Πόλεμος στην Ουκρανία: Η απόδειξη ότι ο Πούτιν φοβάται πως θα χάσει την Κριμαία

Τις πρώτες ημέρες της εισβολής στην Ουκρανία, το Κρεμλίνο έμοιαζε να λειτουργεί με την αυτοπεποίθηση του ισχυρού. Πλέον, σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο της Washington Post, φαίνεται πως αυτή η σιγουριά έχει σβήσει για τα καλά, με τη Μόσχα να ενισχύει την άμυνα των κτήσεών, προκειμένου να αποκρούσει την αναμενόμενη ουκρανική αντεπίθεση. Και πουθενά η αλλαγή αυτή δεν είναι αισθητή από ό,τι στην Κριμαία, την χερσόνησο που η Ρωσία προσάρτησε στην επικράτειά της ήδη από το 2014 και η οποία έχει πλέον μετατραπεί σε πραγματικό φρούριο.

Στην Κριμαία ακόμη σκάβουν

Εβδομάδες σκαψίματος γύρω από τη μικρή πόλη Μεντβεντίβκα, κοντά στο πέρασμα προς την ουκρανική ενδοχώρα, δημιούργησαν ένα περίπλοκο δίκτυο χαρακωμάτων που απλώνεται για αρκετά χιλιόμετρα. Τα περάσματα έχουν σκαφτεί με γωνίες που προσφέρουν στους στρατιώτες μεγαλύτερο πεδίο βολής, ενώ κοντά τους βρίσκονται και άλλες οχυρώσεις, όπως λάκκοι με μεγάλο βάθος που έχουν δημιουργηθεί ως παγίδες για τανκς και μεγάλα οχήματα.

Σε δορυφορικές εικόνες που δημοσίευσε η Washington Post και τις οποίες της παραχώρησε η Maxar, μια ιδιωτική εταιρεία διαστημικής τεχνολογίας, δείχνουν ότι η Ρωσία έχει χτίσει δεκάδες παρόμοιες γραμμές άμυνας.

«Φαίνεται πως ο ρωσικός στρατός αντιλαμβάνεται ότι στο μέλλον θα αναγκαστεί να υπερασπιστεί την Κριμαία», υποστήριξε στην αμερικανική εφημερίδα ο Ίαν Ματβέεφ, ένας ρώσος στρατιωτικός αναλυτής.

Χαρακώματα σε χρόνο μηδέν

Οι άμυνες αυτές δημιουργήθηκαν ταχύτατα, εν αναμονή της σχεδόν βέβαιης ανοιξιάτικης επίθεσης της Ουκρανίας. Σε λίγες μόνο εβδομάδες, η Ρωσία κατασκεύασε χιλιόμετρα οχυρώσεων κοντά στη Βιτίνο, μια πόλη στη δυτική ακτή της Κριμαίας. Και αυτό, παρόλο που σύμφωνα με τους αναλυτές, μια επίθεση από θαλάσσης είναι απίθανη.

Το ΒΜΤ-3, ένα μηχάνημα διάνοιξης χαρακωμάτων από τη σοβιετική εποχή, μπορεί να σκάψει έως και μισό μίλι την ώρα, ακόμη και σε παγωμένο έδαφος. Ο αμερικανικός στρατός κάποτε είχε θαυμάσει την ισχύ αυτών των μηχανημάτων, σύμφωνα με εσωτερικό υπόμνημα του 1980, που ανέφερε ότι δεν υπήρχε τίποτα αντίστοιχο στις ΗΠΑ, την Ευρώπη ή την Ιαπωνία.

Ταυτόχρονα, φαίνεται ότι πολλά χέρια έχουν ριχτεί στη θωράκιση της Κριμαίας. Στο διαδίκτυο κυκλοφορούν αγγελίες για θέσεις εργατών για την ενίσχυση των χαρακωμάτων με ξύλο και σκυρόδεμα, έναντι περισσότερων από $90 την ημέρα – μεροκάματο υψηλό στα περισσότερα μέρη του πλανήτη και ακόμη περισσότερο στη Ρωσία.

Ακόμη, δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι η Ρωσία δημιούργησε εμπόδια στο έδαφος της Κριμαίας μέσα σε λίγες μόνο ημέρες.

