), με τη διαφωνία να παραμένει σχετικά περιορισμένη (21,3%). Στον αντίποδα, από όσους αυτοποθετούνται στην Αριστερά επικρατεί η διαφωνία (63,1%) και η συμφωνία εμφανίζεται χαμηλή (13,6%).

Τέλος, από όσους αυτοτοποθετούνται στο Κέντρο, καταγράφεται μια πιο σύνθετη εικόνα: η διαφωνία υπερέχει (43,8%), ωστόσο ένα αξιοσημείωτο ποσοστό δηλώνει συμφωνία (31,4%), στοιχείο που υποδηλώνει ότι οι στάσεις διαμορφώνονται συχνά ανάμεσα σε αξιακές αναφορές στην ισότητα και σε πρακτικές ανησυχίες για τον ανταγωνισμό στην αγορά εργασίας.

Πολιτικά ενεργοί οι Έλληνες – Δεν εμπιστεύονται τους θεσμούς

Η μελέτη αναλύει την εμπιστοσύνη στους θεσμούς, τους τρόπους πολιτικής συμμετοχής και τις αντιλήψεις περί πολιτικής εκπροσώπησης με βάση κοινωνικοδημογραφικά χαρακτηριστικά. Στηρίζεται στα αποτελέσματα έρευνας κοινής γνώμης, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος ActEU για την Ελλάδα που ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2024 και είχε την επιστημονική επίβλεψη το Τμημα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ.

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η Ελλάδα κατατάσσεται συστηματικά ως χώρα χαμηλής εμπιστοσύνης: η εμπιστοσύνη στους εγχώριους θεσμούς βρίσκεται αισθητά κάτω από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντίθετα, η εμπιστοσύνη στους θεσμούς της ΕΕ είναι υψηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Επιπρόσθετα, οι Έλληνες πολίτες εκφράζουν μια εκτεταμένη απογοήτευση ως προς την περιγραφική και την ουσιαστική εκπροσώπησή τους: θεωρούν σε μεγάλο βαθμό ότι οι πολιτικοί δεν τους μοιάζουν, ούτε προωθούν αποτελεσματικά τα συμφέροντά τους.

Αντιθέτως, όμως, εμφανίζονται πιο πολιτικά ενεργοί σε σύγκριση με άλλους Ευρωπαίους σε συλλογικές μορφές δράσης, όπως διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις. Βασικό εύρημα της μελέτης – όπως σημειώνουν οι συντάκτες της – είναι μια σαφής ηλικιακή πόλωση στην πολιτική συμμετοχή.

Οι νέοι πολίτες ηλικίας 18-29 ετών εμφανίζονται πιο ενεργοί σε συγκρουσιακές μορφές συμμετοχής. Επίσης, άτομα με υψηλότερη εκπαίδευση συμμετέχουν συχνότερα σε πολιτικές συγκεντρώσεις και στην υπογραφή ψηφισμάτων, ενώ πολίτες με χαμηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης εμφανίζονται πιο ενεργοί σε διαδηλώσεις, απεργίες. Οι άνδρες εμφανίζονται συνολικά πιο πολιτικά ενεργοί από τις γυναίκες, ιδιαίτερα αναφορικά με την επικοινωνία με πολιτικούς, στα boycotts προϊόντων, καθώς και στη συμμετοχή σε απεργίες και διαδηλώσεις.

Ένα άλλο ενδιαφέρον εύρημα από τη μελέτη είναι ότι και στα τρία επίπεδα διακυβέρνησης (εθνικό, τοπικό και υπερεθνικό), αλλά και σε όλες τις διαστάσεις της εκπροσώπησης, οι νεότεροι πολίτες στην Ελλάδα, και ιδιαίτερα όσοι ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 18-28 ετών, δηλώνουν ότι αισθάνονται πιο επαρκώς εκπροσωπούμενοι. Στον αντίποδα, οι πολίτες ηλικίας 50-59 και 60-75 ετών εμφανίζονται ως οι λιγότερο ικανοποιημένοι από την πολιτική τους εκπροσώπηση. Οι άνδρες δηλώνουν ότι αισθάνονται ελαφρώς καλύτερα εκπροσωπούμενοι από τις γυναίκες, με το χάσμα να είναι εντονότερο στο περιφερειακό επίπεδο.

