Όταν η επιστροφή στη φύση γίνεται κίνημα – Επιτήδευση ή ανάγκη;

Αρχικά ήταν το vintage και η ιδέα της ανακύκλωσης. Η κουλτούρα της αντίληψης «ο θησαυρός του ενός το σκουπίδι του άλλου» που εκτός από ανακαλύψεις και συγκινήσεις κουβαλούσε και οικολογική συνείδηση.

Στη συνέχεια ήρθε η αισθητική του ρετρό να καλύψει το κενό στην αποστειρωμένη εικόνα της ντίτζιταλ πραγματικότητας που δε φημίζεται για την καλαισθησία της. Πόσο ροκοκό ή μοντέρνα τέχνη να παράξεις πατώντας κουμπάκια;  Οτιδήποτε παλιό φάνταζε νέο –και ωραίο. Αλλά κυρίως στιλάτο.

Η παράδοση ακολούθησε ως η μόνη λύση. Επιστροφή στη φύση, στον βουκολικό τρόπο ζωής, στις γεωργικές ασχολίες και στην αποκέντρωση. «Σκέψου out of the box» έγραφαν τα άρθρα που προωθούσαν το συγκεκριμένο μοντέλο ζωής, «αυτοί που άφησαν μια στρωμένη καριέρα και έγιναν ερημίτες» συμπλήρωναν κάποια άλλα αφιερώματα μιλώντας με πρόσωπα που «κάηκαν» στην μεγάλη πόλη και βρήκαν το ζεν τους αγκαλιάζοντας τα δέντρα στην εξοχή, καθημερινά.

• Διαβάστε επίσης: Εφαρμογή υπόσχεται να σε φέρει πιο κοντά στη… φύση

Photo: Jessica Rockowitz / Unsplash

Η πανδημία που τα άλλαξε όλα

Κατόπιν ήρθε η πανδημία και ο χρόνος σταμάτησε ακινητοποιώντας τον καθένα εκεί που τον πέτυχε: Στο δόξα πατρί. Οι κολλημένοι με την πόλη επαναπροσδιόρισαν. «Και τι μου προσφέρει τελικά η ζωή εδώ; Αφού έτσι κι αλλιώς μέσα στο σπίτι τη βγάζω». Κάπου εκεί ζήσαμε το δεύτερο μεγάλο κύμα των τύπων «μαζεύω τα μπογαλάκια μου και φεύγω».

Τα κοντινά νησιά, Σύρος και Τήνος, αλλά και Ύδρα έμοιαζαν ιδανικά. «Κάνω ένα έτσι και πετάγομαι στην Αθήνα» ήταν η φιλοσοφία πίσω από την απόφαση.

Δύο χρόνια μετά την πανδημία η ζωή στην μεγάλη πόλη με τα μεγάλα φώτα φαντάζει ξανά δελεαστική –ίσως όχι τόσο όσο παλιά, αλλά και τι μένει ίδιο μέσα στα χρόνια; Τα χειροποίητα καλλυντικά από καλέντουλα, οι κεραλοιφές και φυσικά σαπούνια εξακολουθούν να θεωρούνται «αθώα» και ιδανικά ενώ η υπερκατανάλωση είναι πιο ξεπερασμένη και από τα σκισμένα τζιν.

Η επιγραφή «natura» πάντως αναβοσβήνει πάνω από τα κεφάλια μας σαν φωτοστέφανο που ξορκίζει την όποια τοξικότητα.

Πάνω-κάτω όλοι οι σύγχρονοι άνθρωποι έχουμε μια ενημέρωση επί του θέματος και πάνω-κάτω όλοι μας φροντίζουμε να ζούμε όσο πιο φυσικά γίνεται. Διαβάζουμε τα συστατικά των προϊόντων, κρατάμε πάνινες σακούλες πολλών χρήσεων και ανακαλύπτουμε τη γοητεία μιας φλοκάτης της γιαγιάς στην διακόσμηση –ειδικά ένα είναι σε κάποιο νέον χρώμα.

