Τσαρλς Φρέντερικ Γουόρθ: Το Παρίσι αποθεώνει τον άγνωστο πατέρα της haute couture
Μια αναδρομική έκθεση στο Παρίσι υπενθυμίζει σε όλους τον πατέρα της υψηλής ραπτικής Τσαρλς Φρέντερικ Γουόρθ που κάθε Αυτοκράτειρα γονάτιζε μπροστά του
Πριν από περισσότερα από 150 χρόνια, πλούσιες γυναίκες από όλο τον κόσμο έρχονταν στην οδό 7 Rue de la Paix στο Παρίσι για να ντυθούν από τον couturier Τσραλς Φρέντερικ Γουόρθ (Charles Frederick Worth), του οποίου ο ομώνυμος οίκος μόδας, που ιδρύθηκε το 1858, συνεχίστηκε για τρεις γενιές μετά τον θάνατό του το 1895.
Ευρέως αναγνωρισμένος από τους ιστορικούς ως ο «πατέρας της υψηλής ραπτικής», ο Γουόρθ ήταν ο πρώτος σχεδιαστής που έγινε γνωστός με το όνομά του, και όχι από όσους φορούσαν τα ρούχα του.
Απέκτησε διεθνή αναγνώριση και διαμόρφωσε τον τρόπο με τον οποίο η μόδα διαφημιζόταν και φοριόταν. Επιδραστικός όσο λίγοι, η κληρονομιά του καταγράφεται και αποθεώνεται τώρα σε μια νέα έκθεση, τη Worth: Inventing Haute Couture, που διαρκεί έως τις 7 Σεπτεμβρίου στο μουσείο τέχνης Petit Palais στο Παρίσι.
Μια συνεργασία μεταξύ του Petit Palais και του Palais Galliera, πρόκειται για την πρώτη αναδρομική έκθεση του Οίκου Worth που διοργανώνεται στη Γαλλία, και η δεύτερη μόνο στον κόσμο – η τελευταία ήταν πριν από περισσότερα από 60 χρόνια στο Μουσείο του Μπρούκλιν στη Νέα Υόρκη – ενώ συμπίπτει με τα 200ά γενέθλια του οίκου φέτος.
Οι στενοί δεσμοί της οικογένειας Γουόρθ με καλλιτέχνες κατά τον 19ο και τον 20ό αιώνα και το «εντυπωσιακό αρχιτεκτονικό μνημείο αυτής της περιόδου», δήλωσε η διευθύντρια και επικεφαλής επιμελήτρια του μουσείου Annick Lemoine, κατέστησαν το Petit Palais «το ιδανικό σκηνικό» αυτής της γιορτής της δημιουργικότητας.
Η έκθεση περιλαμβάνει το σώμα δημιουργιών του οίκου από την ίδρυσή του έως τη δεκαετία του 1920 – όταν διάσημες ηθοποιοί και τραγουδίστριες, όπως η Σάρα Μπερνάρ, η Σοφί Κρουαζέτ και η Νέλι Μέλμπα, φορούσαν τα ρούχα του επάνω και κάτω από τη σκηνή.
Επίσης εκτίθενται αντικείμενα τέχνης και design που ανήκαν στην οικογένεια των Γουόρθ, συμπεριλαμβανομένης ενός μαύρου λακαρισμένου παραβάν από τον Γάλλο καλλιτέχνη και σχεδιαστή της Art Deco Ζαν Ντυνάν και μιας σειράς γυμνών φωτογραφιών του δισέγγονου του Γουόρθ, Ζαν-Σαρλ, από το φακό του εμβληματικού Αμερικανού εικαστικού καλλιτέχνη Μαν Ρέι.
Επιπλέον στην έκθεση οι επισκέπτες μπορούν να μυρίσουν το άρωμα του οίκου, μια αναδημιουργία του Je Reviens με το χαρακτηριστικά ελαφρύ πουδρένιο, λουλουδάτο άρωμα που αγαπούσε ο δημιουργός και ιδρυτής σε συνεργασία με την Osmothèque, το μεγαλύτερο αρχείο αρωμάτων στον κόσμο, με έδρα τις Βερσαλλίες, όπως και τα πρωτότυπα μπουκάλια αρωμάτων του οίκου Worth σχεδιασμένα από τον Ρενέ Λαλίκ.
Καθώς ορισμένα από τα ενδύματα είναι πολύ εύθραυστα, η έκθεση δεν θα ταξιδέψει διεθνώς, δήλωσε η Raphaële Martin-Pigalle, επικεφαλής επιμελήτρια κληρονομιάς του τμήματος μοντέρνας ζωγραφικής του Petit Palais στο CNN International.
