Υποκλοπές: Στο μικροσκόπιο του Ευρωκοινοβούλίου – Ενόχληση από τις μη απαντήσεις και συστάσεις στην κυβέρνηση

Την αμέριστη συμπάραστασή τους εξέφρασαν οι ευρωβουλευτές της εξεταστικής Επιτροπής της Ευρωβουλής για τα κατασκοπευτικά λογισμικά, στους δύο Έλληνες δημοσιογράφους – θύματα των παρακολουθήσεων και δεσμεύτηκαν για ενδελεχή έρευνα με ειδική αποστολή στην Ελλάδα.

Εμφανίστηκαν πραγματικά ανήσυχοι, αφού το φαινόμενο αυτό δεν εμφανίζεται μόνο στην Ελλάδα, μιλώντας για «απειλή της Δημοκρατίας» και έδειξαν έντονο ενδιαφέρον για όσα κατήγγειλαν οι έλληνες δημοσιογράφοι που συμμετείχαν στη συζήτηση και τα ευρήματα των μέχρι τώρα δημοσιογραφικών ερευνών.

Διαβάστε επίσης – Υποκλοπές: Αρένα η εξεταστική επιτροπή – Σφαγή εκτός βουλής για μάρτυρες και ποινικές ευθύνες

Ενδεικτικές των φόβων που εξέφρασαν ήταν οι ερωτήσεις για το αν η Ελλάδα τείνει να γίνει «απολυταρχικό καθεστώς», χωρίς να λείπουν βέβαια και ευρωβουλευτές που υπορασπίστηκαν την κυβέρνηση, μιλώντας για υπερβολή και σημειώνοντας ότι η στάση της ελληνικής κυβέρνησης στο ζήτημα δεν έχει καμία σχέση με αυτή αυταρχικών καθεστώτων.

Αντίθετα εξέφρασαν την ενόχλησή τους απο τις «μη απαντήσεις» που πήραν για το ζήτημα από τους εκπροσώπους της κυβέρνησης, που επικαλέστηκαν το απόρρητο και παρέπεμψαν στις διαδικασίες που έχουν ξεκινήσει. Σε μια δε αποστροφή του λόγου του ο γγ Δικαιοσύνης αμφισβήτησε και αν τελικά αποτελεί σκάνδαλο και ότι κάτι τέτοιο μένει να αποδειχθεί, προκαλώντας τη μήνιν πολλών ευρωβουλευτών, με τον ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Στέλιο Κούλογλου να του κάνει επίθεση και η εσωτερική κόντρα κυβέρνησης – αντιπολίτευσης να μεταφέρεται για λίγο και στις Βρυξέλλες.

Σοβαρές καταγγελίες

Η εξεταστική επιτροπή του Κοινοβουλίου για τη διερεύνηση της χρήσης του λογισμικού Pegasus και ισοδύναμου κατασκοπευτικού λογισμικού επιτήρησης πραγματοποίησε δημόσια ακρόαση για την Ελλάδα.

Η σχετική συνεδρίαση της Επιτροπής διήρκησε σχεδόν τρεις ώρες σχεδόν με την ακρόαση των δημοσιογράφων Θανάση Κουκάκη, Ελίζας Τριανταφύλλου και Σταύρου Μιχαλούδη στο πρώτο μέρος και των γγ των υπουργείων Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Δικαιοσύνης και του προέδρου της ΑΔΑΕ στο δεύτερο.

Οι δημοσιογράφοι παρουσίασαν την υπόθεση όπως την έζησαν οι ίδιοι αλλά και τα πορίσματα από την έρευνά τους. Έντονο ήταν το ενδιαφέρον από τους ευρωβουλευτές που μίλησαν για σκάνδαλο ζήτησαν πληροφορίες για την πορεία των ερευνών, για το εάν και πώς εμπλέκεται η ελληνική κυβέρνηση στην υπόθεση των υποκλοπών για το εάν οι δημοσιογράφοι έχουν βρει θεσμική στήριξη όλο αυτό το διάστημα, ενώ σημείωσαν ότι θα ερευνήσουν την υπόθεση σε βάθος οργανώνοντας αποστολή στη χώρα μας.