Ένα δύσκολο μέτωπο

Το μέλλον της Κριμαίας είναι ένα από τα σημαντικότερα διακυβεύματα του πολέμου. Ο ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, έχει ορκιστεί ότι η χερσόνησος θα επιστρέψει υπό ουκρανικό έλεγχο, όμως ο ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, έχει επίσης λάβει τον αντίστοιχο όρκο.

Η γεωγραφική θέση της Κριμαίας προκαλεί σημαντικές δυσκολίες και για τα δυο στρατόπεδα. Ενωμένη με την ουκρανική ενδοχώρα με ένα στενό, βαλτώδη χερσαίο διάδρομο, δεν αποτελεί εύκολο στόχο για τον επιτιθέμενο. Όμως η εγγύτητά της με την πρώτη γραμμή του μετώπου, θα μπορούσε να αποδειχθεί επικίνδυνη και για τον ρώσο κατακτητή, απομονώνοντας τις δυνάμεις που βρίσκονται στην περιοχή και καθιστώντας τες ευάλωτες στα ουκρανικά χτυπήματα.

Αν και η Ρωσία έχει ενισχύσει τις άμυνές της και σε άλλες περιοχές, πουθενά δεν το έκανε με την ένταση της Κριμαίας. «Για τον Πούτιν, η Κριμαία είναι ιερή αγελάδα», υποστηρίζει ο Ματβέεφ. «Αν συμβεί κάτι, στρατεύματα θα σπεύσουν άμεσα να την υπερασπιστούν».

Επιπλέον, οι εικόνες του δορυφόρου της Maxar δείχνουν ότι πολλές από τις ρωσικές άμυνες έχουν τοποθετηθεί κατά μήκος υδάτινων όγκων, προσθέτοντας έτσι ένα ακόμη εμπόδιο σε μια πιθανή χερσαία επίθεση των Ουκρανών.

Μέχρι τα πυρηνικά

Ο Μικολά Μπιελιέσκοφ, ερευνητής στο Εθνικό Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών της Ουκρανίας, ένα ερευνητικό ινστιτούτο που λειτουργεί με κρατική χρηματοδότηση στο Κίεβο, αναφέρει στη Washington Post ότι το εύρος των οχυρωμάτων είναι «η πιο σαφής ένδειξη» των φόβων της Ρωσίας.

Ορισμένοι δυτικοί αξιωματούχοι, όμως, φοβούνται ότι μια μάχη στην Κριμαία θα οδηγούσε σε επικίνδυνη κλιμάκωση. Έμπειροι ρώσοι αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του πρώην προέδρου, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, έχουν υπονοήσει ότι η Μόσχα δεν θα δίσταζε να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα προκειμένου να υπερασπιστεί την Κριμαία.

Τα δόντια του δράκου

Η Κριμαία αποτελεί περιζήτητο «οικόπεδο» εδώ και αιώνες εξαιτίας της στρατηγικής της θέσης. Για τη Ρωσία, αντιπροσωπεύει μια σταθερή βάση για τον στόλο της στη Μαύρη Θάλασσα. Οι παραλίες της κάποτε την καθιστούσαν και δημοφιλή τουριστικό προορισμό πριν το ξέσπασμα του πολέμου.

Στη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου το 1850 η Ρωσία πολέμησε απέναντι σε μια συμμαχία ευρωπαϊκών δυνάμεων. Οι ιστορικοί περιγράφουν τη σύγκρουση, στο πλαίσιο της οποίας τα χαρακώματα χρησιμοποιήθηκαν ευρέως, ως προπομπό του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ταυτόχρονα, ο πόλεμος αυτός απέδειξε ότι η Κριμαία, που κάποτε θεωρούνταν φυσικό φρούριο ήταν ευάλωτη σε σύγχρονες επιθέσεις από θαλάσσης.

Όμως ο ουκρανικός στόλος είναι αδύναμος, ενώ η χώρα δεν διαθέτει ούτε τις εναέριες δυνάμεις που θα της επέτρεπαν να κυριαρχήσει στην Κριμαία από αέρος. Μια παραδοσιακή χερσαία μάχη δεν θα είναι εύκολη, και το Κρεμλίνο επιχειρεί να την καταστήσει ακόμη δυσκολότερη.

