Τι σκότωσε στ’ αλήθεια τον στρατό του Ναπολέοντα; Νέα μελέτη αποκάλυψε τι εξόντωσε τις γαλλικές δυνάμεις

Προς το τέλος της βασιλείας του, ο Γάλλος αυτοκράτορας Ναπολέων Βοναπάρτης ηγήθηκε ενός στρατού με πάνω από μισό εκατομμύριο άνδρες σε μια εισβολή στη Ρωσία το 1812.

Έξι μήνες αργότερα, αφού ο στρατός αναγκάστηκε να υποχωρήσει, μόνο δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες κατάφεραν να επιστρέψουν στη Γαλλία.

Η εκστρατεία αυτή θεωρείται ένας από τους πιο δαπανηρούς πολέμους στην ιστορία, με εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους που αποδόθηκαν όχι μόνο στις μάχες, αλλά και στην πείνα, το ακραίο κρύο και την επιδημία τύφου που ξέσπασε στον στρατό.

Νέα ευρήματα από παλιό DNA

Μια πρόσφατη μελέτη, δημοσιευμένη στο περιοδικό Current Biology, έφερε στο φως νέα στοιχεία για τις ασθένειες που επηρέασαν τον στρατό του Ναπολέοντα.

Σύμφωνα με το CNN, ερευνητές ανακάλυψαν ότι η εξόντωση του στρατού πιθανώς προκλήθηκε από πολλαπλές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων δύο τύπων βακτηρίων που δεν είχαν ανιχνευθεί προηγουμένως.

«Προηγουμένως πιστεύαμε ότι υπήρχε μόνο μία μολυσματική ασθένεια που αποδεκάτισε τον στρατό: ο τύφος», δήλωσε ο κύριος συγγραφέας Rémi Barbieri, πρώην μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Institut Pasteur στο Παρίσι και σήμερα στο Πανεπιστήμιο του Τάρτου στην Εσθονία.

Η νέα μελέτη ανοίγει τον δρόμο για την ανακάλυψη άλλων μολυσματικών ασθενειών που πιθανώς συνέβαλαν στους θανάτους.

Ανάλυση των δοντιών των στρατιωτών

Οι ερευνητές εξέτασαν τα δόντια στρατιωτών που βρέθηκαν σε έναν μαζικό τάφο στο Βίλνιους της Λιθουανίας, ανακαλυφθέντα το 2001.

Μέσω ανάλυσης DNA, εντόπισαν τα βακτήρια Salmonella enterica και Borrelia recurrentis, υπεύθυνα για τον παρατυφοειδή και τον υποτροπιάζοντα πυρετό, αντίστοιχα.

Τα ευρήματα αυτά παρέχουν μια σαφέστερη εικόνα των παραγόντων που συνέβαλαν στην κατάρρευση του στρατού, ενώ ταυτόχρονα υπογραμμίζουν τις τεχνολογικές προόδους που επιτρέπουν την κατανόηση ιστορικών γεγονότων με μεγαλύτερη ακρίβεια.

Οι συνθήκες στη Μόσχα

Όταν ο στρατός του Ναπολέοντα έφτασε στη Μόσχα, η πόλη ήταν εγκαταλελειμμένη, με καμένα χωράφια και χωρίς προμήθειες.

Το κρύο και η έλλειψη ασφαλών τροφίμων ή καθαρών ρούχων επέτειναν τη δυσκολία της υποχώρησης. Η μόλυνση από βακτήρια προσέθεσε έναν επικίνδυνο παράγοντα στην ήδη αδύναμη κατάσταση του στρατού.

Ο τύφος, που προκαλείται από το βακτήριο Rickettsia prowazekii, είχε εντοπιστεί για πρώτη φορά σε δείγματα στρατιωτών το 2006, αλλά η τεχνολογία της εποχής δεν επέτρεπε την πλήρη ανάλυση.

Η νέα μελέτη χρησιμοποιεί μία μέθοδο που ονομάζεται «αλληλούχιση υψηλής απόδοσης», μια τεχνολογία που μπορεί να αναλύσει εκατομμύρια θραύσματα DNA ταυτόχρονα, επιτρέποντας την αναγνώριση ακόμα και πολύ παλιών και φθαρμένων γενετικών δειγμάτων.

Νέες μέθοδοι

«Αυτό είναι δυνατό μόνο με μηχανήματα ικανά να αναλύσουν τεράστιες ποσότητες DNA», εξηγεί ο Nicolás Rascovan, επικεφαλής της Μονάδας Μικροβιακής Παλαιογενωμικής στο Institut Pasteur.

Η ανάλυση αυτή προσφέρει μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα του ιστορικού τοπίου των μολυσματικών ασθενειών και της επίδρασής τους στα γεγονότα της εποχής.

Αν και η μελέτη εξέτασε μόνο 13 δείγματα και δεν βρήκε ίχνη τύφου, αυτό δεν αμφισβητεί τα ευρήματα του 2006. Αντίθετα, προσθέτει ότι υπήρχαν διάφορες μολυσματικές ασθένειες στον στρατό, ανοίγοντας το ενδεχόμενο να υπάρχουν και άλλες ανιχνεύσιμες ασθένειες στο μέλλον.

Σημασία της μελέτης για την ιστορία και την ιατρική

Ο Cecil Lewis, ερευνητής αρχαίου DNA, σχολίασε ότι τα αποτελέσματα ενισχύουν την κατανόηση της κατάρρευσης του στρατού του Ναπολέοντα.

Οι μελέτες αρχαίου DNA παρέχουν πληροφορίες για την εξέλιξη των παθογόνων οργανισμών και τη θέση τους στην ιστορία, με εφαρμογές στην πρόβλεψη και διαχείριση μελλοντικών επιδημιών.

Ο παρατυφοειδής και ο υποτροπιάζων πυρετός υπάρχουν ακόμη σήμερα, αλλά δεν είναι τόσο θανατηφόροι.

Ο Ναπολέων επέζησε , αλλά η σημαντική απώλεια στρατιωτών συνέβαλε στην πτώση του από την εξουσία λίγα χρόνια αργότερα.

«Η εξέλιξη της τεχνολογίας από το 2006 έως σήμερα επιτρέπει να κάνουμε πράγματα που ήταν αδιανόητα πριν λίγα χρόνια», τόνισε ο Rascovan.

Η πρόοδος αυτή ανοίγει νέους δρόμους για τη μελέτη αρχαίων μολυσματικών ασθενειών και την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο έχουν επηρεάσει την ιστορία και την ανθρώπινη εξέλιξη.