Η μεγάλη πλειοψηφία των ευρωβουλευτών εξέφρασε τη συμπαράσταση της στους δημοσιογράφους που έπεσαν θύματα παρακολούθησης σημειώνοντας ότι κάτι τέτοιο είναι απαράδεκτο και επικίνδυνο για μια ευρωπαϊκή χώρα.

Χαρακτηριστική ήταν η παρέμβαση της Πολωνής ευρωβουλευτή, που συμμετέχει στην ομάδα των Φιλελευθέρων που δήλωσε ότι όση ώρα άκουγε τους δημοσιογράφους έζησε ένα ντεζά βου. «Όσα καταθέτετε, τα ξέρω. Τις ίδιες πρακτικές εφάρμοσε η κυβέρνηση στην Πολωνία κατά της αντιπολίτευσης και δημοσιογράφων, προκειμένου να κρατήσουν την εξουσία», ανέφερε, ενώ είχε προηγηθεί ερώτηση του Αυστριακού ευρωβουλευτή Heide για το εάν η Ελλάδα οδεύει σε καθεστώς απολυταρχίας.

«Λυπάμαι που το ζήσατε αυτό. Κανείς δημοσιογράφος δεν πρέπει να μπαίνει σε τέτοια θέση», είπε ο ευρωβουλευτής Ζοιντο Αλβάρεθ από το ΕΛΚ.

«Περιμένουμε να διευκρινιστούν τα ζητήματα από την εξεταστική επιτροπή. Με ανησυχεί αυτό που είπατε για την κυβέρνηση ότι δεν έκανε τίποτα όταν αποκαλύφθηκαν όλα αυτά. Νομίζω ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη αντέδρασε και έκανε περισσότερα από άλλες κυβερνήσεις στην Ευρώπη και αυτά που ζητάει η επιτροπή μας. Αισθάνεστε ότι περιορίζεται η ελευθερία της έκφρασης;», ρώτησε.

«Όταν έτυχε η δική μου περίπτωση πριν από ένα χρόνο δεν είχε υπάρξει το πλαίσιο των παρακολουθήσεων. Παρακολουθώντας εμένα, παρακολουθούσαν και όλους αυτούς που μιλούσα μαζί τους. Είτε αξιωματούχους που με εμπιστεύτηκαν είτε πρόσφυγες που η αίτηση ασύλου τους μπορεί να εκκρεμούσε», είπε ο κ. Μιχαλούδης που σημείωσε ότι «έστω άθελά μου άφησα τις πηγές μου απροστάτευτες».

«Εδώ και τόσους μήνες έχω δώσει συνέντευξη για την υπόθεση της παρακολούθησής μου σε κρατικά μέσα άλλων χωρών. Ωστόσο ακόμα δεν έχω κληθεί από την κρατική τηλεόραση της χώρας μου», πρόσθεσε.

Για μοναξιά στην έρευνα για το θέμα των υποκλοπών μίλησε η Ελίζα Τριανταφύλλου όταν ρωτήθηκε για την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα. Τόνισε δε με έμφαση ότι μεγάλη μερίδα του ελληνικού Τύπου αναγκάστηκε να αναφερθεί στο θέμα εξαιτίας της παρακολούθησης του Νίκου Ανδρουλάκη, ενώ μέχρι τότε επικρατούσε σιωπή.

Η Ελίζα Τριανταφύλλου μίλησε για το ερευνητικό της έργο σχετικά με τη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού στην Ελλάδα, διαπιστώνοντας ότι οι επίσημες έρευνες για παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής φαίνεται να προχωρούν με αργούς ρυθμούς, ενώ οι έρευνες για διαρροές στα μέσα ενημέρωσης πολύ ταχύτερα. Υποστήριξε ότι απαιτούνται αξιόπιστες έρευνες σχετικά με τις δραστηριότητες της εταιρείας παροχής κατασκοπευτικού λογισμικού Intellexa.

Οι ευρωβουλευτές συμφώνησαν ότι πρέπει να διερευνηθούν επειγόντως οι εταιρείες κατασκοπευτικού λογισμικού, επισημαίνοντας τον κίνδυνο καταστροφής αποδεικτικών στοιχείων, ενώ τόνισαν τις αρνητικές συνέπειες του θέματος για τη δημοκρατία, την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και την ελευθερία της έκφρασης. Οι ευρωβουλευτές έδειξαν επίσης ενδιαφέρον για το θέμα των αδειών εξαγωγής κατασκοπευτικού λογισμικού στην Ελλάδα αλλά και στην Κύπρο.

