Ναυάγιο της Πύλου: Νέα έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας «ρίχνει» φως στη τραγωδία

Στις 14 Ιουνίου 2023 η Μεσόγειος έγινε τάφος για περισσότερους από 500 ανθρώπους, όταν το πλοίο στο οποίο επέβαιναν, βυθίστηκε στα ανοιχτά της Πύλου. Μόνο 104 κατάφεραν να διασωθούν από το φρικτό ναυάγιο που αποτελεί μαύρη σελίδα στην ιστορία του προσφυγικού ζητήματος.

Έχουν περάσει έξι μήνες από το την τραγωδία και οι έρευνες έχουν σημειώσει μικρή πρόοδο, ενώ οι μαρτυρίες των επιζώντων δείχνουν ενδεχόμενες δικονομικές ελλείψεις.

Στο πλοίο επέβαιναν περισσότερα από 700 άτομα, από τους οποίους διασώθηκαν οι 104, ενώ περισυνελέχθησαν 82 σοροί. Πάνω από 500 άνθρωποι είναι αγνοούμενοι και θεωρούνται νεκροί

Μέχρι στιγμής δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τι ακριβώς συνέβη τη μοιραία εκείνη ημέρα, ωστόσο οι επιζώντες δήλωσαν ότι το ελληνικό Λιμενικό Σώμα ρυμούλκησε το σκάφος τους, προκαλώντας την ανατροπή του, και επέδειξε ολιγωρία στην κινητοποίηση των επιχειρήσεων διάσωσης.

Διασωθέντες απο το πολύνεκρο ναυάγιο ανοιχτά της Πύλου, διαμένουν σε αποθήκες δίπλα στο λιμάνι της Καλαμάτας, στις 14 Ιούνιου, 2023

Η Διεθνής Αμνηστία και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στην προσπάθειά τους να ρίξουν «φως» στην υπόθεση, πήραν συνέντευξη από 21 επιζώντες, 5 συγγενείς 5 αγνοουμένων, από εκπροσώπους του ελληνικού Λιμενικού Σώματος και της Ελληνικής Αστυνομίας, καθώς και από μη κυβερνητικές οργανώσεις, τον ΟΗΕ και διεθνείς φορείς και οργανισμούς.

Αναζήτησαν γραπτές πληροφορίες από το ελληνικό Λιμενικό Σώμα (Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ.), το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, την Ομάδα Αναγνώρισης Θυμάτων Καταστροφών της Αστυνομίας, την Εισαγγελία του Αρείου Πάγου και τη Frontex.

Πώς βυθίστηκε το πλοίο

Το ελληνικό Λιμενικό Σώμα ισχυρίζεται ότι η μηχανή του σκάφους «Adriana» σταμάτησε να λειτουργεί κατά τις 01:40 της 14ης Ιουνίου και το πλωτό περιπολικό ΠΠΛΣ-920 προσέγγισε το αλιευτικό προκειμένου να αξιολογήσει την κατάσταση. Στις 02:04, το ΠΠΛΣ-920 ενημέρωσε το ΕΚΣΕΔ Πειραιά ότι είδαν το «Adriana» να παίρνει κλίση και να ανατρέπεται.

«Όταν έδεσαν το σχοινί… έσπρωξαν το σκάφος μας προς τα αριστερά πολύ γρήγορα… Πηγαίνουν
αριστερά, το πλοίο βουλιάζει αριστερά, έπειτα πηγαίνουν δεξιά, το πλοίο βουλιάζει περισσότερο στα δεξιά…»

Επτά επιζώντες δήλωσαν ότι οι ελληνικές αρχές έδωσαν οδηγίες στο «Adriana» μέσω δορυφορικού τηλεφώνου να ακολουθήσει το ΠΠΛΣ-920 με κατεύθυνση την Ιταλία. Μερικοί είπαν ότι το «Adriana» αδυνατούσε να προλάβει το ΠΠΛΣ-920 ή ότι είχε προβλήματα στη μηχανή. Ένας νεαρός Σύρος, ο Ισμαήλ, άκουσε την εξής συνομιλία μέσω δορυφορικού τηλεφώνου:

