Ταρίκ Σαλέχ: «Για να κυβερνήσεις έναν λαό πρέπει να επικρατήσεις στο μυαλό και στην καρδιά»

Δαιδαλώδης και υποβλητική, επίκαιρη και ιδιαίτερα μοντέρνα στην όψη, η «Συνωμοσία του Καΐρου» (Boy from heaven), που από την περασμένη Πέμπτη προβάλλεται στις αίθουσες, υπήρξε μία από τις εκπλήξεις του τελευταίου Φεστιβάλ των Καννών όπου κέρδισε το βραβείο σεναρίου.

Απροκάλυπτα και με ευθύτητα, ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος της Ταρίκ Σαλέχ, Σουηδός αιγυπτιακής καταγωγής (Στοκχόλμη, 1972), αφηγείται την επίγεια κόλαση στην οποία, χωρίς να το επιδιώξει, θα βρεθεί ο Αδάμ (Ταουφίκ Μπαρχόμ), ένας φοιτητής στη θρησκευτική σχολή Αλ Αζχάρ, το επίκεντρο της εξουσίας του σουνιτικού Ισλάμ.

Οταν ο γεμάτος όνειρα Αδάμ αναγκάζεται να γίνει πληροφοριοδότης της Κρατικής Ασφάλειας ενόψει της εκλογής του νέου ιμάμη, θα προσγειωθεί στη σκληρή πραγματικότητα και θα μετατραπεί σε ένα είδος αποδιοπομπαίου τράγου προς σφαγή στον βωμό της αιώνιας σύγκρουσης κράτους – θρησκείας.

«Με τη «Συνωμοσία του Καΐρου» δεν θέλω να κάνω καμία πολιτική δήλωση διότι η ιστορία, επιμένω, είναι μυθοπλασία και ίσως γι’ αυτό να ήθελα να την τοποθετήσω εκτός χρόνου» είπε ο Ταρίκ Σαλέχ, τον οποίο «ΤΑ ΝΕΑ» συνάντησαν στις Κάννες λίγες μέρες πριν από τη βράβευσή του.

«Η σύγκρουση ανάμεσα στον Φαραώ και τη θρησκεία ξεκινά περίπου 4.000 χρόνια πριν καν αρχίσουμε να μετράμε τον χρόνο. Επομένως είναι μια πολύ παλιά ιστορία. Αλλά τι ακριβώς συγκρούεται; Η καρδιά με το μυαλό. Για να κυβερνήσεις έναν λαό πρέπει να επικρατήσεις και στα δύο. Επομένως, για μένα, ο χρόνος της ταινίας θα μπορούσε να είναι ο οποιοσδήποτε κατά τη διάρκεια των τελευταίων 6.000 ετών».

Για τον Τ. Σαλέχ η Αίγυπτος βρίσκεται σαφώς υπό δικτατορικό καθεστώς, την παρομοίασε μάλιστα με τη Χιλή μετά το πραξικόπημα του Αουγκούστο Πινοτσέτ, «όμως για πολλούς η κατάσταση ίσως να μη μοιάζει και τόσο δραματική εφόσον ο κόσμος μπορεί να επιλέξει ανάμεσα στο Starbucks και το Costa. Σύμφωνοι. Αν όμως παραπονεθείς ότι ένας δρόμος έχει κάποιο πρόβλημα, κάποιος θα σου χτυπήσει την πόρτα το βράδυ και την επομένη κανείς δεν θα αναρωτηθεί πού εξαφανίστηκες».

Η πολιτική ανέκαθεν υπήρξε λάθος

Ο Σαλέχ όμως επιμένει ότι δεν θεωρεί τον εαυτό του σκηνοθέτη πολιτικών ταινιών διότι πιστεύει πως «η πολιτική ανέκαθεν υπήρξε λάθος και με πάσα ειλικρίνεια, όποτε έκανα μια πολιτική επιλογή, ποτέ μα ποτέ η εξέλιξη δεν ήταν αυτή που περίμενα και μου είχαν υποσχεθεί».

Είναι προφανές ωστόσο ότι η «Συνωμοσία του Καΐρου» μιλά για μια ξεκάθαρη πολιτική σύγκρουση ανάμεσα στη θρησκεία και το κράτος. Ο Σαλέχ επιμένει.

«Η πολιτική δεν έχει πάψει να με ενδιαφέρει προσωπικά, όμως ως κινηματογραφιστή με ενδιαφέρουν παγκόσμια θέματα όπως η ευρύτερη έννοια της εξουσίας» απάντησε.

«Φυσικά είναι μια πολιτική πράξη να ερευνάς μέσω μιας ταινίας το πώς λειτουργεί η εξουσία, όμως σε καμία περίπτωση δεν κάνω κάποια πολιτική δήλωση στην ταινία αφού όπως είπα είμαι ο τελευταίος άνθρωπος που θα μπορούσε να την κάνει έπειτα από όλα τα πολιτικά λάθη στη ζωή μου. Θα ήταν σαν να ξεβρακωνόμουν εδώ μπροστά σας…».

Ηταν όμως ρίσκο να γυρίσει σήμερα αυτή την ταινία (τα γυρίσματα φυσικά δεν έγιναν στην Αίγυπτο), χρειάστηκε κουράγιο, ένιωσε να κινδυνεύει;

Ο σκηνοθέτης που στη δεκαετία του 1980 υπήρξε ένας από τους πιο γνωστούς καλλιτέχνες γκραφίτι στην πατρίδα του, χαμογελά πικρά.

«Το διαβατήριό μου είναι σουηδικό. Εχω αιγύπτιους φίλους που λένε την αλήθεια στην Αίγυπτο και γι’ αυτό φυλακίζονται και βασανίζονται και παρ’ όλ’ αυτά εξακολουθούν να τη λένε. Οπως άλλοι σαν αυτούς στη Σαουδική Αραβία, στην Κίνα ή σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη υπάρχει δικτατορία. Αυτό σημαίνει κουράγιο, όχι να κάνεις μια ταινία εκ του ασφαλούς».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΑ ΝΕΑ