«Οι άνθρωποι της υψηλής κοινωνίας ζουν την πιο ηλίθια ζωή»: Ένα νέο ντοκιμαντέρ για την αθυρόστομη Φρίντα Κάλο

Στο ντοκιμαντέρ «Frida» (2024), το οποίο έκανε το ντεμπούτο του στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Sundance τον Ιανουάριο, η σκηνοθέτης Carla Gutiérrez αναβιώνει τη φωνή της Φρίντα Κάλο, βασιζόμενη κυρίως στα κείμενα της καλλιτέχνιδας από τα ημερολόγια και τα σημειωματάριά της για να απεικονίσει τη γυναίκα πίσω από τις εικόνες που δημιούργησε.

Η αριστερή ιδεολογία της Κάλο οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη Μεξικανική Επανάσταση του 1910-20 με επικεφαλής τον Εμιλιάνο Ζαπάτα

Το «φαινόμενο Φρίντα» μας ακολουθεί εδώ και δεκαετίες, με εκθέσεις σε όλο τον κόσμο, εμπορεύματα κάθε είδους, τιμές δημοπρασιών στη στρατόσφαιρα. Η Φρίντα αποτελεί σύγχρονο πρότυπο επαναστατικότητας για τον διαρκή ρόλο της ως προφήτη της αυτοπροσωπογραφίας, του φεμινισμού, του σουρεαλισμού και του σεξ.

 1925

Η ταινία της Gutiérrez είναι περισσότερο απόσταγμα παρά βαθιά κατάδυση, περισσότερο περιγραφική παρά ριζοσπαστική. Παρουσιάζει τη νεότητα της Κάλο ως μια περίοδο που χαρακτηρίστηκε από πόνο. Κόρη μιας θρησκευόμενης μητέρας mestizo και ενός άθεου πατέρα φωτογράφου, η νεαρή Κάλο πήγαινε σε ένα σχολείο όπου οι άλλοι μαθητές ήταν κυρίως αγόρια, και εκείνη συχνά ντυνόταν σαν ένα από αυτά με κοστούμια τριών κομματιών.

Φωτογραφία: AMAZON MGM STUDIOS | Lucienne Bloch | Sundance

Η ζωή της άλλαξε ολοκληρωτικά το 1925, όταν ένα λεωφορείο στο οποίο επέβαινε συγκρούστηκε με ένα τραμ, με αποτέλεσμα ένας μεταλλικός άξονας να εισχωρήσει στο σώμα της και σχεδόν να τη σκοτώσει. Έζησε με πόνο για το υπόλοιπο της ζωής της.

Οι τραυματισμοί της, ένα επίμονο θέμα που διαπερνά το έργο της, τυγχάνουν της πρόσθετης επεξεργασίας του animation. Η Gutiérrez δεν είναι ο πρώτος κινηματογραφιστής που προσθέτει κίνηση στα έργα τέχνης. Κανείς θα αναρωτιόταν, αν το έργο της Κάλο χρειάζεται αυτού του είδους την ενίσχυση και αν πλησιάζουμε περισσότερο στην πραγματική Κάλο όταν οι μαϊμούδες χορεύουν γύρω της παίζοντας κρυφτό.

«Οι άνθρωποι της υψηλής κοινωνίας ζουν την πιο ηλίθια ζωή»

Η αριστερή ιδεολογία της Κάλο οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη Μεξικανική Επανάσταση του 1910-20 με επικεφαλής τον Εμιλιάνο Ζαπάτα, η οποία τη «μετέτρεψε» σε κομμουνίστρια, αν και άναρχη. Τη βλέπουμε σε ένα σκίτσο, γυμνή και να ονειρεύεται τον Ντιέγκο Ριβέρα, έναν άλλο κομμουνιστή.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, υιοθέτησε το φόρεμα Tehuana που έγινε αναπόσπαστο μέρος της εικονογραφίας της και εμφανίστηκε στους πίνακές της, κάνοντάς την να ξεχωρίζει όταν η «κυρία Ντιέγκο Ριβέρα» ταξίδεψε στη Νέα Υόρκη το 1932 με τον σύζυγό της για μια έκθεση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης.

