Economist: Τα διδάγματα από το εγκαταλελειμμένο μυστικό πυρηνικό πρόγραμμα της Σουηδίας του 1960

Εάν σε μια μικρή χώρα παρέχονται εγγυήσεις ασφάλειας τότε μπορεί να εγκαταλείψει το πολεμικό της πυρηνικό τους. Αυτό συνέβη με την περίπτωση της ουδέτερης Σουηδίας στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Άραγε μπορεί να συμβεί ξανά;

Η ιστορία του αποτυχημένου σουηδικού πυρηνικού προγράμματος δείχνει πώς οι ΗΠΑ κατάφεραν κατά τον Ψυχρό Πόλεμο να αποτρέψουν τη διάδοση των πυρηνικών όπλων μέσω πίεσης, ανταλλαγμάτων και εγγυήσεων ασφαλείας.

Το παράδειγμα της Σουηδία ανασύρει ο Economist υπογραμμίζοντας πως η διάδοση των πυρηνικών δεν καθιστά τον κόσμο πιο ασφαλή.

Ειδικότερα, στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Σουηδία βρέθηκε πολύ κοντά στην απόκτηση πυρηνικών όπλων, παρά τη μακρά της παράδοση ουδετερότητας και αποχής από στρατιωτικές συμμαχίες όπως το ΝΑΤΟ.

Τη δεκαετία του 1960, οι σουηδικοί επιστήμονες εργάζονταν μυστικά για την ανάπτυξη ενός πυρηνικού οπλοστασίου, που θα περιλάμβανε μέχρι και 100 τακτικά πυρηνικά όπλα, σχεδιασμένα να αποτρέψουν ενδεχόμενη σοβιετική εισβολή στη Βαλτική.

Στρατιωτικά σχέδια περιλάμβαναν ακόμα και επίθεση σε σοβιετικό στόλο που θα συγκεντρωνόταν σε λιμάνι, προτού περάσει τη θάλασσα.

Ωστόσο, οι ΗΠΑ, που διατηρούσαν την πολιτική αποτροπής της διάδοσης πυρηνικών όπλων –με εξαίρεση βέβαια τις ίδιες- αντελήφθησαν γρήγορα τις σουηδικές προσπάθειες.

Έτσι, χρησιμοποίησαν τόσο πιέσεις όσο και οικονομικά κίνητρα -προσφέροντας φτηνό εμπλουτισμένο ουράνιο για ειρηνική χρήση- για να αποθαρρύνουν την ανάπτυξη δικού της πυρηνικού οπλοστασίου.

Τα διδάγματα

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960 το πρόγραμμα εγκαταλείφθηκε.

Για τον Economist, όμως, η σουηδική περίπτωση προσφέρει σημαντικά διδάγματα για τη σύγχρονη εποχή, όπου οι γεωπολιτικές εντάσεις αυξάνονται και η διάδοση πυρηνικών όπλων ξαναμπαίνει στο τραπέζι.

Χώρες όπως η Νότια Κορέα, η Πολωνία και η Ιαπωνία, που έχουν γείτονες με πυρηνικά όπλα, αντιμετωπίζουν αυξανόμενη πίεση να αναπτύξουν δικά τους πυρηνικά όπλα.

Το βρετανικό περιοδικό υπογραμμίζει ότι πλέον τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ρωσία ενθαρρύνουν την διάδοση των πυρηνικών όπλων. Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει εκφράσει την άποψη ότι ίσως θα ήταν «καλύτερο» για ορισμένους συμμάχους, όπως η Ιαπωνία. Η δε ρητορική της ρωσικής κυβέρνησης υπογραμμίζει τη «χρήση πυρηνικών όπλων ως αποτροπή», ενώ χαιρετίζει ως «έγκαιρη» την πυρηνική ανάπτυξη της Βόρειας Κορέας.

Περισσότερα πυρηνικά δεν σημαίνει περισσότερη ασφάλεια

Όμως, σύμφωνα με ειδικούς, που επικαλείται ο Economist, η διεύρυνση του πυρηνικού κλαμπ δεν συνεπάγεται περισσότερη σταθερότητα στον πλανήτη.

Οι μικρότερες χώρες που αναπτύσσουν πυρηνικά όπλα συνήθως επιδιώκουν να αυξήσουν το κόστος για μια πιθανή επίθεση και να εξασφαλίσουν την υποστήριξη μιας υπερδύναμης, όπως έκανε η Σουηδία που στόχευε να προσελκύσει την αμερικανική βοήθεια μέσω της «καταλυτικής» πυρηνικής της στάσης.

Η περίπτωση της Νότιας Κορέας είναι πιο σύνθετη, δεδομένης της τακτικής της «προληπτικής επίθεσης» και της έντασης με τη Βόρεια Κορέα. Μια ενδεχόμενη απόκτηση πυρηνικών όπλων από τη Σεούλ θα έθετε νέους κινδύνους και θα μπορούσε να εμπλέξει άμεσα και τις ΗΠΑ σε μια πυρηνική κρίση.

Συμπερασματικά, η ιστορία της Σουηδίας και η σημερινή γεωπολιτική πραγματικότητα υπογραμμίζουν την ανάγκη για σοβαρή αμερικανική δέσμευση και υπεύθυνη πολιτική απέναντι στη διάδοση πυρηνικών όπλων. Η απεμπόληση της αμερικανικής ηγεσίας και οι προκλήσεις που δημιουργούν τα «νέα πυρηνικά κράτη» αυξάνουν τον κίνδυνο για παγκόσμια αστάθεια και πιθανές συγκρούσεις υψηλού κινδύνου.

Κοινώς, ο Economist επιβραβεύει την αμερικανική ηγεμονία και ταυτόχρονα αποφεύγει να αναφερθεί σε χώρες που ήδη κατέχουν πυρηνικά όπλα και είναι συμμαχικές των ΗΠΑ, όπως το Ισραήλ.