View this post on Instagram

A post shared by Antoine Bruy (@antoinebruy)

Υπάρχουν όμως και οι σκληροπυρηνικοί του είδους. Αυτοί είναι μια άλλη περίπτωση

Αφού βγήκε στο δρόμο ως έφηβος χωρίς προσανατολισμό, ο φωτογράφος Antoine Bruy ανακάλυψε μια ριζοσπαστική κοινότητα που ζει εκτός δικτύου, κυριολεκτικά και μεταφορικά: ένα μάτσο ανθρώπων που συρρέουν στην άγρια φύση, αφήνοντας πίσω τους την ξέφρενη κούρσα των «αρουραίων της πόλης».

Όταν, λοιπόν, ο φωτογράφος άρχισε να κάνει οτοστόπ ως 17χρονος, κόβοντας βόλτες σε όλη τη Γαλλία, άνοιξε το μυαλό του σε όλα τα είδη των δυνατοτήτων.

Όμως, μια συγκεκριμένη συνάντηση έγινε από μόνη της καθοριστική, διαμορφώνοντας την πορεία του ως φωτογράφος.

«Κάποιοι άνθρωποι που με άφησαν να ζήσω μαζί τους ζούσαν εκτός οποιουδήποτε δικτύου, προσπαθώντας να είναι αυτάρκεις, χρησιμοποιώντας ηλιακούς συλλέκτες και καλλιεργώντας τους δικούς τους βιολογικούς κήπους» λέει ο Antoine.

«Ήταν μια εποχή που ήμουν αρκετά χαμένος, όπως τόσοι άλλοι άνθρωποι, και δεν είχα ιδέα ότι μπορούσες να ζήσεις με αυτόν τον τρόπο».

Τέσσερα χρόνια αργότερα, έχοντας ολοκληρώσει το πτυχίο του στη φωτογραφία, ο Antoine άρχισε να αναζητά παρόμοιες κοινότητες: ανθρώπους που είχαν ζήσει στην πόλη για να επιλέξουν τελικά μια αυτοσυντηρούμενη αγροτική ζωή, μακριά από την πλησιέστερη κεραία τηλεπικοινωνίας.

Για να τους ανακαλύψει, ο Antoine πέρασε χρόνια κάνοντας ωτοστόπ σε όλη την Ευρώπη, επισκεπτόμενος φάρμες στη Γαλλία, την Ισπανία, την Ελβετία, τη Ρουμανία και την Ουαλία, μένοντας από δύο εβδομάδες έως τρεις μήνες σε κάθε στάση.

Αυτές οι συναντήσεις έγιναν το Scrublands, ένα φωτογραφικό δοκίμιο που είναι εν μέρει ντοκιμαντέρ και εν μέρει ταξιδιωτικό ημερολόγιο, απεικονίζοντας έναν εναλλακτικό τρόπο ζωής, ενώ παράλληλα συνδέει τις στάσεις μεταξύ των ταξιδιών του Antoine.

Photo: YouTube

Ιστορίες «απαλλαγμένων» ανθρώπων

Ο Vincent, εθελοντής ξυλουργός στα Πυρηναία, λέει: «Ως μαθητής, η ενασχόληση με τα μαθηματικά δεν είχε κανένα νόημα για μένα. Αντ’ αυτού ήθελα πάντα μια ζωή πιο κοντά στις πεποιθήσεις μου».

Ο Antoine βρήκε αυτές τις ιστορίες μέσω του World Wide Opportunities on Organic Farms (WWOOF), ενός δικτύου που επιτρέπει στους ανθρώπους να βρίσκουν ευκαιρίες εθελοντισμού σε βιολογικά περιβόλια, γαλακτοκομεία, οινοποιεία και κάθε είδους άλλες οργανώσεις μικρής κλίμακας σε όλο τον κόσμο.

«Έψαχνα για ανθρώπους που υποτίθεται ότι είναι αποκομμένοι από την κοινωνία… μέσω του διαδικτύου» λέει ο φωτογράφος και γελάει με την αντίφαση.

Αλλά, στην πραγματικότητα, το WWOOF αποδείχθηκε η τέλεια πλατφόρμα για αυτή την ιδέα. «Το Scrublands δεν είναι ένα έργο για ξεχασμένους πολιτισμούς ή για το να είσαι απομακρυσμένος για χάρη του απομακρυσμένου. Εστιάζει απολύτως στη σύγχρονη ζωή και τα μέτρα που παίρνουν κάποιοι άνθρωποι για να ξεφύγουν από αυτήν».

