Έρευνα: Ο διαφορετικός τρόπος που «ντραμάρουν» οι χιμπατζήδες αποκαλύπτει τις ρίζες της μουσικής

Οι χιμπατζήδες είναι γνωστό ότι έχουν ρυθμό αλλά μια νέα έρευνα συνδέει τα διαφορετικά στυλ με τα οποία οι πληθυσμοί τους «ντραμάρουν» με τις ρίζες της μουσικής και το πώς αυτή εξελίχθηκε μέχρι σήμερα.

Οι ερευνητές είχαν ήδη διαπιστώσει κατά το παρελθόν ότι οι χιμπατζήδες χτυπούν με τα χέρια τους τους κορμούς των δέντρων για να επικοινωνούν μεταξύ τους. Ο καθένας έχει το δικό του, ξεχωριστό στυλ.

Η νέα έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Current Biology, δείχνει ότι οι χιμπατζήδες όχι μόνο χτυπούν ρυθμικά, αλλά και ότι οι ρυθμοί διαφέρουν μεταξύ των υποειδών τους. Αυτό, σύμφωνα με τους επιστήμονες, αποτελεί ένδειξη ότι τα βασικά στοιχεία του ρυθμού – και κατ’ επέκταση της μουσικής – προϋπήρχαν του ανθρώπου κατά εκατομμύρια χρόνια.

Οι δυτικοί χιμπατζήδες χτυπούν περισσότερες φορές μέσα στον ίδιο χρόνο σε σχέση με τους ανατολικούς

Τα ευρήματα «αποτελούν ένδειξη ότι εκείνα τα βασικά δομικά στοιχεία του ρυθμού που έχουμε χρησιμοποιήσει σε όλη μας την κοινωνική συμπεριφορά και τη μουσική υπήρχαν ήδη στον κοινό μας πρόγονο», δήλωσε η καθηγήτρια Κάθριν Χομπάιτερ, επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας από το Πανεπιστήμιο του St Andrews.

Οι ερευνητές βασίστηκαν σε 371 περιπτώσεις «ντραμίσματος» από 47 χιμπατζήδες, σε έξι διαφορετικούς πληθυσμούς που ανήκουν σε δύο υποείδη: τους ανατολικούς και τους δυτικούς.

Προβλέψιμο μοτίβο

Η έρευνα έδειξε ότι τα χτυπήματα δεν είναι τυχαία αλλά έχουν προβλέψιμο μοτίβο, που είναι ισχυρή ένδειξη ότι υπάρχει ρυθμός.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα του Guardian που επικαλείται την έρευνα, οι δυτικοί χιμπατζήδες χτυπούν κατά ομοιόμορφα διαστήματα, σαν το «τικ-τακ» ενός ρολογιού, ενώ οι ανατολικοί εναλλάσσουν κοντινά και πιο αραιά χτυπήματα, δημιουργώντας έναν πιο «σουινγκ» ρυθμό.

Επίσης, παρατηρήθηκε ότι οι δυτικοί χιμπατζήδες χτυπούν περισσότερες φορές μέσα στον ίδιο χρόνο σε σχέση με τους ανατολικούς, δηλαδή έχουν πιο γρήγορο τέμπο. Επιπλέον, τα δύο υποείδη συνοδεύουν διαφορετικά τα φωνητικά τους καλέσματα (κραυγές ή αλλιώς «pant-hoot») με τα χτυπήματα.

Οι διαφορές αυτές δεν φαίνεται να οφείλονται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες αλλά ίσως σχετίζονται με κοινωνικά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, οι ανατολικοί είναι πιο επιθετικοί μεταξύ τους ή ίσως χρειάζονται πιο σύνθετη επικοινωνία.

Όπως λέει η Χομπάιτερ, ίσως οι μεταβαλλόμενοι ρυθμοί επιτρέπουν την «κωδικοποίηση» περισσότερης πληροφορίας, όπως γίνεται με τα σήματα Μορς.

Παρότι οι χιμπατζήδες δεν παράγουν μουσική όπως οι άνθρωποι, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι οι βασικές αρχές του ρυθμού που παρατηρούνται στη συμπεριφορά τους αποτελούν ενδείξεις ότι τα θεμέλια της μουσικής υπήρχαν ήδη στον κοινό μας πρόγονο, πριν από 6 ή 7 εκατομμύρια χρόνια.

Και το γλέντι έχει ρίζες στον κοινό μας πρόγονο;

Παλαιότερη μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στο ίδιο επιστημονικό περιοδικό με τίτλο «Άγριοι χιμπατζήδες μοιράζονται ζυμωμένα φρούτα», θέτει το ερώτημα: «Μήπως η παράδοση του γλεντιού έχει τις ρίζες της σε έναν κοινό πρόγονο;».

Στην έρευνά τους η Κίμπερλι Χόκινγκς από το Πανεπιστήμιο του Έξετερ και οι συνάδελφοί της περιέγραφαν πώς χιμπατζήδες στη δυτική Αφρική έκλεβαν και κατανάλωναν οινόπνευμα από χυμό φοινίκων, το οποίο είχαν παρασκευάσει άνθρωποι. Κάποιοι από αυτούς φάνηκε να γίνονται ενοχλητικοί, προκαλώντας αναστάτωση.

Οι ερευνητές κατέγραψαν χιμπατζήδες να μοιράζονται το μεγάλο φρούτο σε δέκα διαφορετικές περιπτώσεις. Το φρούτο που μοιράζονταν ελέγχθηκε για την περιεκτικότητα σε αλκοόλ. Η υψηλότερη τιμή που καταγράφηκε ήταν ισοδύναμη με 0,61% αλκοόλ κατ’ όγκο (ABV).

«Μπορούν να καταναλώσουν κιλά από αυτό το φρούτο κάθε μέρα. Πιθανότατα είναι παρόμοιο με το να πίνουμε μια ελαφριά μπύρα» εξήγησε η Χόκινγκς.

Παράλληλα πρόσθεσε ότι χρειάζεται να μάθουμε περισσότερα σχετικά με το αν οι χιμπατζήδες αναζητούν συνειδητά φρούτα που περιέχουν αιθανόλη και πώς την μεταβολίζουν, αλλά αυτή η συμπεριφορά θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει τα πρώτα εξελικτικά στάδια του γλεντιού.

Αν ισχύει, αυτό υποδηλώνει ότι η ανθρώπινη παράδοση του συμποσίου – μετά μουσικής σύμφωνα με τη νέα έρευνα – μπορεί να έχει βαθιές εξελικτικές ρίζες.