Οι νέες υπερδυνάμεις: Σαουδική Αραβία

Στην ταραγμένη εποχή που ζούμε οι γεωπολιτικές ισορροπίες αλλάζουν συνεχώς δίπλα μας και η παγκόσμια πολιτική αρχιτεκτονική μεταβάλλεται με συναρπαστικές ταχύτητες. Μεσαίες μέχρι πρότινος δυνάμεις αποκτούν ξαφνικά νέες δυνατότητες προωθώντας διαφορετικές πολιτικές. Οι οικονομικές δυνατότητες πολλών χωρών ανοίγουν καινούργιες προοπτικές επιβάλλοντας σε πολλούς διαφορετικές διπλωματικές κινήσεις και απαιτούν αλλιώτικες θεωρήσεις. Η ομάδα των κρατών BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) μόλις πρόσφατα ανακοίνωσε έναν νέο γεωστρατηγικό πόλο με καινούργιες επιδιώξεις και προτεραιότητες. Αμεσα ανοίχθηκαν σε νέα μέλη που θα προσδώσουν μεγαλύτερο κύρος, ισχύ και δυναμική σε αυτή την ομάδα χωρών. Ανάμεσά τους ξεχωριστή θέση αποκτά η Σαουδική Αραβία.

Με τεράστιες οικονομικές δυνατότητες, με κυρίαρχη θέση στον κόσμο του Ισλάμ και με έκδηλο πολιτικό δυναμισμό η Σαουδική Αραβία υπόσχεται να δώσει άλλο νόημα στους BRICS, εφόσον γίνει μέλος τους, και άλλες διαστάσεις στις διεθνείς σχέσεις. Ολα αυτά οφείλονται σε κάποιες πρόσφατες σημαντικές αναδιαρθρώσεις που υλοποιήθηκαν στο εσωτερικό του βασιλείου. Ολα ξεκίνησαν με την άνοδο του βασιλιά Σαλμάν στην εξουσία και την τοποθέτηση του μεταρρυθμιστή γιου του, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν (MBS), σε κρίσιμους κυβερνητικούς ρόλους. Επικεφαλής ενός τολμηρού προγράμματος επαναπροσανατολισμού της οικονομίας, ο MBS ξεκίνησε με τολμηρά βήματα για τις βαθιά παραδοσιακές συνήθειες του βασιλείου. Οι πρώτες του κινήσεις προκάλεσαν περίπου παραζάλη στα μέλη της βασιλικής οικογένειας.

Με βάση τον στόχο του, που είναι η απεξάρτηση της οικονομίας από το πετρέλαιο, o MBS άρχισε να στοχεύει στη μετοχοποίηση της κρατικής εταιρείας πετρελαίων Aramco και την είσοδό της στο χρηματιστήριο. Ευκολότερο να διακηρύττεις κάτι τέτοιο βέβαια από την πραγματοποίησή του. Διότι η Aramco, σαν εταιρεία-εργαλείο στα χέρια της βασιλικής οικογένειας, έπαιζε ρόλο πολύ ευρύτερο της διαχείρισης και εμπορίας των πετρελαϊκών αποθεμάτων της χώρας. Οι υπηρεσίες και οι ειδικοί της επιστήμονες χρησίμευαν για την κάλυψη κάθε είδους ανάγκης του κράτους. Σχεδίαζε και μελετούσε οικονομικά πλάνα και αλλαγές, έχτιζε δρόμους, αεροδρόμια, σχολεία, πανεπιστήμια, χώρους θρησκευτικής λατρείας, καθώς εξυπηρετούσε και τις διάφορες ανάγκες του βασιλιά, των πριγκίπων και των οικογενειών τους. Δύσκολα όλα αυτά θα μπορούσαν να ενταχθούν στο αυστηρό πλαίσιο λειτουργίας – που επιβάλλει ορθολογική διαφάνεια και αυστηρούς ελέγχους για προστασία συμφερόντων των μετόχων – ενός διεθνούς χρηματιστηριακού προϊόντος. Από τα πράγματα το εγχείρημα φάνταζε περίπου ανέφικτο. Με τη βοήθεια όμως της McKinsley, της διεθνούς εταιρείας συμβούλων, και ιδιαίτερα του ερευνητικού της κομματιού, έκανε η Σαουδική Αραβία θεαματικά βήματα μπροστά. Μια μελέτη της, «Από το πετρέλαιο στην ανάπτυξη», διέλυσε πολλούς διεθνείς φόβους και καθιέρωσε τον ΜΒS σαν κυρίαρχη προσωπικότητα στη χώρα και με κύρος στους διεθνείς κύκλους.

Μετά από αυτό διευκολύνθηκε ο βασιλιάς Σαλμάν να τον καθιερώσει σαν διάδοχο του θρόνου και γενικό κουμανταδόρο της χώρας. Η διεθνής του παρουσία, οι τολμηρές επιλογές του στην εξωτερική πολιτική (πόλεμος στην Υεμένη, ανοίγματα προς Ισραήλ, αταλάντευτη στάση έναντι Ιράν, σταδιακός έλεγχος ηγετών θρησκείας), η αδίστακτα σκληρή αντιμετώπιση αντιπάλων (λ.χ. περίπτωση δολοφονίας δημοσιογράφου Κασόγκι, εκτέλεση σιίτη κληρικού Νιμρ αλ Νιμρ, εξαφάνιση επικριτικού πρίγκιπα Σουλτάν μπιν Τουρκί ΙΙ, γενικό μποϊκοτάζ κατά Κατάρ) και σειρά μεγασχεδίων (όπως η τεχνολογική πόλη ΝΕΟΜ στην έρημο, δίπλα στην Ερυθρά Θάλασσα, με τον… οριζόντιο ουρανοξύστη THE LINE, μήκους 75 μιλίων και κόστους 500 δισ. δολαρίων και την τεράστια τεχνική λίμνη) δείχνουν έναν νέο, σκληρό και απόλυτο ηγέτη, που οραματίζεται τη Σαουδική Αραβία στα μεγάλα παγκόσμια σαλόνια.

Αν το πετύχει, οι διεθνείς σχέσεις δεν θα είναι πια ίδιες…