Διαφθορά: Οι «πρωταθλητές» στην Ελλάδα – Οργισμένοι οι νέοι, η σύγκριση με την Ευρώπη

Το Qatargate, το σκάνδαλο διαφθοράς που συγκλονίζει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο οποίο εμπλέκεται η Εύα Καϊλή, αποτελεί τις τελευταίες ημέρες μία από τις σημαντικότερες ειδήσεις στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και όχι μόνο.

Την ώρα που το αιματοβαμμένο Μουντιάλ του Κατάρ φτάνει προς το τέλος του, αποκαλύπτονται ολοένα και περισσότερα για το πώς η συγκεκριμένη χώρα κατάφερε να αποσπάσει την έγκριση για να διοργανώσει το Παγκόσμιο Κύπελλο.

• Διαβάστε επίσης: «Σπίτι των σκανδάλων» το Ευρωκοινοβούλιο: Από τις παρενοχλήσεις και την κατασκοπεία, στις δωροδοκίες και την Εύα Καϊλή

Στον απόηχο αυτών των αποκαλύψεων, ακόμα μεγαλύτερη αξία αποκτά η έρευνα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας για τη διαφθορά στην Ελλάδα που έγινε τον Σεπτέμβριο που μας πέρασε.

• Δείτε ολόκληρη την έρευνα εδώ

Μέσα από 11 ερωτήσεις, παρουσιάζονται οι απαντήσεις των πολιτών στην Ελλάδα σε σχέση με το εύρος της διαφθοράς στη χώρα, κατά πόσο επηρεάζει την καθημερινότητά μας, ποιο πεδίο διαφθοράς θεωρείται από τους πολίτες το πιο σημαντικό, ποιος τομέας του δημόσιου βίου είναι πιο διεφθαρμένος, ποιοι είναι οι λόγοι που συντηρούνται τα φαινόμενα διαφθοράς, για την κατάσταση στην Ελλάδα σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και για τους λόγους που υπάρχει ανοχή σε τέτοια φαινόμενα.

Αρχικά, η Εθνική Αρχή Διαφάνειας σημειώνει τι ορίζεται ως διαφθορά: «Ως διαφθορά ορίζεται η κατάχρηση ανατεθείσας εξουσίας προς ίδιον όφελος (Πηγές: ΟΟΣΑ, Παγκόσμια Τράπεζα, Διεθνής Διαφάνεια).

Σε ποιο βαθμό υπάρχουν φαινόμενα διαφθοράς στην Ελλάδα

Στην πρώτη ερώτηση οι πολίτες που συμμετείχαν στην έρευνα κλήθηκαν να απαντήσουν στο ερώτημα: «Πολλές φορές στην καθημερινότητά μας γίνεται λόγος για φαινόμενα διαφθοράς σε διάφορες πτυχές της δημόσιας ζωής. Θεωρείτε ότι υπάρχουν φαινόμενα διαφθοράς στην Ελλάδα και σε ποιο βαθμό;».

Στην ανάλυση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας σημειώνεται ότι: «Στην 1η ερώτηση που ζητήσαμε να απαντήσουν οι πολίτες σχετικά με το αν θεωρούν ότι υπάρχουν φαινόμενα διαφθοράς στην Ελλάδα και σε ποιο βαθμό, περίπου 8 στους 10 ερωτώμενους απάντησαν ότι υπάρχουν σε πολύ μεγάλο ή/και μεγάλο βαθμό. Η τάση αυτή δεν είναι καινούργια καθώς εμφανίζεται και σε όλες τις σχετικές προηγούμενες έρευνες.

Ωστόσο, το ποσοστό αυτό είναι ελαφρώς μικρότερο (καλύτερο δηλαδή) από την τελευταία πχ έρευνα του Ευρωβαρόμετρου για το 2022. Ένα σημείο που αξίζει την προσοχή μας είναι ότι στις ηλικίες 25-39 καταγράφονται υψηλότερα ποσοστά του μέσου όρου (9 στους 10 αντί για 8 στους 10) γεγονός που μας προβληματίζει και απαιτεί την εγρήγορση μας στο σχεδιασμό δράσεων που στοχεύουν συγκεκριμένα σε αυτές τις ηλικίες».