Στη Σιέρα Νεβάδα της Ισπανίας, συνάντησε μια Αγγλίδα, την Κέιτ, η οποία είχε εγκαταλείψει τη ζωή της στο Λονδίνο μετά από ένα ατύχημα με το ποδήλατο, παίρνοντας την απόφαση να ταξιδέψει με ένα γαϊδουράκι μέχρι την Ισπανία, όπου τελικά αγόρασε ένα κομμάτι γης χρησιμοποιώντας την αποζημίωση από το ατύχημά της.

Τώρα καλλιεργεί διάφορα είδη πατάτας και λαχανικών, ενώ συγκεντρώνει ελιές για την παραγωγή λαδιού. Στις ελβετικές Άλπεις, ο Antoine πέρασε χρόνο με τον Κριστιάν, έναν συνταξιούχο μηχανικό, και τη Σαμπίν, πρώην καθηγήτρια λογοτεχνίας και φιλοσοφίας.

Ο Κρίστιαν ζει από τη γη για πάνω από 25 χρόνια, από τότε που ο ίδιος και μια ομάδα ακτιβιστών αποφάσισαν να καταλάβουν ένα εγκαταλελειμμένο χωριό στο πλαίσιο του κινήματος «επιστροφή στα βασικά».

Η φάρμα με τις κατσίκες στα Πυρηναία

Ένα άλλο μέρος που άφησε εντυπωσιακές αναμνήσεις στον Antoine ήταν μια φάρμα με κατσίκες στα γαλλικά Πυρηναία. Τη διευθύνει ο Πίτερ, ένας Γερμανός κάποτε πρωταθλητής του σκι που έφτασε με τη γυναίκα του και τα παιδιά του πριν από 30 χρόνια, και ένας πρώην μαθηματικός που ονομάζεται Βίνσεντ, ο οποίος βρίσκεται εκεί εδώ και επτά χρόνια.

Ο Αντουάν τους επισκέφθηκε αρκετές φορές, παίρνοντας κάθε μέρα το δοχείο με το γάλα, ανεβαίνοντας στο λόφο και κατευθυνόμενος προς τον αχυρώνα για να αρμέξει τις κατσίκες τους.

«Αυτοί οι τύποι ήταν πραγματικά ακραίοι στον τρόπο που αρνούνταν να έχουν ηλεκτρικό ρεύμα, παρόλο που είχαν μόνο ένα μικροσκοπικό ηλιακό πάνελ. Δεν χρησιμοποιούσαν κανένα σύγχρονο μηχάνημα που χρειαζόταν βενζίνη ή κάτι τέτοιο.

»Έκαναν τα πάντα με τα χέρια και πραγματικά πίστευαν ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος ζωής γι’ αυτούς, και ίσως και για τον υπόλοιπο κόσμο».

Το Scrublands είναι γεμάτο με ερημικά, ορεινά τοπία, ταπεινά σπίτια κατασκευασμένα από αυτοσχέδια υλικά και στωικές φιγούρες που φαίνονται τόσο φθαρμένες όσο και το περιβάλλον τους.

«Οι άνθρωποι που συνάντησα είχαν κάνει μια επιλογή» λέει ο Antoine. «Είχαν σκεφτεί για πολύ καιρό πριν αποφασίσουν να πάνε σε ένα απομακρυσμένο μέρος για να δοκιμάσουν αυτόν τον αυτάρκη τρόπο ζωής. Ήταν μια πολιτική απόφαση. Όλοι προσπαθούν να ζήσουν μια ζωή πιο απλοϊκή, όπου τα βασικά πράγματα έχουν μεγάλη αξία, και νομίζω ότι γι’ αυτό το έργο αυτό απευθύνεται σε πολλούς ανθρώπους, όχι μόνο σε αυτούς που ζουν στη φύση».

View this post on Instagram

A post shared by Antoine Bruy (@antoinebruy)

Είναι μια πολιτική στάση ζωής

Ο Antoine βλέπει έναν παραλληλισμό μεταξύ αυτής της νοοτροπίας και του κινήματος décroissance στη Γαλλία. Η βασική ιδέα πίσω από την décroissance (ή απανάπτυξη), που διαδόθηκε από τον ρουμανοαμερικανό οικονομολόγο Nicholas Georgescu Roegen και τον γάλλο φιλόσοφο Jacques Grinevald τη δεκαετία του 1970, είναι ότι η γη έχει πεπερασμένη ποσότητα πόρων και ότι αν συνεχίσουμε να επεκτεινόμαστε οικονομικά, οι πόροι αυτοί θα εξαντληθούν.