«Οι Έλληνες είπαν ότι θα [μας] πάνε σε ιταλικά ύδατα. Τους ακολουθήσαμε για περίπου μία ώρα. Μετά… ενημερώσαμε τους Έλληνες ότι η μηχανή έχει βλάβη και δεν μπορούμε να τους ακολουθήσουμε. Είπαν, διατηρήστε την ψυχραιμία σας, ηρεμήστε. Μας είπαν, δεν επιτρέπεται η καταγραφή».

Λιμενικοί μεταφέρουν τα σώματα των θυμάτων του πολύνεκρου ναυαγίου ανοιχτά της Πύλου, στο λιμάνι της Καλαμάτας

Έντεκα από τους 21 επιζώντες που ερωτήθηκαν στη συνέντευξη είπαν ότι, στη συνέχεια, το ΠΠΛΣ-920 πρόσδεσε σχοινί στο «Adriana» και επιτάχυνε, με αποτέλεσμα την κλίση του αλιευτικού προς διάφορες κατευθύνσεις μέχρι την ανατροπή του. Ο Γκαμάλ, από την Αίγυπτο, δήλωσε ότι όταν το σκάφος του Λιμενικού Σώματος προσέγγισε το αλιευτικό, εκείνος καθόταν στο κατάστρωμα «επειδή ήμουν τόσο ενθουσιασμένος, ήθελα να δω εκείνους τους ανθρώπους που έρχονταν να μας σώσουν».

Θυμήθηκε ότι «Όταν έδεσαν το σχοινί… έσπρωξαν το σκάφος μας προς τα αριστερά πολύ γρήγορα… Πηγαίνουν
αριστερά, το πλοίο βουλιάζει αριστερά, έπειτα πηγαίνουν δεξιά, το πλοίο βουλιάζει περισσότερο στα δεξιά…».

«Ζητούσαν επειγόντως βοήθεια»

Στην πιο πρόσφατη έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, επιρρίπτει ευθύνες στο ελληνικό Λιμενικό Σώμα, καθώς φαίνεται να ανέλαβε περιορισμένη δράση προκειμένου να εγγυηθεί την ασφάλεια των επιβαινόντων στο αλιευτικό σκάφος.

Στις 13 Ιουνίου και ώρα 11:01 (EEST), το ιταλικό Κέντρο Συντονισμού Θαλάσσιας Διάσωσης (ΚΣΘΔ Ρώμης) απέστειλε σήμα συναγερμού στο ελληνικό Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (ΕΚΣΕΔ Πειραιά) και στη Frontex σχετικά με αλιευτικό σκάφος που μετέφερε 750 ανθρώπους στην ελληνική περιοχή έρευνας και διάσωσης.

Η Frontex επιβεβαίωσε στη Διεθνή Αμνηστία και στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι το σήμα συναγερμού ανέφερε την ύπαρξη δύο νεκρών πάνω στο αλιευτικό «Adriana».

Το Λιμενικό Σώμα δηλώνει ότι κατά τη διάρκεια επικοινωνίας μέσω δορυφορικού τηλεφώνου από τις 15:30 μέχρι τις 21:00 με επιβαίνοντες στο «Adriana», εκείνοι «επαναλάμβαναν σταθερά ότι επιθυμούν να πλεύσουν προς Ιταλία και δεν ήθελαν καμία συνδρομή από την Ελλάδα».

