Πανούργες νυχτερίδες το παίζουν σφήκες για να γλιτώσουν από τις κουκουβάγιες

Είναι μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις «ακουστικής μίμησης» στα χρονικά της Ζωολογίας, και σίγουρα η πρώτη στην ομάδα των θηλαστικών: ένα είδος νυχτερίδας που ζει και στην Ελλάδα μιμείται το βόμβο των σφηκών για να αποφύγουν τις αρπακτικές κουκουβάγιες.

Ο Άγγλος φυσιοδίφης του 19ου αιώνα Χένρι Ουάλτερ Μπέις είχε περιγράψει πρώτος περιπτώσεις ζώων που μιμούνται επικίνδυνα είδη για να αποφύγουν θηρευτές. Για παράδειγμα, ορισμένα έντομα μιμούνται τα ζωηρά χρώματα δηλητηριωδών ειδών για να δείχνουν απειλητικά και να μένουν προστατευμένα.

Η νυχτερίδα τρανομυωτίδα (Myotis myotis), ένα από τα μεγαλύτερα είδη νυχτερίδας στην Ελλάδα, είναι η πρώτη περίπτωση θηλαστικού που μιμείται έντομα, αναφέρουν ιταλοί ερευνητές στην έγκριτη επιθεώρηση Current Biology.

Ο Ντανίλο Ρούσο, ζωολόγος του Πανεπιστημίου της Νάπολης, παρατήρησε κάτι περίεργο με τις νυχτερίδες που αιχμαλώτιζε σε δίχτυα στο πλαίσιο οικολογικής μελέτης πεδίου: «Όταν πιάναμε τις νυχτερίδες για να τις βγάλουμε από το δίχτυ, πάντα βούιζαν σαν σφήκες» λέει ο ερευνητής.

Διαβάστε επίσης: Δελφίνια συνελήφθησαν σε μη συναινετική συνεύρεση με φίδι

Αρχικά ο Ρούσο και οι συνεργάτες του δεν γνώριζαν γιατί τα ιπτάμενα θηλαστικά αντιδρούσαν με αυτόν τον τρόπο. Το βούισμα θα μπορούσε για παράδειγμα να λειτουργεί ως συναγερμός που προειδοποιεί τις άλλες νυχτερίδες για την παρουσία της παγίδας.

Χρόνια αργότερα, ο Ρούσο αποφάσισε να βρει την απάντηση. Σε πρώτη φάση, εξέτασαν τις ακουστικές ομοιότητες ανάμεσα στους ήχους των νυχτερίδων και το βόμβο διαφόρων δηλητηριωδών εντόμων στην ομάδα των υμενόπτερων που περιλαμβάνει τις μέλισσες και τις σφήκες. Στην επόμενη φάση, έπαιξαν τους ήχους αυτούς σε ηχεία που είχαν τοποθετηθεί σε κλουβιά με κουκουβάγιες.

Τα αρπακτικά πτηνά αντιδρούσαν και απομακρύνονταν από την πηγή του ήχου, ενώ αντίθετα πλησίαζαν τα ηχεία όταν έπαιζαν ήχους ζώων που αποτελούν τροφή για τις κουκουβάγιες. Επιπλέον, η ακουστική ανάλυση έδειξε ότι η ομοιότητα με το βόμβο των σφηκών ήταν πιο σαφής όταν φιλτράρονταν οι συχνότητες που δεν μπορούν να ακούσουν οι νυχτερίδες.

Πώς όμως γνωρίζουν οι κουκουβάγιες ότι οι σφήκες είναι επικίνδυνες και πρέπει να αποφεύγονται. Μια εξήγηση είναι ότι το ξέρουν από εμπειρία, καθώς μπορεί ενίοτε να δέχονται τσιμπήματα. Μπορεί όμως να πρόκειται για ενστικτώδη αντίδραση, καθώς προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι τα πουλιά ποτέ δεν φωλιάζουν σε σημεία όπου συχνάζουν σφήκες.

Σε κάθε περίπτωση, η εντυπωσιακή διαπίστωση της μελέτης είναι ότι η μίμηση που περιέγραψε ο φυσιοδίφης Μπέιτς μπορεί να συνδέει ζώα εντελώς διαφορετικών ομάδων, όπως τα θηλαστικά, τα πτηνά και τα έντομα.

«Προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι κουκουβάγιες αντιστοιχούν στην εξελικτική πίεση που διαμορφώνει την ακουστική συμπεριφορά των νυχτερίδων ως αντίδραση σε δυσάρεστες εμπειρίες που έχουν οι κουκουβάγιες με δηλητηριώδη έντομα» σχολίασε ο Ρούσο.

«Είναι ένα από τα αναρρίθμητα παραδείγματα της ομορφιάς των εξελικτικών διαδικασιών!»