Το νερό είναι μία καθαρή επιλογή και στο κομμάτι της ενέργειας

Το νερό βρίσκεται παντού στον πλανήτη και χρησιμοποιείται σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα που λαμβάνει χώρα εντός και εκτός πόλεων. Το νερό μπορεί να δημιουργήσει ενέργεια και είναι απαραίτητο σε τεχνολογικές εφαρμογές. Χωρίς νερό δεν θα υπήρχε ο πολιτισμός και με αυτό μπορούμε να βρούμε λύσεις στα προβλήματα που ανακύπτουν από αυτόν.

Ένα από τα θέματα που ακούγονται εδώ και πολλές δεκαετίες είναι η μετάβαση σε εναλλακτικές μορφές ενέργειας πιο φιλικές προς το περιβάλλον, όπως είναι η υδροηλεκτρική. Τι είναι ακριβώς αυτή;

Η υδροηλεκτρική ενέργεια, που αποτελεί μια από τις παλαιότερες μορφές ανανεώσιμης ενέργειας, βασίζεται στη χρήση της κινητικής ενέργειας του νερού για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό συμβαίνει μέσω των υδροηλεκτρικών σταθμών που εκμεταλλεύονται την κίνηση που προκύπτει από τη ροή των υδάτων, είτε αυτή είναι φυσική όπως σε ποτάμια, είτε είναι τεχνητή με τη χρήση φραγμάτων και δεξαμενών. Οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί περιλαμβάνουν φράγματα και δεξαμενές, κανάλια, τουρμπίνες (μετατρέπουν την κινητική ενέργεια του νερού σε μηχανική ενέργεια) και γεννήτριες (χρησιμοποιούν τη μηχανική ενέργεια από τις τουρμπίνες για να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια).

Τα πλεονεκτήματα από τη χρήση της υδροηλεκτρικής ενέργειας είναι πολλά, με σημαντικότερο εξ αυτών ότι μιλάμε για καθαρή ενέργεια αφού δεν παράγονται αέρια του θερμοκηπίου κατά την παραγωγή της, όπως και το ότι έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής, με χαμηλά κόστη συντήρησης.

Ωστόσο, όπως όλα τα πράγματα έχει και αυτό τη γκρίζα ζώνη του, καθότι η παρέμβαση στη φύση με την κατασκευή τέτοιων σταθμών μπορεί να διαταράξει την ισορροπία του οικοσυστήματος και να απαιτήσει χρήσιμες εκτάσεις για τη δημιουργία τους. Σε αυτό, θα πρέπει να προσθέσουμε την κοστοβόρα κατασκευή τους και τον αστάθμητο παράγοντα που είναι η ροή του νερού που επηρεάζεται από τις κλιματολογικές συνθήκες (ξηρασία, κα).

Μία λιγότερο γνωστή χρήση του νερού για παραγωγή ενέργειας είναι η θερμική ενέργεια από τη θάλασσα (Ocean Thermal Energy Conversion – OTEC) που βρίσκεται ακόμα σε στάδιο ανάπτυξης με δυνητικά πολλά οφέλη. Σε αυτήν την περίπτωση μιλάμε για μια τεχνολογία που εκμεταλλεύεται τη θερμική διαφορά μεταξύ της ζεστής επιφάνειας της θάλασσας και των κρύων βαθέων υδάτων για την παραγωγή ενέργειας. Τα πλεονεκτήματα από τη θερμική ενέργεια είναι ότι πρόκειται για μία καθόλα καθαρή ενέργεια, με σταθερή διαθεσιμότητα (η θερμική διαφορά διατηρείται συνεχώς), με μικρή επίπτωση στο οικοσύστημα.

Διαβάζοντας στον ειδικό τύπο, μαθαίνουμε ότι παράλληλα γίνονται πολλές έρευνες για την παραγωγή πράσινου υδρογόνου με ηλεκτρόλυση του νερού. Μάλιστα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση πραγματοποιούνται και σχεδιάζονται σχετικά προγράμματα, βάσει και του στόχου για μηδενισμό των καθαρών εκπομπών ρύπων μέχρι το 2050.

Να σημειώσουμε ότι η υδροηλεκτρική ενέργεια έχει διπλάσια δυναμική (σε ένα δίκτυο ηλεκτροδότησης) σε σχέση με τα αιολικά πάρκα και την τετραπλάσια συγκριτικά με τις εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών, γεγονός που την κάνει τη μεγαλύτερη πηγή ανανεώσιμης ενέργειας. Επιπλέον, οι σύγχρονες τουρμπίνες μπορούν να μετατρέψουν το 90% της ενέργειας από το κινούμενο νερό σε ηλεκτρικό ρεύμα όταν η αντίστοιχη αποτελεσματικότητα των ορυκτών καυσίμων πλησιάζει το 50%, σύμφωνα με την Wisconsin Valley Improvement Company (υπεύθυνη εταιρία την επιτήρηση του ποταμού Ουισκόνσιν).

Παρατηρώντας λίγο τους αριθμούς, βλέπουμε ότι παγκόσμια το 20% του ηλεκτρισμού παράγεται από υδροηλεκτρική ενέργεια. Πρωταθλητές σε αυτό είναι χώρες όπως η Νορβηγία (ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου της Ευρώπης μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία) που τροφοδοτεί πάνω από το 99% του δικτύου της με υδροηλεκτρική ενέργεια και η Νέα Ζηλανδία που φτάνει το 75%. Στην Ε.Ε. το αντίστοιχο ποσοστό φθάνει το 17% και στις ΗΠΑ το 10%.

Αυτό σημαίνει ότι οι περισσότερες χώρες έχουν ακόμα πολύ δρόμο μπροστά τους και σε αυτό δεν βοηθάει το γεγονός ότι η υδροηλεκτρική ενέργεια γίνεται λιγότερο αξιόπιστη λόγω της κλιματικής αλλαγής. Οι ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες των τελευταίων χρόνων για παράδειγμα οδήγησαν σε μεγάλη πτώση την στάθμη του νερού στα ποτάμια της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ισπανίας. Σκεφτείτε ότι η ισπανική Endesa αναγκάστηκε να κλείσει μετά από 57 χρόνια το 5ο μεγαλύτερο εργοστάσιο υδροηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα λόγω ακριβώς της ξηρασίας που οδήγησε στη χαμηλή στάθμη του νερού στις δεξαμενές του.

Παρόλα αυτά όμως όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ), Φατίχ Μπιρόλ, «η υδροηλεκτρική ενέργεια είναι ο ξεχασμένος γίγαντας της καθαρής ενέργειας και θα πρέπει να ενταχθεί ξανά στην ενεργειακή και την κλιματική ατζέντα εάν οι χώρες θέλουν να επιτύχουν τους στόχους για το κλίμα».