«Είναι το αντίθετο από αυτό που λένε πολλοί οικονομολόγοι: ότι η ανάπτυξη είναι κάτι που χρειάζεται» προσθέτει ο Antoine. Πέρα όμως από τα ιδανικά, είτε πολιτικά είτε προσωπικά, είναι η πραγματικότητα του να πρέπει να συντηρηθείς στο έλεος των στοιχείων της φύσης.

«Γνώρισα πολλούς ανθρώπους που αγωνίζονταν» εκμυστηρεύεται ο Antoine «γιατί είναι μια σκληρή ζωή, όλο το χρόνο στη φύση. Το καλοκαίρι είναι καλό τις περισσότερες φορές – υπάρχουν πολλοί εθελοντές – αλλά το χειμώνα υπάρχει βροχή, χιόνι, τα πάντα. Όσοι έχουν ζώα είναι δεμένοι εκεί γιατί πρέπει να τα φροντίζουν».

Μετά από μια τόσο ριζική αλλαγή στο περιβάλλον τους, τελικά, αυτοί οι άνθρωποι που συνάντησε ο Antoine φαίνονται ευχαριστημένοι με τις επιλογές που έκαναν, τα σχέδιά τους απέδωσαν όπως τα είχαν οραματιστεί; «Μερικές φορές νιώθω λίγο άβολα με αυτή την ιδέα της ευτυχίας» λέει ο Antoine.

Ίσως ήταν ευτυχισμένοι, ίσως όχι, αλλά οι περισσότεροι από αυτούς ήταν ικανοποιημένοι με τις επιλογές τους. Εξακολουθούσαν να έχουν νόημα γι’ αυτούς, παρόλο που μερικές φορές μπορεί να είναι πραγματικά σκληρό και δύσκολο.

Photo: YouTube

Η ιδέα ότι η σύγχρονη ζωή εμπνέει ακραίους τρόπους ζωής εμφανίζεται σε όλα τα έργα του Antoine

Στο One-To-One Scale, κατέγραψε μια οικιστική ανάπτυξη στην Κίνα, δείχνοντας τους κατοίκους περιτριγυρισμένους από τα ερείπια των προηγούμενων σπιτιών τους καθώς και τα κουφώματα των κτηρίων που θα τα αντικαταστήσουν σύντομα- στο Behind The Bushes, ρίχνουμε μια ματιά στον τρόπο με τον οποίο ζουν πολλές κοινότητες Ρομά σε όλη τη Γαλλία- ενώ ένα από τα πιο πρόσφατα έργα του δείχνει πώς οι εργάτες στα ορυχεία οπαλίου στο χωριό Coober Pedy της Αυστραλίας έχουν σκάψει υπόγεια σπίτια για τον εαυτό τους.

»Όπου κι αν βρίσκομαι, προσπαθώ πάντα να καταλάβω την οικονομική κατάσταση που επηρεάζει την αστική ανάπτυξη» λέει. «Προέρχεται από τους ανθρώπους που θέλουν να ζήσουν στην πόλη; Ή εξαρτάται από άλλους;».

«Ακόμα σκέφτομαι ποιος θα ήταν ο καλύτερος τρόπος να ζήσω την καθημερινότητά μου χωρίς να εξαρτώμαι πολύ από χρήματα ή αυτοκίνητα» λέει.

«Αυτό είναι που με ενδιέφερε περισσότερο σε αυτό το έργο και στους ανθρώπους που γνώρισα. Τα πάντα είναι τόσο συνδεδεμένα: ο τρόπος που κινούνται, ο τρόπος που τρώνε, ο τρόπος που καταναλώνουν. Μου αρέσει πολύ αυτή η ιδέα του να είσαι ικανοποιημένος με τον τρόπο που ζεις χωρίς να χρειάζεται να καταναλώνεις πάρα πολύ ή χωρίς να χρειάζεται να σκέφτεσαι τι θα μπορούσες να κάνεις διαφορετικά… Ακόμα κάνω αυτή την ερώτηση στον εαυτό μου».

*Με στοιχεία από huckmag.com