Ποιο από τα πεδία διαφθοράς θεωρείται το πιο σημαντικό

Στη δεύτερη ερώτηση οι πολίτες κλήθηκαν να απαντήσουν ποιο πεδίο διαφθοράς θεωρούν σημαντικότερο.

Στην ανάλυση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας τονίζεται ότι: «Περνώντας στη 2η ερώτηση όπως είδαμε και προηγουμένως οι ερωτώμενοι αντιλαμβάνονται διαφορετικά την έννοια της διαφθοράς. Στην ερώτηση λοιπόν για το ποιο από τα παρακάτω πεδία διαφθοράς είναι για εσάς ποιο σημαντικό, ένα 54% περίπου απαντά ότι είναι η κατάχρηση της θέσης που κατέχει κάποιος εντός της δημόσιας διοίκησης με σκοπό την εξασφάλιση αδικαιολόγητων οφελών για τον ίδιο ή για τρίτο πρόσωπο, ενώ 2 στους 10 θεωρούν ως πιο σημαντική την αξιοποίηση κομματικών προσβάσεων με στόχο την επίτευξη παράνομων προσωπικών στόχων ή στόχων τρίτων, δηλαδή την ευνοιοκρατία.

«Κακή διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων»

Ένα 15,5% αξιολογούν ως σημαντικό για αυτούς την κακή διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων, δηλαδή όπως το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης. Και σε αυτό το σημείο στεκόμαστε λίγο παραπάνω, καθώς οι πόροι που εισρέουν και θα εισρεύσουν στη χώρα το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα αποτελούν τεράστια ευκαιρία για την επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, μείωσης της ανεργίας, ψηφιακού μετασχηματισμού, βελτίωσης των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, αλλά ταυτόχρονα θέτουν τις αρμόδιες υπηρεσίες ελέγχου σε αυξημένη εγρήγορση.

Στο πλαίσιο αυτό με τη λειτουργία του Εθνικού Συντονιστικού Οργάνου Ελέγχου και Λογοδοσίας στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας στο οποίο συμμετέχουν οι σημαντικότεροι ελεγκτικοί φορείς της χώρας έχουμε κατορθώσει να συντονίζουμε αποτελεσματικά τη δράση μας διοργανώνοντας μεικτές αποστολές ελέγχου με προσωπικό υψηλών προσόντων και εξειδίκευσης αλλά και να ανταλλάσσουμε ενεργά τεχνογνωσία και εμπειρίες στο πεδίο».

Ποιος τομέας είναι πιο διεφθαρμένος

Τα ΜΜΕ και την πολιτική θεωρούν ως τους πιο διεφθαρμένους τομείς του δημόσιου βίου στην Ελλάδα οι πολίτες που συμμετείχαν στην έρευνα.

Οι «πρωταθλητές της διαφθοράς»

Στην ανάλυση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας υπογραμμίζεται ότι: «Και περνάμε στην 3η ερώτηση που περιμένουν πολλοί αναφορικά με τους τομείς της δημόσιας ζωής τους οποίους κρίνουν ως πιο επιρρεπείς στη διαφθορά, ή αλλιώς τους «πρωταθλητές της διαφθοράς», σύμφωνα πάντα με τις αντιλήψεις των ερωτώμενων.

Πάρα πολύ κοντά βρίσκονται τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και η πολιτική με ποσοστό περίπου 85%, ενώ στον αντίποδα βρίσκονται οι ένοπλες δυνάμεις με ποσοστό 26% και ο Πολιτισμός με 41%, τομείς τους οποίους οι ερωτώμενοι θεωρούν ότι υπάρχει διαφθορά σε μικρότερο βαθμό.

Και στην περίπτωση αυτή, όπως και προηγουμένως, στη δημογραφική ανάλυση, υψηλότερα ποσοστά εμφανίζονται στις ηλικίες 17-39. Επειδή όπως αναφέραμε και πριν η διαφθορά είναι κάτι εξαιρετικά ευρύ όπως και ο τρόπος με τον οποίο τον αντιλαμβάνονται οι ερωτώμενοι ενώ και η έρευνα αποτυπώνει στάσεις και παγιωμένες αντιλήψεις της κοινής γνώμης απαιτείται εξαιρετικά μεγάλη προσπάθεια από την πλευρά της Πολιτείας με στοχευμένες δράσεις προκειμένου οι τάσεις αυτές να μεταβληθούν προς το καλύτερο, να βελτιωθούν».

