Όταν το θέαμα της πολιτικής υποκαθιστά την ίδια την πολιτική

Πολλές φορές βλέπω πολιτικούς να παραπονιούνται ότι η πολιτική μετατρέπεται σε ένα είδος θεάματος και χωρίς ίχνος αυτοκριτικής (και ντροπής) να ισχυρίζονται ότι για αυτό φταίνε πρωτίστως τα ΜΜΕ που θέλουν απλώς να «πουλήσουν».

Το ακούω να λέγεται από εδώ και από εκεί για τον τρόπο που καλύπτουμε τις δράσεις και τις δηλώσεις π.χ. του νέου προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ.

Ορισμένοι έχουν και τη θεωρία έτοιμη: πλέον τα ΜΜΕ πουλάνε infotainment (δηλαδή ένα υβρίδιο πληροφορίας – information – και ψυχαγωγίας – entertainment) και δεν τα ενδιαφέρει να ενημερώνουν κανονικά και με σοβαρότητα.

Δεν έχω καμιά αντίρρηση να συζητήσω τα προβλήματα στο σύγχρονο τοπίο της ενημέρωσης.

Είμαι πρόθυμος να εξηγήσω σε όποιον θέλει πώς λειτουργεί σήμερα η ενημέρωση, τι σημαίνει να είναι οικονομικά βιώσιμη και ποιες αλλαγές υπάρχουν, ομολογουμένως κάποιες έγιναν καταναγκαστικά λόγω συνθηκών, για τη δημιουργία των οποίων, όμως, ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό όσοι κατακρίνουν τα ΜΜΕ, μερίδας αναγνωστών συμπεριλαμβανομένης.

Όχι απαραιτήτως για να τον μεταπείσω, αλλά για να μην τα γράφει με ύφος και βάθος… έκθεσης ιδεών.

Μόνο που το να πυροβολεί κανείς τα μέσα ενημέρωσης είναι το εύκολο.

Υπερβολικά εύκολο θα έλεγα.

Το ερώτημα είναι εάν κανείς ασχολείται και με το πώς οι ίδιοι οι πολιτικοί και τα ίδια τα κόμματα μετατρέπουν την πολιτική σε θέαμα, και μάλιστα συχνά χαμηλής ποιότητας, χωρίς καθόλου ουσιαστικό περιεχόμενο, χωρίς ίχνος σοβαρής, αξιόπιστης και αξιομνημόνευτης information.

Το πώς αυτοί γίνονται τελικά οι πρωτοπόροι στο… infotainment.

Δεν είναι δύσκολο να το αντιληφθεί κανείς.

Kυρίως τώρα που οι εικόνες της προεκλογικής περιόδου είναι ακόμη νωπές: εκλογές εθνικές, εκλογή προέδρου στον ΣΥΡΙΖΑ, αυτοδιοικητικές: τα social media πήραν φωτιά, εάν δεν είχες facebook και tik tok ήταν αδύνατο να καλύψεις συγκεκριμένους υποψηφίους, γίναμε κοινωνοί προσωπικών δεδομένων και στιγμών, -που ειλικρινά αδυνατώ να καταλάβω σε τι βοηθούν την κρίση του πολίτη/ψηφοφόρου-, γνωρίσαμε παιδιά, πεθερές, ακόμη και κατοικίδια ταλαιπωρήθηκαν για να τα πιάσουν οι κάμερες.

Αρκεί, λοιπόν, μια κριτική ματιά στο υλικό που παράγουν, μια προσεκτική παρατήρηση στο εάν δίνουν έμφαση στην ουσία ή στην εικόνα, στο εάν προτιμούν να γράφουν άρθρα ή να ανεβάζουν σύντομα βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στο πώς «σκηνοθετούν» πολιτικές παρεμβάσεις, σε τι θεματολογίας εκπομπές προτιμούν να εμφανίζονται.

Από το πώς «στήνονται» μπροστά στην κάμερα, που ολοένα και περισσότερο βλέπει κανείς τη θρησκευτική ευλάβεια με την οποία ακολουθούνται επαγγελματικές συμβουλές ακόμη και για το ποιο προφίλ είναι καλύτερο, έως το πώς βγαίνουν φωτογραφίες και βίντεο σαφώς σκηνοθετημένα, αλλά και το πώς γράφονται κείμενα, τα παραδείγματα είναι πολλά.

Το φαινόμενο δεν είναι τωρινό, αλλά σίγουρα έχει ενταθεί.

Και εάν μέχρι τώρα συζητούσαμε ότι στην πολιτική η «γραμμή» και το ιδεολογικό στίγμα υποκαθίσταται από το αφήγημα, πλέον το αφήγημα υποκαθίσταται από το… στόρι και η προσωπικότητα από το προφίλ.

Στο βαθμό που ενώ κάποτε λέγαμε ότι τα ΜΜΕ «κατασκευάζουν» μια εικόνα, σήμερα η πολιτική παράγει τόση πολλή «εικόνα» που τα ΜΜΕ κάποιες φορές αναγκάζονται να εφευρίσκουν τον… πολιτικό λόγο που θα έπρεπε να τη συνοδεύει, γιατί οι πολιτικοί κάποιες φορές ξεχνούν να τον εκφέρουν.

Προφανώς και όλα αυτά είναι κομμάτι μιας συνολικότερης κρίσης της πολιτικής.

Που εθίζει τελικά τους πολίτες στο ότι η πολιτική είναι ένα θέατρο ή ακόμη χειρότερα ένας μπερντές του καραγκιόζη, που μπορείς να παρακολουθείς κάνοντας απλώς scroll με τον αντίχειρα που άλλοτε χρησιμοποιούνταν για να γυρίσει τις σελίδες σε βιβλία πολιτικής ιστορίας, θεωρίας, ανάλυσης, ενίοτε και μανιφέστων.

Και το γεγονός ότι στη χώρα σε αυτή τη δυναμική πρωτοστατεί, αυτή τη στιγμή, μέσω της νέας ηγεσίας του, ένα κόμμα που -ακόμη τουλάχιστον- δηλώνει της «ριζοσπαστικής αριστεράς», απλώς κάνει τα πράγματα χειρότερα και πιο δυσοίωνα, γιατί η Αριστερά μπορούσε να καυχιέται για τον διαπαιδαγωγικό ρόλο της.

Γιατί η δημοκρατία δεν είναι, ούτε πρέπει να είναι, ούτε πρέπει να επιτρέψουμε να γίνει σταρ σίστεμ.