Ο σχεδιαστής ξέρει καλύτερα
Ο Γουόρθ γεννήθηκε στην Αγγλία το 1825, όπου εκπαιδεύτηκε από δύο εμπόρους υφασμάτων πριν περάσει τη Μάγχη για να εργαστεί για τον Maison Gagelin, ένα κατάστημα ρούχων στο Παρίσι, ως πωλητής και μόδιστρος για να γίνει στη συνέχεια συνεργάτης.
Στη συνέχεια ο Γουόρθ ίδρυσε τον δικό του οίκο μόδας που αρχικά ονομαζόταν Worth and Bobergh, από τον ίδιο και τον Σουηδό συνεργάτη του, τον επιχειρηματία Ότο Μπόμπεργκ.
Ο Γουόρθ αποφάσιζε τι θα φορούσαν οι γυναίκες, όχι δημιουργώντας νέες σιλουέτες, αλλά αλλάζοντας το επιχειρηματικό μοντέλο. Σήμερα, οι επιδείξεις μόδας υψηλής ραπτικής πραγματοποιούνται δύο φορές το χρόνο, καθώς οι σχεδιαστές παρουσιάζουν τα τελευταία στιλ για να επιλέξουν οι πελάτες τους. Αυτό δεν ίσχυε από πάντα.
Πριν από τον Γουόρθ, «οι couturiers δεν είχαν μεγάλη ελευθερία στο να επινοούν δημιουργίες», δήλωσε η Sophie Grossiord, προσωρινή διευθύντρια και γενική επιμελήτρια των συλλογών του Palais Galliera από το πρώτο μισό του 20ού αιώνα.
Εκείνη την εποχή, οι γυναίκες της αριστοκρατίας έφερναν τα υφάσματα και τις ιδέες για το τι θα ήθελαν να δημιουργήσουν οι couturiers, οι οποίοι στη συνέχεια προχωρούσαν στη διεκπεραίωση των απαιτήσεων τους.
Ο Γουόρθ δεν δέχτηκε να δουλέψει έτσι. Αντίθετα (και πρωτοποριακά), ο Γουόρθ δημιουργούσε και έραβε σχέδια που οι πελάτισσες, αν και εφόσον το ήθελαν, μπορούσαν να αποκτήσουν. Με αυτή τη στρατηγική δημιουργίας ο Γουόρθ άλλαξε για πάντα τον ρόλο του σχεδιαστή ρούχων υψηλής ραπτικής.
Από κάποιον που απλώς εξυπηρετούσε την αριστοκρατία ο Γουόρθ απαίτησε και καθιέρωσε τον σχεδιαστή-δημιουργό, δίνοντας στο ρόλο του μια απίθανη και πρωτόγνωρη εξουσία. Ο Γουόρθ έκανε τις πελάτισσες του να θαυμάζουν και να ακολουθούν τις τάσεις του με δημιουργίες που τους έλεγε πώς πρέπει να ντυθούν.
«Οι γυναίκες έρχονται να με δουν για να ζητήσουν τις ιδέες μου, όχι για να ακολουθήσουν τις δικές τους», είπε χαρακτηριστικά ο Βρετανός Γουόρθ στο Blackwood’s Edinburgh Magazine, μια λογοτεχνική και πολιτική επιθεώρηση του 1858.
Ο Γουόρθ «δεν συμφωνούσε απαραίτητα με αυτό που ήθελαν οι πελάτες του», είπε η Grossiord.
Στον Worth and Bobergh, τα ρούχα ήταν ήδη φτιαγμένα, αλλά μπορούσαν να προστεθούν διακοσμητικά στοιχεία – όπως υφαντές μπορντούρες, δαντέλες και ψεύτικα λουλούδια.
Τα ρούχα μπορούσαν επίσης να έχουν διαφορετικά μήκη μανικιών για διαφορετικές ώρες της ημέρας, όπως φαίνεται σε μια «δημιουργία μεταμόρφωσης» από τα τέλη της δεκαετίας του 1860.
Η ωραιότερη του χορού
Η ζήτηση για τα ρούχα του Γουόρθ ήταν πραγματικά εντυπωσιακά μεγάλη. Κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας από το 1852 έως το 1870, οι χοροί της αριστοκρατίας ήταν πολύ δημοφιλείς στην αριστοκρατίας – κάτι που υπενθυμίζεται στην έκθεση του Petit Palais με πίνακες όπως το Une Soirée (1878) του Jean Béraud.