Φωτογραφία: AMAZON MGM STUDIOS | Lucienne Bloch | Sundance

Μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, η Κάλο σημείωσε ότι «οι άνθρωποι της υψηλής κοινωνίας ζουν την πιο ηλίθια ζωή… όλοι τους ξεστομίζουν ανοησίες και καυχιούνται για τα εκατομμύριά τους».

Η ταινία περιλαμβάνει μια ενότητα για το ταξίδι του ζευγαριού στο Detroit για την ανάθεση μιας τοιχογραφίας – «δυστυχώς, ο Ντιέγκο πρέπει να δουλέψει για αυτούς τους πλούσιους μαλ@κες».

Η Κάλο έμεινε έγκυος, έχοντας αποφασίσει ότι δεν θα έκανε έκτρωση, η οποία θα ήταν παράνομη στις ΗΠΑ, όμως απέβαλε τον Ιούλιο του 1932 στο νοσοκομείο Henry Ford. Εκείνη την εποχή, απεικόνισε τον εαυτό της να αιμορραγεί στο κρεβάτι.

«Είναι καλό να κάνεις σεξ ακόμα και αν δεν είναι από έρωτα»

Επιστρέφοντας στη Νέα Υόρκη, αφού τους ανατέθηκε να ζωγραφίσουν τοιχογραφίες για το Rockefeller Center, ο Ριβέρα απολύθηκε επειδή επέμενε να απεικονίσει τον Βλαντιμίρ Λένιν σε μία από αυτές. Σε ένα κείμενο που ακολουθεί, η Κάλο αποκαλεί τους διοργανωτές «κολλημένους gringos», «καρι*ληδες» και «πουτ@ν@ς γιους».

Επιστρέφοντας στο Μεξικό, η Κάλο ήταν ανοιχτά bisexual και sex-positive, δηλώνοντας ότι «είναι καλό να κάνεις σεξ ακόμα και αν δεν είναι από έρωτα». Το 1937, ζωγράφισε τον Λέον Τρότσκι, ο οποίος την έκανε να βαριέται ως εραστής.

Η ταινία αγνοεί τη δολοφονία του, για την οποία συνελήφθη και αργότερα αφέθηκε ελεύθερη. (Αγνοεί επίσης το πάθος της για τον Στάλιν.) Άλλοι εραστές φέρεται να ήταν η Πολέτ Γκοντάρ, κάποτε σύζυγος του Τσάρλι Τσάπλιν. Αφού ο Ριβέρα αποπλάνησε την αδελφή της Κάλο, την Κριστίνα, το ζευγάρι χώρισε το 1939, και στη συνέχεια ξαναπαντρεύτηκε ένα χρόνο αργότερα, συμφωνώντας σε έναν δεσμό χωρίς σεξ.

Ο André Breton, ο οποίος θεωρούσε την Κάλο σουρεαλίστρια, συμπεριέλαβε τα έργα της σε μια έκθεση στο Παρίσι. Αλλά, θυμωμένη που ο Breton έβαλε το έργο της δίπλα σε μεξικάνικα μπιχλιμπίδια, είπε: «Μισώ τον Σουρεαλισμό. Είναι μια παρακμιακή εκδήλωση της αστικής τέχνης».

Αργότερα, έγραψε: «Πιστεύω ότι μετά το θάνατό μου θα είμαι το μεγαλύτερο σκουπίδι στον κόσμο».

Η ταινία «Frida» θα είναι διαθέσιμη σε όλο τον κόσμο στο Amazon Prime Video από τις 15 Μαρτίου.

*Με πληροφορίες από: The Art Newspaper | Κεντρική φωτογραφία θέματος: Sundance