«Κομμάτι-κομμάτι»

[…]

Μετά από τόσα λόγια και τόσες καταστροφές έχουμε καταλάβει πως ο κόσμος δεν προχωράει με ουτοπιστικές γενικεύσεις, με λυτρωτικές κοσμοθεωρίες και άλλες μεγαλοστομίες. Όλες αυτές οι «γενικές υποσχέσεις σωτηρίας» αποδείχθηκαν είτε άχρηστες είτε ολέθριες.

Ο κόσμος προχωράει μόνο σταδιακά, τμηματικά (piecemeal, «κομμάτι-κομμάτι», είναι η έκφραση του Popper).

Έτσι εξελίσσεται η επιστήμη (η μόνη περιοχή όπου υπάρχει πραγματική πρόοδος), έτσι όμως και η ζωή. Οι προσαρμογές στην εξέλιξη των ειδών δεν έγιναν με επαναστάσεις – αλλά με μικροαλλαγές που χρειάστηκαν χιλιετίες…

Επιστροφή, λοιπόν, στο συγκεκριμένο! […] Η ωρίμανση του ανθρώπου τον πάει από το αφηρημένο στο συγκεκριμένο, από το γενικό στο μερικό, από το απόλυτο στο σχετικό. Ο έφηβος θέλει να σώσει την υφήλιο, ο ώριμος άνθρωπος είναι ικανοποιημένος αν βοηθήσει τη γειτονιά του. Οι μεγάλες κουβέντες είναι για τους μικρούς ανθρώπους, όσο μεγαλώνουν λένε λιγότερα.

Η πολιτική πρέπει να γίνει διαδικασία επίλυσης συγκεκριμένων προβλημάτων. Διορθώνοντας το επιμέρους θα βελτιώσουμε το σύνολο. (Άλλωστε, τι άλλο είναι το σύνολο από το άθροισμα των επιμέρους;) Αντίθετα, αν προσπαθούμε να επιδράσουμε στο σύνολο, δεν θα πετύχουμε τίποτα. 

[…]

Θα πείτε: το συγκεκριμένο θέλει πράξη, που προϋποθέτει γνώσεις, δουλειά και χρήματα. Τα λόγια δεν έχουν ούτε κόστος ούτε κόπο. Λάθος! Είναι τεράστιο το κόστος των λόγων (συμπολιτευτικών και αντιπολιτευτικών) και το πληρώνουμε όλοι σήμερα.

Έστω και αργά, πρέπει να επιστρέψουμε στο συγκεκριμένο. Αλλιώς, αυτή η χώρα που κάποτε γέννησε τον Λόγο, θα πεθάνει θαμμένη στα λόγια.

Στον Νίκο Δήμου ανήκουν τα παραπάνω. Γράφτηκαν το μακρινό πλέον 1986, αλλά –νομίζω πως θα συμφωνήσετε– διατηρούν στο ακέραιο τη βαρύτητά τους.

Δε χρειαζόμαστε –δεν αντέχουμε, στην πραγματικότητα– και άλλα κούφια λόγια, και άλλες μεγαλόστομες διακηρύξεις, και άλλες υποσχέσεις χωρίς αντίκρισμα.

Η ελληνική κοινωνία, αναντίρρητα πιο ώριμη μετά τις μεγάλες δοκιμασίες της τελευταίας δεκαετίας, απορρίπτει –στην πλειονότητά της τουλάχιστον, όπως φανερώνουν και οι δημοσκοπήσεις– τις μεγάλες κουβέντες και αποζητά ρεαλιστικές προτάσεις και πρακτικές λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζει.

Έχει γίνει κοινή συνείδηση ότι επιβάλλεται, και πάλι, να επιστρέψουμε στο συγκεκριμένο, στο επιμέρους, στο απτό και στο εφικτό.

Και γίνεται ολοένα και περισσότερο κατανοητό ότι μόνο έτσι, βαθμιαία και «κομμάτι-κομμάτι», θα μπορέσουμε να εξελιχθούμε και ως άτομα και ως κοινωνικό σύνολο.

Το προβάδισμα στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων στις επερχόμενες εκλογές θα έχουν –πιστεύω– οι πολιτικές εκείνες δυνάμεις που αντιλαμβάνονται τα προαναφερθέντα, που πιάνουν δηλαδή το σφυγμό της κοινωνίας και αφουγκράζονται τον παλμό της εποχής.