Η Alarm Phone απέστειλε μήνυμα στο Λιμενικό Σώμα επέβαιναν παιδιά και επιβάτες που «ζητούσαν επειγόντως βοήθεια»

Ωστόσο, οι επιζώντες είπαν ότι οι επιβαίνοντες στο «Adriana» καλούσαν σε διάσωση κατά τη διάρκεια κλήσεων μέσω δορυφορικού τηλεφώνου, ενώ ένας επιζών δήλωσε ότι ο ίδιος προσωπικά άκουσε ανάλογες εκκλήσεις για διάσωση κατά τη διάρκεια τηλεφωνικών κλήσεων με το Λιμενικό Σώμα.

Διασωθέντες απο το πολύνεκρο ναυάγιο ανοιχτά της Πύλου, διαμένουν σε αποθήκες δίπλα στο λιμάνι της Καλαμάτας

Οι ελληνικές αρχές δήλωσαν ότι αφού ένα ελληνικό ελικόπτερο εντόπισε το «Adriana» στις 15:35 της 13ης Ιουνίου, το ΕΚΣΕΔ Πειραιά έδωσε εντολή σε πλωτό περιπολικό 40 μέτρων του Λιμενικού Σώματος, το ΠΠΛΣ-920, να αποπλεύσει από την Κρήτη.

Το εν λόγω σκάφος κατέπλευσε πλησίον του «Adriana» μόλις στις 22:40 περίπου. Τα τάνκερ «Lucky Sailor» και «Faithful Warrior», τα οποία έλαβαν εντολή από το ΕΚΣΕΔ Πειραιά να παράσχουν συνδρομή και να παρακολουθούν το αλιευτικό σκάφος, αναφέρουν ότι εντόπισαν για πρώτη φορά το «Adriana» στις 17:50 και 19:12 αντιστοίχως.

Οι ελληνικές αρχές αγνόησαν ή ανακατεύθυναν τις προσφορές για συνδρομή από τη Frontex. Ένα αεροσκάφος της Frontex εντόπισε το «Adriana» στις 12:47 και παρακολούθησε το πλοίο επί 10 λεπτά οπότε και επέστρεψε στη βάση λόγω έλλειψης καυσίμων.

«Η επιθυμία μας για διάσωση ήταν ξεκάθαρη»

Ο Ahmed, από τη Συρία, δήλωσε: «Μιλούσαμε μαζί τους [με το Λιμενικό Σώμα] μέσω της συσκευής [δορυφορικού τηλεφώνου], η επιθυμία μας για διάσωση ήταν ξεκάθαρη στα τηλεφωνήματα».

Στις 12:47, η Frontex είπε στις ελληνικές αρχές ότι το σκάφος ήταν υπερφορτωμένο και ότι κανείς δεν φορούσε σωσίβιο γιλέκο.

Στις 17:53, η γραμμή βοήθειας Alarm Phone, η οποία είχε δεχτεί κλήσεις από επιβαίνοντες στο «Adriana», απέστειλε μήνυμα
ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στο Λιμενικό Σώμα σύμφωνα με το οποίο πάνω στο σκάφος επέβαιναν παιδιά, αρκετοί «πολύ άρρωστοι» άνθρωποι και επιβάτες που «ζητούσαν επειγόντως βοήθεια».

Οι ελληνικές αρχές έχουν υποχρέωση βάσει της Διεθνούς Σύμβασης για την ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα και της Διεθνούς Σύμβασης για τη ναυτική έρευνα και διάσωση να ενεργούν σε καταστάσεις κινδύνου στη θάλασσα.

Ο Κανονισμός της Ε.Ε. για την επιτήρηση των συνόρων στη θάλασσα παραθέτει τους παράγοντες που σχετίζονται με τον προσδιορισμό μιας κατάστασης αβεβαιότητας, συναγερμού ή κινδύνου, μεταξύ άλλων η ύπαρξη αιτήματος συνδρομής, το αξιόπλοο του σκάφους, ο αριθμός των επιβαινόντων σε συνάρτηση με τον τύπο του σκάφους και η παρουσία αποβιωσάντων επί του σκάφους.