Οι δημιουργίες του Γουόρθ ήταν από πρωτοποριακές – όπως ένα ιδιότυπο κοστούμι ομπρέλας του 1925, που μοιάζει με κάτι ανάμεσα σε αδιάβροχες μπότες και μια κλειστή ομπρέλα ανάποδα – έως αυτά που έμειναν στην ιστορία, όπως το φόρεμα που φτιάχτηκε για την Madame Charles-Pierre Pecoul για τον χορό της Πριγκίπισσας Σαγκάν γύρω στο 1893, σχεδιασμένο σύμφωνα με έναν πίνακα της Μαργαρίτας Θηρεσίας της Ισπανίας ως βρέφος.
Ο οίκος έφτιαξε μόνο ένα κοστούμι για άνδρα εκτός της οικογένειας: Ήταν για τον Δούκα του Μάλμπορο και το πιο ακριβό κοστούμι που κατασκευάστηκε ποτέ.
Ο κύκλος που αποθέωνε και υποστήριζε τον Γουόρθ ήταν οι πιο ισχυροί του καιρού του. Ανάμεσα τους και η Αυτοκράτειρα Ευγενία, σύζυγος του Ναπολέοντα Γ’ και μια από τις κορυφαίες trendsetters και influencer τάσεων στην Ευρώπη, η οποία έμαθε για τον Γουόρθ μέσω της στενής της φίλης, Πριγκίπισσας Παυλίνας φον Μέτερνιχ, και τη Βαλερί Φεγιέ (που ήταν παντρεμένη με τον συγγραφέα Οκτάβ Φεγιέ), σύμφωνα με τον κατάλογο της έκθεσης.
Καθώς η Γαλλίδα Αυτοκράτειρα στήριξε τον Γουόρθ, ο δημιουργός έγινε το κορυφαίο όνομα στη μόδα. «Ο Γουόρθ είναι αυθεντία», έγραψε το γαλλικό περιοδικό ειδήσεων Le Monde Illustré το 1868, περιγράφοντάς τον ως «την απόλυτη εξουσία στις βασιλικές οικογένειες του κόσμου».
Το ατελιέ του Γουόρθ διπλασιάστηκε από περισσότερους από 500 εργαζομένους στη δεκαετία του 1860 σε περισσότερους από 1.000 στη δεκαετία του 1870, καθώς προσπαθούσε να εξυπηρετήσει πελάτες, πολλοί από τους οποίους ήταν Ευρωπαίοι βασιλείς από όλη τη Γαλλία, τη Ρωσία, την Αυστρία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και τη Σουηδία.
Ωστόσο, η πλειονότητα των επιχειρήσεων του Γουόρθ προερχόταν από πελάτες πολύ πιο μακριά από τη Γηραιά Ήπειρο.
Αριστοκράτες από την Ινδία, την Ιαπωνία, τη Χαβάη και την Αίγυπτο έκαναν ουρά για να αποκτήσουν μία από τις δημιουργίες τους.
Η αμερικανική υψηλή κοινωνία, η οποία περιλάμβανε τις οικογένειες Άστορ, Μόργκαν και Βάντερμπιλτ, ήταν επίσης μια μεγάλη πηγή εισοδήματος για τον οίκο – όπως τονίστηκε προς το τέλος της έκθεσης, όπου προβάλλονται σκηνές από την τηλεοπτική σειρά του HBO, The Gilded Age.
H αλλαγή και οι δασμοί
Καθώς η Δεύτερη Αυτοκρατορία έφτασε στο τέλος της, ο Γουόρθ και ο Μπόμπεργκ προχώρησαν σε διάλυση της συνεργασίας τους – σύμφωνα με τα ιδρυτικά έγγραφα της εταιρείας, η συνεργασία τους προοριζόταν να έχει διάρκεια 12 χρόνια. Λίγα είναι γνωστά για τον Σουηδό Μπόμπεργκ, οπότε οι ακριβείς λόγοι της αποχώρησής του είναι άγνωστοι σημειώνει το CNN International.
Αλλά ο Γουόρθ συνέχισε, με τη βοήθεια της γυναίκας του, Μαρί, και αργότερα, των γιων του Γκαστόν και Ζαν-Φιλίπ.
Ο Γουόρθ θεωρείται επίσης ο πρώτος σχεδιαστής που έραβε επώνυμες ετικέτες στα ρούχα του, σε μια προσπάθεια να αποτρέψει τους αντιγραφείς.