Εμπόδια, όπως τα λεγόμενα «δόντια του δράκου» έχουν τοποθετηθεί σε σημαντικές οδικές αρτηρίες που συνδέουν την Κριμαία με την ουκρανική ενδοχώρα. Επί μήνες, ρωσικές δυνάμεις οικοδομούν οχυρώσεις σε σημαντικά σημεία διόδου στην περιοχή της Χερσώνας. Ακόμη, έχουν ανεγείρει οχυρώσεις κοντά στη Μελιτόπολη, κατά μήκος της λεγόμενης «χερσαίας γέφυρας» που συνδέει την Κριμαία με τη Ρωσία μέσω των κατεχόμενων ουκρανικών εδαφών.

Εσχάτως, η Ρωσία έχει ενισχύσει σημαντικά τις άμυνες της στη χερσόνησο που συνδέεται με την ουκρανική ενδοχώρα κυρίως μέσω του Ισθμού του Περεκόπ, μιας στενής λωρίδας γης με μήκος έξι χιλιομέτρων.

Η γεωγραφία ενδέχεται να αποδειχθεί πως είναι η ισχυρότερη άμυνα της Κριμαίας. Μόνο δυο κεντρικές οδικές αρτηρίες οδηγούν στην χερσόνησο από τον βορρά. Ο αυτοκινητόδρομος Μ17 στα δυτικά πλέον είναι βαριά οχυρωμένος, ενώ ο Μ18 στα ανατολικά περνά από μια γέφυρα που θα μπορούσε να κατεδαφιστεί εάν προκύψει ανάγκη. Οι αβαθείς λίμνες της Σίβας, γνωστές και ως «Σάπια Θάλασσα» περιορίζουν τις μετακινήσεις μεγάλων στρατευμάτων, ενώ στα ανατολικά, γύρω από τον Κόλπο του Αραμπάτ, υπάρχουν κυρίως χωματόδρομοι.

Η μάχη της Κριμαίας

Θα απαιτούνταν πολύς χρόνος, κόπος και εξοπλισμός για το σπάσιμο των βόρειων οχυρώσεων της Κριμαίας με μια κατά μέτωπον επίθεση, όπως εξηγεί στη Washington Post ο Στιβ Ντάνερ, πρώην μηχανικός του αμερικανικού στρατού που έχει υπηρετήσει στον Πόλεμο του Κόλπου, τον Πόλεμο του Ιράκ και στο Αφγανιστάν.

«Οι Ρώσοι κάνουν πολύ καλή δουλειά στην προετοιμασία αμυντικών θέσεων», επεσήμανε, συγκρίνοντας τις οχυρώσεις γύρω από την Κριμαία με εκείνες που χρησιμοποίησε η Σοβιετική Ένωση γύρω από το Κουρσκ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – μια μάχη αποφασιστικής σημασίας για την απώθηση του ναζιστικού στρατού.

Ο Μάικλ Κόφμαν, στρατιωτικός αναλυτής στο CNA της Βιρτζίνια, υποστήριξε ότι η Ουκρανία είναι απίθανο να ανακαταλάβει την Κριμαία «με την κλασική έννοια», όμως το Κίεβο θα μπορούσε να ακολουθήσει τη στρατηγική ενός πολέμου φθοράς, ελέγχοντας τις διόδους προς την Κριμαία.

«Με την πάροδο του χρόνου η κατοχή της Κριμαίας θα πάψει να είναι βιώσιμη, σε βαθμό που η Ρωσία θα μπορούσε να συρθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων», τόνισε.

Εκρήξεις στην Κριμαία

Η Ουκρανία, πάντως, ήδη δοκιμάζει αυτή τη στρατηγική. Από τον Αύγουστο, περισσότερες από 70 επιθέσεις που εικάζεται ότι πραγματοποιήθηκαν από τις ουκρανικές δυνάμεις ή συμμάχους τους έχουν θέσει στο στόχαστρο περιοχές στην Κριμαία ή γύρω από αυτή, σύμφωνα με στοιχεία του Armed Conflict Location & Event Data Project.

