Κλιματική αλλαγή: Πώς εξαφάνισε το βιάγκρα της Αρχαίας Ρώμης – Ποιες τροφές κινδυνεύουν σήμερα

Από όλα τα μυστήρια της αρχαίας Ρώμης, το σίλφιο είναι από τα πιο ενδιαφέροντα.

Οι Ρωμαίοι αγαπούσαν το βότανο όσο αγαπάμε εμείς τη σοκολάτα.

Όπως γράφει ο Guardian σε εκτενές ρεπορτάζ του, οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν το σίλφιο ως άρωμα, ως φάρμακο, ως αφροδισιακό και το μετέτρεψαν σε καρύκευμα, το οποίο έριχναν σχεδόν σε κάθε πιάτο.

Ήταν τόσο πολύτιμο που ο Ιούλιος Καίσαρας έκρυψε πάνω από μισό τόνο στο θησαυροφυλάκιό του.

Ωστόσο, το σίλφιο εξαφανίστηκε σε λιγότερο από έναν αιώνα αργότερα, την εποχή του Νέρωνα, και για σχεδόν 2.000 χρόνια οι άνθρωποι προβληματίζονται σχετικά με το γιατί συνέβη αυτό.

Σίλφιο: Το πρώτο θύμα της κλιματικής αλλαγής

Οι ερευνητές πιστεύουν τώρα ότι ήταν το «πρώτο θύμα» της κλιματικής αλλαγής – και προειδοποιούν ότι θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας το μάθημα του συγκεκριμένου βοτάνου, αλλιώς κινδυνεύουμε να χάσουμε φυτά που αποτελούν τη βάση πολλών σύγχρονων γεύσεων.

Ο Paul Pollaro και ο Paul Robertson του Πανεπιστημίου του New Hampshire λένε ότι η έρευνά τους, που δημοσιεύθηκε στο Frontiers in Conservation Science, δείχνει ότι η αστική ανάπτυξη και η συνοδευτική αποψίλωση των δασών άλλαξαν το τοπικό μικροκλίμα όπου αναπτύχθηκε το σίλφιο.

«Λέγεται πως εξαφανίστηκε λόγω αφενός της υπερβολικής συγκομιδής και αφετέρου της υπερβολικής βόσκησης από τα πρόβατα, δήλωσε ο Pollaro.

«Το επιχείρημά μας είναι ότι ανεξάρτητα από το πόσο συλλέχθηκε, το σίλφιο θα εξαφανιζόταν έτσι κι αλλιώς εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής».

Το σίλφιο πιστεύεται ότι ανήκει στο είδος «Φέρουλα» ή «Νάρθηκα»  του οποίου τα σύγχρονα αντίστοιχα είδη περιλαμβάνουν το μάραθο και την Ασαφέτιδα, ένα μπαχαρικό που χρησιμοποιείται συχνά στην ινδική κουζίνα. Ήταν ένας άγριος θάμνος που φύτρωνε μόνο σε μια λωρίδα γης πλάτους 30 μιλίων και μήκους 125 μιλίων, στη σημερινή Λιβύη.

Οι αρχαίοι Έλληνες, οι οποίοι αποίκισαν τη βορειοαφρικανική περιοχή περίπου το 630 π.Χ., προσπάθησαν και απέτυχαν επί αιώνες να καλλιεργήσουν το σίλφιο.

«Μιλούσαν για τις απογοητεύσεις που τους προκαλούσε η προσπάθεια μεταφύτευσής του», δήλωσε ο Robertson, τονίζοντας πως είχε αυτές τις μικροκλιματικές απαιτήσεις και δεν μπορούσαν να το καταλάβουν.

Οι διαχειριστές στην Κυρήνη έβαλαν όρια για το πόσο σίλφιο θα μπορούσε να συγκομιστεί και περιέφραξαν τις περιοχές όπου φύτρωνε, είπε ο Pollaro.

Η εμμονή των Ρωμαίων

Μεγάλη ποσότητα σίλφιου μετά τη συγκομιδή του πήγαινε στη Ρώμη.

«Είναι δύσκολο να υπερεκτιμήσει κανείς πόσο σημαντικό ήταν το σίλφιο, επειδή ειδικά οι Ρωμαίοι είχαν απόλυτη εμμονή με αυτό», δήλωσε ο Pollaro.

«Έκοβαν νομίσματα στην αρχαία Λιβύη που είχαν το σίλφιο στο μπροστινό μέρος του νομίσματος και το πρόσωπο του θεού ή του αυτοκράτορα στο πίσω μέρος».

Ο Ηρόδοτος, ο Θεόφραστος και ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος έγραψαν εκτενώς για το φυτό.

Ο Πλίνιος το εξυμνούσε ως θεραπεία για τα δαγκώματα σκύλων, για το δηλητήριο φιδιών και τις αιμορροΐδες. Θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιηθεί ως μέσο αντίσυλληψης και λαχανικό.

Δυστυχώς η αποψίλωση των δασών άλλαξε τα πρότυπα των βροχοπτώσεων, προκαλώντας μεγαλύτερη διάβρωση στις πλαγιές των λόφων όπου φύτρωνε το σίλφιο, κάτι που σύμφωνα με τον Pollaro επιβεβαιώθηκε από τις ανασκαφές στο σπήλαιο Haua Fteah κοντά στη Βεγγάζη.

Το μικροκλίμα του σίλφιο καταστράφηκε και εξαφανίστηκε αρκετά γρήγορα.

Καρότα, καφές, ρύζι κινδυνεύουν

Η σύγχρονη κλιματική αλλαγή έχει παρόμοιο αντίκτυπο.

Η ασαφοέτιδα, ένας χυμός που εξάγεται από ένα βότανο που φυτρώνει σε μέρη του Αφγανιστάν και γειτονικές χώρες, χρησιμοποιείται ευρέως στην Ινδία, ωστόσο το αποτύπωμά του συρρικνώνεται λόγω των αλλαγών στο τοπικό κλίμα.

Η καθηγήτρια Monique Simmonds του Kew Gardens δήλωσε ότι ο καφές, τα καρότα και το ρύζι διατρέχουν παρόμοιο κίνδυνο.

«Βασιζόμαστε σε 10 με 12 είδη για το μεγαλύτερο μέρος της διατροφής μας», είπε. Προσθέτοντας πως αν δεν κάνουμε την έρευνα και τη συλλογή άγριων ειδών, δεν θα έχουμε τα αποθέματα γενετικού υλικού στις τράπεζες για να κάνουμε διασταυρώσεις στο μέλλον», πρόσθεσε η Simmonds.