Με την αλλαγή του γαλλικού καθεστώτος στην Τρίτη Δημοκρατία, τα γούστα άλλαξαν με τα κρινολίνα να μην είναι πλέον ιδιαίτερα δημοφιλή.
Ο Γουόρθ προσαρμόστηκε μειώνοντας την επιδεικτικότητα των ρούχων του αλλά σύντομα εμφανίστηκε μια ακόμη πρόκληση.
Στη δεκαετία του 1890, οι ΗΠΑ αύξησαν σημαντικά τους τελωνειακούς τους δασμούς και τα ρούχα του Γουόρθ έγιναν εξαιρετικά ακριβά για εξαγωγή.
Αυτό δημιούργησε μια ευκαιρία για τους αντιγραφείς στην αμερικανική αγορά να δημιουργήσουν παρόμοια κομμάτια, σε φθηνότερες τιμές.
«Το φαινόμενο της αντιγραφής ήταν ένα πρόβλημα για όλους τους couturiers», είπε η Grossiord. «Οι αντιγραφείς λεηλάτησαν τις ιδέες τους».
Σε απάντηση, το 1868 ο Γουόρθ ίδρυσε την Chambre Syndicale de la Haute Couture (αργότερα έγινε η Fédération de la Haute Couture et de la Mode και παραμένει ο κυβερνητικός φορέας μόδας της Γαλλίας) για να προστατεύσει τα σχέδια των γαλλικών οίκων μόδας από την αντιγραφή και να προωθήσει το Παρίσι ως την πρωτεύουσα της μόδας στον κόσμο.
Επιπλέον ο Γουόρθ καθιέρωσε πρακτικές που θεωρούνται πλέον στάνταρ στη μόδα, όπως η συνεργασία με γυναίκες ως ζωντανά μοντέλα (η σύζυγος του ήταν το πρώτο του μοντέλο) και οι επιδείξεις μόδας για την παρουσίαση νέων συλλογών.
Ο Γουόρθ επίσης φωτογράφιζε κάθε εμφάνισή του και την κατέγραφε με όνομα ή αριθμό ως ακόμη ένα μέτρο κατά της πλαστογράφησης των ιδεών και δημιουργιών του.
«Δεν μπορούμε καν να φανταστούμε το μέγεθος της πελατείας του», λέει είπε η Grossiord, σημειώνοντας ότι ενώ τα δικά του βιβλία παραγγελιών έχουν σε μεγάλο βαθμό εξαφανιστεί, εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένα αρχεία από τις πρώτες μέρες του Λουί Βουιτόν (Louis Vuitton) -τα μπαούλα του οποίου χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά των ρούχων του Γουόρθ- και του Καρτιέ (Cartier) -με τον οποίο η οικογένεια των Γουόρθ είχε συνδεθεί με δύο γάμους.
Ανάμεσα σε μερικά από τα πιο πολυτελή φορέματα που παρουσιάζονται στην έκθεση του Παρισιού είναι αυτά που ανήκαν στην Κόμισσα Ελισάβετ Γκρεφίλ, η οποία ήταν η έμπνευση για τη Δούκισσα του Γκερμάντ, έναν χαρακτήρα από το λογοτεχνικό αριστούργημα του Μαρσέλ Προυστ Αναζητώντας τον Χαμένο Χρόνο.
Ο ίδιος ο Γουόρθ ήταν μια απίστευτα μεγάλη προσωπικότητα και ως τέτοιος έχει έχει επίσης απαθανατιστεί στη μυθοπλασία.
Στο βιβλίο του La Curée (Η Λεία), ο Γάλλος μυθιστοριογράφος Εμίλ Ζολά βάσισε τον χαρακτήρα Γουόρμς στον Γουόρθ, αποκαλώντας τον «τον ιδιοφυή ράφτη, μπροστά στον οποίο οι ηγέτες της Δεύτερης Αυτοκρατορίας γονάτιζαν».
Πάνω από 100 χρόνια μετά, η αυλή του Τσαρλς Φρέντερικ Γουόρθ συνεχίζει να αποθεώνει τις δημιουργίες του και η κληρονομιά του ζει.
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Κυριακή 07.12.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/milky-way-4006343_1920-1-315x220.jpg)
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και τα Don’ts της εβδομάδας [07.12 – 13.12.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/1c373180-a9ef-4b01-b85d-bb8464b3179f-315x220.jpeg)
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442
