Φούρκα Ιωαννίνων: Στις πλαγιές του Σμόλικα

Ορεινό γιαννιώτικο χωριό, η Φούρκα, που ανήκει στο Δήμο Κόνιτσας, είναι χτισμένη στις βορειοανατολικές πλαγιές του Σμόλικα (υψόμετρο 1.360), κοντά στα όρια με τις Περιφερειακές Ενότητες Καστοριάς και Γρεβενών.

Πηγή: Δήμος Κόνιτσας

Πηγή: Δήμος Κόνιτσας

Η ιστορική αφετηρία του χωριού, που συγκαταλέγεται στα παραδοσιακά Βλαχοχώρια της Πίνδου και προέκυψε από τη συνένωση τεσσάρων οικισμών, τοποθετείται πριν από το 16ο αιώνα.

Φούρκα 1920-1930, καλύβα (πηγή: Margaret Masson Hasluck, oivlaxoi.gr)

Φούρκα 1920-1930, γυναίκες που γνέθουν μαλλί (πηγή: Margaret Masson Hasluck, oivlaxoi.gr)

Οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που επικράτησαν από το 17ο έως το 19ο αιώνα, καθώς και οι ληστρικές επιδρομές που διεξάγονταν από κατοίκους των εδαφών του σύγχρονου αλβανικού κράτους, ανάγκασαν πολλούς Φουρκιώτες να εγκαταλείψουν τη γενέθλια γη.

Φούρκα 1920-1930 (πηγή: oivlaxoi.gr)

Φούρκα 1920-1930, εξοχική διασκέδαση (πηγή: Margaret Masson Hasluck, oivlaxoi.gr)

Οι πολεμικές επιχειρήσεις των ετών 1940-1949 και το επακολουθήσαν ισχυρότατο ρεύμα αστυφιλίας συντέλεσαν μοιραία στην ακόμη πιο δραστική μείωση του αριθμού των κατοίκων της Φούρκας.

 

Πηγή: Δήμος Κόνιτσας

Πηγή: Δήμος Κόνιτσας

Πηγή: Δήμος Κόνιτσας

Βασικές δραστηριότητες των λιγοστών μόνιμων κατοίκων της Φούρκας (πολυάριθμοι είναι οι Φουρκιώτες που επισκέπτονται τη γενέτειρά τους τούς θερινούς μήνες) είναι η κτηνοτροφία και η υλοτομία.

 

Πηγή: Δήμος Κόνιτσας

Πηγή: Δήμος Κόνιτσας

Πηγή: Δήμος Κόνιτσας

Η μονή Κλαδόρμης

Πέρα από τις εκκλησίες του χωριού (Άγιος Νικόλαος, Άγιος Γεώργιος, Άγιος Αθανάσιος, Προφήτης Ηλίας), ενδιαφέρον παρουσιάζει η μονή Κλαδόρμης (Κλαδόρας), που είναι προσπελάσιμη και με τα πόδια (πεζοπορική διαδρομή μιάμισης περίπου ώρας).

Πηγή: Δήμος Κόνιτσας

Πηγή: monastiriakonitsis.gr

Η μονή, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου (πανηγυρίζει πάντως στις 8 Σεπτεμβρίου, την ημέρα του Γενεσίου της Θεοτόκου), ιδρύθηκε πιθανώς το 12ο αιώνα και πρόσφερε σημαντικές υπηρεσίες στο έθνος επί Τουρκοκρατίας και κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα (ως καταφύγιο αγωνιστών).

Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο η μονή λειτούργησε ως χώρος περίθαλψης τραυματιών (εκεί νοσηλεύτηκε μεταξύ άλλων και ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Δαβάκης).

Πηγή: monastiriakonitsis.gr

Το σύγχρονο καθολικό της μονής, τρίκλιτος ναός με επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο, φέρει εντοιχισμένες κτητορικές επιγραφές στις οποίες αναγράφεται το έτος 1747.

Πηγή: monastiriakonitsis.gr

Το μοναστηριακό συγκρότημα περιλαμβάνει επίσης ηγουμενείο, κελιά, ξενώνα και κωδωνοστάσιο.

Οι φυσικές ομορφιές της Φούρκας

Η Φούρκα περιβάλλεται από χορτολιβαδικές εκτάσεις και δάση δρυός, οξιάς, μαύρης πεύκης και ελάτης.

 

Πηγή: Δήμος Κόνιτσας

Πηγή: Δήμος Κόνιτσας

Πηγή: Δήμος Κόνιτσας

Πηγή: Δήμος Κόνιτσας

Πηγή: Δήμος Κόνιτσας

Η Φούρκα στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο

Η περιοχή της Φούρκας αποτέλεσε θέατρο άγριων μαχών κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου (1940).

Στη θέση «Αϊ-Λιας» είναι χτισμένο το μνημείο πεσόντων.

Πηγή: Δήμος Κόνιτσας

Εδώ, στο ύψωμα του Προφήτη Ηλία, στις αρχές Νοεμβρίου του 1940, έχασε τη ζωή του ο υπολοχαγός Αλέξανδρος Διάκος (1911-1940), πρώτος πεσών έλληνας αξιωματικός στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο, και τραυματίστηκε ο συνταγματάρχης Κωνσταντίνος Δαβάκης (1897-1943), διοικητής του Αποσπάσματος Πίνδου.

Διαδρομές με αφετηρία τη Φούρκα

Ενδιαφέρουσες είναι οι διαδρομές από τη Φούρκα αφενός προς τη Σαμαρίνα Γρεβενών και αφετέρου προς Αγία Παρασκευή (Κεράσοβο) και Πουρνιά.

Αγία Παρασκευή (πηγή: Δήμος Κόνιτσας)

Πουρνιά (πηγή: Δήμος Κόνιτσας)

*Στην κεντρική φωτογραφία του παρόντος άρθρου, η Φούρκα Ιωαννίνων (πηγή: Δήμος Κόνιτσας).