Γιατί συντηρούνται τα φαινόμενα διαφθοράς

Οι πελατειακές σχέσεις και η ευνοιοκρατία, καθώς η ατιμωρησία είναι οι βασικοί λόγοι που τα φαινόμενα διαφθοράς συνεχίζουν να υπάρχουν, σύμφωνα με τις απαντήσεις των πολιτών.

Στην ανάλυση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας τονίζεται: «Στην 5η ερώτηση ζητήσαμε την άποψη τους για το ποιοι λόγοι συντηρούν τα φαινόμενα διαφθοράς. Εδώ βρίσκονται σχεδόν με ίδιο ποσοστό στις 2 πρώτες θέσεις οι πελατειακές σχέσεις και η ευνοιοκρατία μαζί με την απουσία αυστηρού νομικού πλαισίου και την ατιμωρησία με 4 στους 10 να δηλώνουν ότι είναι οι σημαντικότεροι λόγοι κατά την άποψη τους για τη συντήρηση φαινομένων διαφθοράς, ποσοστά τα οποία είναι ακόμα υψηλότερα στους νέους 17-39.

Στην τρίτη θέση βρίσκεται η απουσία πολιτικής βούλησης με 34,7% ενώ με 28,1% βρίσκεται στην 4η θέση η αναποτελεσματικότητα των ελεγκτικών μηχανισμών. Είναι γεγονός ότι παγιωμένες στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας, αναφορικά με τις πελατειακές σχέσεις, αυτό που λέμε σε απλά ελληνικά αν δεν έχεις γνωστό δεν μπορείς να κάνεις τη δουλειά σου δεν μπορούν να μεταβληθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα».

Η σύγκριση με την Ευρωπαϊκή Ένωση

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απαντήσεις των πολιτών για τη σύγκριση με τη διαφθορά στην Ευρώπη.

Πιο αυστηρές οι νεαρότερες ηλικίες

Στην ανάλυση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας αναφέρεται: «Στην 6η ερώτηση ρωτήσαμε την κοινή γνώμη αν πιστεύει ότι η διαφθορά στη χώρα μας είναι πιο εκτεταμένη σε σχέση με άλλα κράτη της Ε.Ε. Ναι ή μάλλον ναι απάντησαν 7 στους 10 (71,3%), ενώ όχι και μάλλον όχι απάντησε το 23,7%, δηλαδή 1 στους 4 περίπου. Από τη δημογραφική ανάλυση της συγκεκριμένης ερώτησης φαίνεται να επιβεβαιώνεται ότι οι νεαρότερες ηλικίες θεωρούν ότι στη χώρα μας η διαφθορά είναι πιο εκτεταμένη (περίπου από 82%-84,6% για τις ηλικίες 25-39 και 17-24 αντίστοιχα), ενώ μεγαλύτερες ηλικίες βρίσκονται πιο χαμηλά από το μέσο όρο.

Μια εξήγηση που θα μπορούσε να δοθεί πέραν του ιδεαλισμού που μπορεί να διακρίνει τους νέους, όλοι μας άλλωστε περάσαμε κάποια στιγμή από αυτό το στάδιο, είναι το γεγονός ότι οι νεότερες ηλικίες είτε έχουν ζήσει και ταξιδέψει περισσότερο στο εξωτερικό και άρα έχουν περισσότερες παραστάσεις σε σχέση με μεγαλύτερες ηλικίες, οι οποίες, ωστόσο, μπορεί να είναι καλύτερα ενημερωμένες για τις εγχώριες πρωτοβουλίες και τις δράσεις αντιμετώπισης του φαινομένου».

Γιατί υπάρχει ανοχή σε φαινόμενα διαφθοράς

Οι συμμετέχοντες στην έρευνα κλήθηκαν να απαντήσουν γιατί παρατηρείται ανοχή στα φαινόμενα διαφθοράς στη χώρα. Το 72,7% απάντησε γιατί προτάσσεται το ατομικό συμφέρον έναντι του κοινωνικού / συλλογικού.

Δείτε ολόκληρη την ανάλυση της έρευνας από την Εθνική Αρχή Διαφάνειας εδώ