Συνολικά, τα ευρήματα δείχνουν ότι η εμπιστοσύνη στους θεσμούς στην Ελλάδα αποτελεί κυρίως αντανάκλαση κοινωνικών και ατομικών εμπειριών. Οι ρίζες της εμπιστοσύνης  (ή της δυσπιστίας)  βρίσκονται βαθύτερα, στις κοινωνικές ανισότητες, τις γενεακές εμπειρίες και τις έμφυλες διαφοροποιήσεις.

Αύξηση της αποδοχής των μη παραδοσιακών μορφών οικογένειας

Ραγδαία αλλαγή των στάσεων παρατηρείται τα τελευταία χρόνια απέναντι στις μη παραδοσιακές μορφές οικογένειας όπως η μονογονεϊκές, οι μη παντρεμένοι γονείς, δηλαδή τα άτομα που αποκτούν παιδιά χωρίς πρώτα να συνάψουν γάμο και οι ομόφυλοι γονείς.

Ένα πρώτο εύρημα είναι η γενικευμένη αύξηση της αποδοχής των μη παραδοσιακών οικογενειών. Σε όλες σχεδόν τις χώρες που συμμετέχουν διαχρονικά σε έρευνες του ISSP, οι στάσεις γίνονται πιο θετικές με την πάροδο του χρόνου. Η αποδοχή των μονογονεϊκών οικογενειών και των γονέων εκτός γάμου ενισχύεται σταθερά από το 1994, υποδηλώνοντας μια μετατόπιση των κοινωνικών αντιλήψεων.

Αντίθετα, η αποδοχή των ομόφυλων γονέων καταγράφει την πιο δυναμική μεταβολή σε συντομότερο χρονικό διάστημα και μέσα στη δεκαετία 2012-2022 παρατηρείται απότομη αύξηση. Ωστόσο, αυτή η συνολική τάση συνυπάρχει με έντονες πολιτικές διαφοροποιήσεις. Οι πολίτες που τοποθετούνται στην Αριστερά εμφανίζουν διαχρονικά υψηλότερα επίπεδα αποδοχής σε όλες τις μη παραδοσιακής μορφές οικογένειας. Από την άλλη, οι πολίτες που τοποθετούνται στη Δεξιά διατηρούν σημαντικά πιο επιφυλακτικές στάσεις.

Το κρίσιμο εύρημα, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι ότι το πολιτικό αυτό χάσμα δεν μειώνεται με τον χρόνο, αλλά διευρύνεται. Αναφορικά με τις μονογονεϊκές οικογένειες και τους γονείς εκτός γάμου, τόσο οι αριστεροί όσο και οι δεξιοί ψηφοφόροι γίνονται πιο θετικοί, αλλά η αύξηση είναι εντονότερη στην Αριστερά, με αποτέλεσμα τη διεύρυνση της απόστασης μεταξύ των δύο πολιτικών ομάδων.

Ακόμη πιο έντονη είναι η εικόνα όσον αφορά στους ομόφυλους γονείς. Από το 2012 έως το 2022 παρατηρείται σημαντική άνοδος της αποδοχής και στις δύο πολιτικές ομάδες, αλλά η αύξηση είναι μεγαλύτερη στους αριστερούς ψηφοφόρους. Το ζήτημα αυτό λειτουργεί ως ένας από τους πιο καθαρούς δείκτες ιδεολογικής πόλωσης, με το χάσμα μεταξύ αριστεράς και δεξιάς να διευρύνεται αντί να περιορίζεται.

Συνολικά, η έρευνα καταγράφει μια διπλή δυναμική: από τη μία πλευρά, οι κοινωνίες κινούνται σταθερά προς μεγαλύτερη αποδοχή της οικογενειακής ποικιλομορφίας και από την άλλη, οι πολιτικές διαιρέσεις όχι μόνο παραμένουν, αλλά σε ορισμένα ζητήματα γίνονται εντονότερες. Οι μη παραδοσιακές οικογένειες παύουν σταδιακά να αποτελούν κοινωνική εξαίρεση, αλλά ταυτόχρονα μετατρέπονται σε πεδίο ιδεολογικής αντιπαράθεσης, αναδεικνύοντας τον κεντρικό ρόλο της πολιτικής στη διαμόρφωση των κοινωνικών στάσεων.