Πολλά χτυπήματα πραγματοποιήθηκαν από αέρος, μεταξύ άλλων και με τη χρήση drones. Κάποια φαίνεται να αποτελούν έργο σαμποτέρ. Η Ρωσία κατάφερε να αποκρούσει κάποια από τα χτυπήματα, όμως ορισμένα βρήκαν τον στόχο τους – ορισμένες φορές με συντριπτικές συνέπειες.

Τον Αύγουστο τουλάχιστον έξι εκρήξεις έσεισαν την αεροπορική βάση Σάκι κοντά στις δυτικές ακτές της Κριμαίας. Αργότερα, αξιωματούχοι υποστήριξαν ότι οι ουκρανικές ειδικές δυνάμεις κρύβονταν πίσω από το χτύπημα που προκάλεσε σημαντικές ζημιές ή και κατέστρεψε πλήρως τουλάχιστον οκτώ μαχητικά αεροσκάφη.

Τα χτυπήματα έβαλαν στο στόχαστρο και την Ντζχανκόι, μια πόλη της βόρειας Κριμαίας που αποτελεί σημαντικό κέντρο εφοδιασμού για τις ρωσικές δυνάμεις στη νότια Ουκρανία. Οι εκρήξεις συγκλόνισαν την πόλη στις 20 Μαρτίου. Αργότερα, συνδέθηκαν με μια επίθεση με drones με στόχο τους ρωσικούς πυραύλους Κρουζ που μεταφέρονταν μέσω του σιδηροδρομικού δικτύου.

Ίσως η πιο εντυπωσιακή επίθεση, φυσικά, να ήταν εκείνη της 8^ης Οκτωβρίου, όταν η Γέφυρα της Κριμαίας, πάνω από τα Στενά του Κερτς, υπέστη σημαντικές ζημιές από έκρηξη. Η γέφυρα κατασκευάστηκε μετά την προσάρτηση της Κριμαίας και συνδέει τη χερσόνησο με τη Ρωσία οδικώς και σιδηροδρομικώς.

Το μέλλον της χερσονήσου

Ο Μπεν Χότζες, πρώην διοικητής του αμερικανικού στρατού στην Ευρώπη και νυν σύμβουλος της οργάνωσης Human Rights First, τόνισε μιλώντας στη Washington Post ότι αν η Ουκρανία δεν καταφέρει να ανακτήσει την Κριμαία, η οικονομία της θα παραμείνει ευάλωτη. Η Ρωσία θα μπορούσε, για παράδειγμα, να χρησιμοποιήσει τα λιμάνια της χερσονήσου για να μπλοκάρει το ουκρανικό εμπόριο, αλλά και ως βάση για μελλοντικές συγκρούσεις.

«Η Ουκρανία δεν θα είναι ποτέ ασφαλής ή ικανή να ανοικοδομήσει την οικονομία της, αν η Ρωσία συνεχίσει να κατέχει την Κριμαία, γιατί εμποδίζει την πρόσβασή της στη Θάλασσα του Αζόφ, αλλά και επειδή ο ρωσικός Στόλος της Μαύρης Θάλασσας είναι σε θέση να κυριαρχήσει στην ακτογραμμή της Μαύρης Θάλασσας και τα ουκρανικά λιμάνια», εξήγησε.

Επιπλέον, ο Χότζες κάλεσε τις ΗΠΑ να παρέχουν πυραύλους μεγαλύτερους βεληνεκούς για να βοηθήσουν στην εκδίωξη των Ρώσων από την περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων ATACMS, οι οποίοι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να πλήξουν ολόκληρη την χερσόνησο.

Οι οχυρώσεις στην Κριμαία σημαίνουν ότι η Ρωσία προετοιμάζεται για το ενδεχόμενο μιας μάχης μακράς διαρκείας. Μιλώντας στα ρωσικά κρατικά ΜΜΕ πριν λίγες ημέρες, ο Σεργκέι Αξιόνοφ, επικεφαλής της Κριμαίας διορισμένος από τις ρωσικές αρχές, δήλωσε ότι έχουν προγραμματιστεί έργα για την «αμυντική γραμμή» της χερσονήσου.

«Γνώμη μου είναι: αν θέλεις ειρήνη, προετοιμάσου για πόλεμο», είπε χαρακτηριστικά.