Η Ολλανδή ευρωβουλευτής Σοφί Ιντ’ Βελτ αναφερόμενη σε δημοσιεύματα του ελληνικού Τύπου ρώτησε εάν έχουν καταστραφεί τα αρχεία παρακολούθησης του Νίκου Ανδρουλάκη εξαιτίας τεχνικού λάθους – ενώ θα έπρεπε να έχουν διατηρηθεί για δύο χρόνια- και αναρωτήθηκε γιατί δεν έχει ελεγχθεί ακόμα η εταιρεία Intellexa που σχετίζεται με το λογισμικό Predator στην Ελλάδα και δεν έχουν δεσμευτεί έγγραφα και ψηφιακά δεδομένα.

Ο κ. Κουκάκης απάντησε: «Η δημοσιογραφική έρευνα στην Ελλάδα, μέρα με την ημέρα, φέρνει στο φως στοιχεία» μιλώντας για «σκοτεινούς ανθρώπους». «Αναμένουμε τις εισαγγελικές Αρχές, να κάνουν τη δουλειά τους και να αξιοποιήσουν την δημοσιογραφική έρευνα, προκειμένου να πιστοποιήσουν αυτό που προκύπτει εύκολα από τη δημοσιογραφική έρευνα» πρόσθεσε.

Η διαβασμένη ευρωβουλευτής επανήλθε με ερώτησή της για το εάν υπάρχει κάποιο πρόσωπο που επωφελήθηκε από την τροπολογία – που προβλέπει «ξεπάγωμα» των περιουσιακών στοιχείων για όσους κατηγορούνται για οικονομικά εγκλήματα μετά την παρέλευση 18μηνου – και συνδέεται με τις εταιρείες Interllexa και Krikel καθώς και εάν το συγκεκριμένο πρόσωπο είναι ο Φέλιξ Μπίτζιος. Ο κ. Κουκάκης απάντησε καταφατικά.

«Η ελληνική κυβέρνηση αρνείται ότι διαθέτει το Predator», ανέφερε ο κ. Κουκάκης και πρόσθεσε «εάν δεν ήταν η Επιτροπή σας να ελέγξει το αν παρακολουθούνται ευρωβουλευτές, αν δεν είχε βρεθεί το link που έλαβε ο Νίκος Ανδρουλάκης, εγώ θα ήμουν μια τυχαία υπόθεση, «παρακολούθηση μεταξύ ιδιωτών» όπως υποστήριξε η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Η ύπαρξη αυτής της Επιτροπής ανέδειξε την απόπειρα παρακολούθησης του Νίκου Ανδρουλάκη, έτσι διαπιστώθηκε ότι δεν ήμουν η μοναδική περίπτωση».

Ακόμα ανέφερε ότι γίνεται κατάχρηση της αιτιολογίας της «εθνικής ασφάλειας» καθώς όπως είπε η εισαγγελέας που εποπτεύει την ΕΥΠ μέσα σε ένα χρόνο υπέγραψε 15.975 αποφάσεις παρακολούθησης, ενώ σημείωσε πως το κράτος Δικαίου και η ελευθερία του Τύπου δέχεται μεγάλο πλήγμα τα τελευταία χρόνια.

Δεν κάλυψαν οι απαντήσεις των εκπροσώπων της κυβέρνησης

Στη συνέχει τον λόγο πήραν οι τρεις Έλληνες αξιωματούχοι. Ο γγ του υπ. Δικαιοσύνης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Πάνος Αλεξανδρής, ο γγ Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης Αθανάσιος Σταβέρης και ο πρόεδρος της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών, Χρήστος Ράμμος.

Από τις αρχικές ήδη τοποθετήσεις τους κατέστησαν σαφές ότι έχουν σοβαρούς περιορισμούς που τους επιβάλλει ο νόμος όσον αφορά τη δημοσιοποίηση εμπιστευτικών πληροφοριών, και ότι δεν πρέπει να επηρεάσουν τις εν εξελίξει έρευνες και την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης μέσω δημόσιων παρατηρήσεων σχετικά με τα ζητήματα αυτά.

Ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ Χρήστος Ράμμος μίλησε για τον εποπτικό ρόλο της Αρχής και τους νομικούς περιορισμούς που αντιμετωπίζει όσον αφορά τις εισαγγελικές διώξεις.

Ξεκαθάρισε ότι ο ίδιος δεν έχει προβεί σε καμία δήλωση για καταστροφή του αρχείου παρακολούθησης του Νίκου Ανδρουλάκη και δεν επιβεβαίωσε τα δημοσιεύματα, επισημαίνοντας ότι δεν έχει δικαιοδοσία να μιλήσει στον Τύπο και οι ενδιαφερόμενοι θα ενημερωθούν όταν ολοκληρωθεί η έρευνα.

Ακόμα ανέφερε ότι οι παρακολουθήσεις δεν έγιναν μόνο από την ΕΥΠ. «Ακούσαμε πως υπήρχαν 15.000 εντολές παρακολούθησης το 2021 για λόγους εθνικής ασφάλειας. Αυτό δεν είναι σωστό. Ο αριθμός αυτός περιλαμβάνει και άλλους φορείς, όχι μόνο της ΕΥΠ» τόνισε.

Ο Αθανάσιος Στάβερης (Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης) περιέγραψε την εθνική στρατηγική ασφάλειας και το χρονοδιάγραμματης κυβέρνησης, καθώς και τις προσπάθειες για την ενσωμάτωση της νομοθεσίας της ΕΕ για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο (για παράδειγμα την οδηγία NIS2) στο εθνικό δίκαιο.

Ο Πάνος Αλεξανδρής (Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Δικαιοσύνης) εξέφρασε την ικανοποίησή του για το έργο της επιτροπής και τόνισε τα δικαιώματα στην ιδιωτική ζωή, την οικογενειακή ζωή και την προστασία των δεδομένων που προβλέπονται από την ελληνική νομοθεσία. Τόνισε επίσης τον ρόλο της ανεξάρτητης Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) στη διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ιδιωτικής ζωής.

Ωστόσο, στις περισσότερες ερωτήσεις των ευρωβουλευτών για την πορεία της υπόθεσης, για το ποιοι έχουν αναλάβει την έρευνα για τις ενέργειες που έχουν γίνει ώστε να υπάρξει διαφάνεια, οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι δεν απάντησαν καθώς επικαλέστηκαν το απόρρητο αλλά και την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης.

Αντιδράσεις δε προκάλεσε η παρέμβαση του κ. Αλεξανδρή που διερωτήθηκε γιατί χαρακτηρίζεται η υπόθεση σκάνδαλο. «Γιατί είναι σκάνδαλο; Επειδή το λέει ο Τύπος;» είπε χαρακτηριστικά με ευρωβουλευτές να του απαντούν ότι η επιτροπή αντιμετωπίζει την υπόθεση παρακολούθησης πολιτικού και δημοσιογράφων ως σκάνδαλο και την απασχολεί πολύ σοβαρά.

Η μόνη ξεκάθαρη απάντηση εκ μέρους των αξιωματούχων της κυβέρνησης ήταν του κ. Σταβέρη που τόνισε απαντώντας σε ερώτηση ότι η κυβέρνηση δεν έχει καμία σχέση με κανένα παράνομο λογισμικό, ενώ όλοι συμφώνησαν ότι χρειάζεται να γίνουν περισσότερες κινήσεις σε συντονισμό με την Ευρώπη για να βελτιωθεί το θεσμικό πλαίσιο και να οχυρωθεί η ιδιωτικότητα των επικοινωνιών.

Οι ευρωβουλευτές υποστήριξαν ότι οι πολίτες της ΕΕ χρειάζονται μεγαλύτερη διαφάνεια, σημείωσαν ότι η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί να διερευνήσει γρήγορα τις εν λόγω υποθέσεις και την παρότρυναν να σημειώσει ταχύτερη πρόοδο.

Ρώτησαν επίσης κατά πόσο το ισχύον νομικό πλαίσιο της ΕΕ είναι κατάλληλο για τη διερεύνηση τέτοιων ζητημάτων ψηφιακών επικοινωνιών και έθιξαν τις επιπτώσεις των γεγονότων στην Ελλάδα για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και για το ίδιο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.