Ο (ανθρωπογενής) κύκλος των αλάτων

Το πρώτο πράγμα που σκεφτόμαστε ακούγοντας τη λέξη αλάτι είναι μάλλον το χλωριούχο νάτριο, το μαγειρικό αλάτι. Αλλά, όπως πιθανότατα γνωρίζουν οι αναγνώστες του ΒΗΜΑ-Science, η λέξη περιγράφει στη χημεία ετεροπολικές ενώσεις αποτελούμενες από ιόντα. Ενώσεις οι οποίες δημιουργούνται από εκείνη την αντίδραση που μαθαίναμε στο σχολείο ως «ποιηματάκι»: οξύ και βάση – άλας και νερό.

Τα άλατα είναι τόσο διαδεδομένα στο φυσικό περιβάλλον που μέχρι πολύ πρόσφατα οι επιστήμονες δεν είχαν διανοηθεί να διερευνήσουν τον ρόλο τους στα οικοσυστήματα ή στην ανθρώπινη υγεία. Ηταν δε γνωστό ότι γεωλογικά και υδρολογικά φαινόμενα αλλάζουν, σε βάθος χρόνου, τις συγκεντρώσεις αλάτων στην επιφάνεια της Γης. Ωστόσο, παρατηρήσεις όπως απότομες αυξήσεις στην αλατότητα λιμνών ή στην αλατότητα πόσιμου νερού ή απότομες αυξήσεις σε συγκεντρώσεις ιόντων στον αέρα, οδήγησαν στο να εξετασθούν διεξοδικότερα τα φαινόμενα αλατοποίησης στο περιβάλλον και οι επιπτώσεις τους στα οικοσυστήματα.

Η ανθρωπογενής αλατοποίηση αφορά παγκοσμίως μια έκταση στο μέγεθος των ΗΠΑ

Την περασμένη εβδομάδα ένα άρθρο ανασκόπησης των σχετικών επιστημονικών ευρημάτων της τελευταίας δεκαετίας, το οποίο δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Nature Reviews Earth & Environment, ανέδειξε ένα υπαρκτό πρόβλημα το οποίο φαίνεται ότι περνούσε απαρατήρητο για πολύ καιρό. Το γενικό συμπέρασμα του άρθρου είναι ότι η ανθρωπογενής δραστηριότητα έχει καταστήσει τον αέρα, το έδαφος και τα γλυκά νερά του πλανήτη αλμυρότερα, φαινόμενο το οποίο αν συνεχιστεί καθίσταται πρόβλημα επιβίωσης. Ειδικότερα, διαπιστώθηκε ότι η ανθρωπογενής αλατοποίηση αφορά παγκοσμίως μια έκταση στο μέγεθος των ΗΠΑ, ενώ η ετήσια αύξηση της αλατότητας των ποταμών είναι ένα σταθερό φαινόμενο της τελευταίας 50ετίας.

Αν διερωτάσθε για την προέλευση των αλάτων, αυτή αποδίδεται σε δραστηριότητες όπως οι εξορύξεις και οι κατασκευές, ενώ η κλιματική αλλαγή φαίνεται να επιτείνει το φαινόμενο καθώς από τον βυθό λιμνών που ξεραίνονται περνούν στον αέρα ιόντα (τα οποία βρίσκονταν στα ιζήματα) με τη μορφή σκόνης. Τέλος, έχει διαπιστωθεί ότι η χρήση αλατιού στους δρόμους αυξάνει δραματικά την αλατότητα των γλυκών νερών.

Αν σκεφτεί κανείς τη Γη σαν έναν ζωντανό οργανισμό, μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι η αύξηση της αλατότητας θα επιδράσει σε ζωτικά όργανά του, λένε επιστήμονες και εισηγούνται χρηστή διαχείριση των αλάτων και εναλλακτικές λύσεις. Οπως, παραδείγματος χάριν, την αντικατάσταση του αλατιού που χρησιμοποιείται στους παγωμένους δρόμους με χυμό παντζαριού (με λιγότερη περιεκτικότητα σε άλατα και εξίσου αποτελεσματικός όπως απέδειξε η χρήση του στην Ουάσιγκτον). Ας ελπίσουμε ότι οι εισηγήσεις τους θα υιοθετηθούν.

Έντυπη έκδοση Το Βήμα