Βία κατά των γυναικών – «Βοήθεια! Με Ακούς;»

Γράφει η Χριστίνα Ματθαίου*

Η βία έχει διάφορες μορφές. Τις ζούμε καθημερινά, ακούμε για τη βία, μιλάμε για τη 16η γυναικοκτονία για φέτος στην Ελλάδα. Μια μάνα τριών παιδιών δολοφονήθηκε από τον άνδρα της. Την σκότωσε κυριολεκτικά στο ξύλο…

Το πρόβλημα δεν συμβαίνει σε μακρινές κοινωνίες και σε άλλους κόσμους. Άνθρωποι κακοποιούνται λεκτικά, ψυχικά, σωματικά κάθε μέρα. Ίσως αυτό να συμβαίνει και μέσα στη σιωπή της διπλανής πόρτας. Η λεκτική βία μπορεί να μην αφήνει εμφανή σημάδια ή ουλές όπως η σωματική, όμως πληγώνει εξίσου βαθιά. Οι λέξεις διαπερνούν τα κόκαλα και ματώνουν τη ψυχή.

Φράσεις ντροπής. Λέξεις επικριτικές, σαρκαστικές, κοροϊδευτικές. Όσοι ασκούν λεκτική βία λατρεύουν να ασκούν συνεχώς «εποικοδομητική κριτική» προκειμένου να γονατίσουν τον συνομιλητή τους.

Σε αναφορά της Παγκόσμιας  Τράπεζας εκτιμάται ότι η βία κατά  των γυναικών είναι τόσο σοβαρή αιτία θανάτου και ανικανότητας, μεταξύ των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας όσο ο καρκίνος.

Ο εφιάλτης των αριθμών

Κατά  την περίοδο της πανδημίας στην Ελλάδα αυξήθηκαν τα περιστατικά βίας.

• Από το Νοέμβριο του 2019 έως τον Οκτώβριο του 2020, 4.872 γυναίκες κατέφυγαν σε συμβουλευτικά κέντρα, 536 φιλοξενήθηκαν σε ξενώνες και 8.609 κάλεσαν στη γραμμή  15900 για ενημέρωση.
• Μία στις 3 γυναίκες κάποια στιγμή της ζωής της θα ξυλοκοπηθεί ή θα βιασθεί από το σύντροφό της.
• Οι μισές από τις γυναίκες είναι θύματα ανθρωποκτονίας ή έχουν δολοφονηθεί από νύν ή πρώην σύζυγο ή σύντροφο. Οι γυναίκες από 15-44 κινδυνεύουν περισσότερο από βιασμό ή ενδοοικογενειακή βία, παρά από καρκίνο ή τροχαία ατυχήματα. 130 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια έχουν υποστεί ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων. 2 εκατομμύρια ανά έτος κινδυνεύουν να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων.
• Μία στις 5 γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή της θα πέσει θύμα βιασμού ή απόπειρας βιασμού.
• Το 55-95% των γυναικών δεν καταγγέλλουν το πρόβλημα.

Η Μία Αδαμίδου ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια μιλάει στο in.gr.

«Είναι πολλές οι γυναίκες που έχουν δεχθεί και συνεχίζουν να δέχονται βία. Είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε, ότι όταν λέμε βία δεν είναι μόνο ο βιασμός, δεν είναι μόνο η σωματική κακοποίηση, αλλά είναι και η ψυχολογική και η λεκτική κακοποίηση».

«Οι γυναίκες πρέπει να μιλήσουν, να ανοιχτούν, να ενεργοποιήσει τα αγαπημένα της πρόσωπα, τους φίλους της, την οικογένεια της. Να ενεργοποιήσει το κοινωνικό δίκτυο υποστήριξης. Υπάρχουν ειδικοί, πάρα πολλά κέντρα , η γραμμή βοήθειας ( 15900). Όμως δυστυχώς  για να το κάνει αυτό μια γυναίκα περνάει καιρός».

Συνεχίζει:

«Η γυναίκα αισθάνεται κάποιες φορές ότι εκείνη ευθύνεται. Κάποιες άλλες προσπαθεί να τον βοηθήσει ή να μένει σε αυτή τη κατάσταση γιατί έχει παιδιά. Μπερδεύεται, αποδυναμώνεται. Οπότε μένει σε αυτή τη κατάσταση και εγκλωβίζεται».

Κλείνει, λέγοντας μια προσωπική της ιστορία. «Στο παρελθόν έχω και εγώ υποστεί βία λεκτική και σωματική όχι στο βαθμό να πάω στο νοσοκομείο. Έχω υπάρξει λοιπόν και εγώ θύμα και το λέω πρώτη φορά δημόσια. Στις θεραπευόμενές μου βέβαια και στις γυναίκες του κύκλου, αυτά όλα τα μοιραζόμαστε, γιατί ανεξάρτητα αν εγώ είμαι η συντονίστρια, εκεί είμαστε όλες ίδιες. Δεν είσαι μόνη, στέκομαι δίπλα σου αδερφή μου και πρέπει να ξέρεις ότι είσαι δυνατή».

Φωνή των θυμάτων

Κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικά όρια στη λεκτική και συναισθηματική κακοποίηση. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν. Η λεκτική και η ψυχολογική βία ξεκινά όταν κάποιος δε σέβεται αυτό που λέει ο άλλος, του προκαλεί δυσφορία, τον προσβάλλει, τον υποβαθμίζει και τον υποτιμά.

Η Μαρία μίλησε στο in.gr. Η ίδια έχει υποστεί λεκτική βία και μας ζήτησε να μην πούμε το πραγματικό της όνομα.

«Η πρώτη μακροχρόνια σχέση, είχε κομμάτια λεκτικής βίας σε πολύ έντονο βαθμό. Ήταν πολύ δύσκολο στην αρχή να το ονομάσω βία. Δεν έβλεπα καν ότι ήταν κομμάτι κακοποιητικό για μένα και τη σχέση» και συνεχίζει

«Είχα αρχίσει να νιώθω μειονεκτικά, άκουγα σχόλια φίλων που μου έλεγαν, πως του επιτρέπεις να γίνεται αυτό, γιατί σου μιλάει έτσι και επίσης είχε πολύ έντονη συμπεριφορά στο σκυλάκι που είχαμε μαζί στο σπίτι που συγκατοικούσαμε. Ήταν καθημερινό και σε συχνό βαθμό και κάπως έτσι άρχισα να καταλαβαίνω ότι κάτι δεν πάει καλά».

Μας εξηγεί γιατί δεν έκανε κάτι νωρίτερα. «Είναι μείον μου επειδή δεν αντιδρώ, δεν μιλώ και δεν είχα καταλάβει ότι αυτός βρίσκεται σε μία έντονη κατάσταση. Εγώ την έντονη του κατάσταση την ονόμαζα αδυναμία. Δικαιολογούσα ότι περνούσε μια έντονη φάση και εγώ νόμιζα ότι έπρεπε να το σώσω όλο αυτό. Να τον βοηθήσω. Να τον περιθάλψω. Για να έχει εκείνος μια πιο ήρεμη συμπεριφορά και να υπάρχει ομαλότητα στη σχέση. Οπότε δεν έριχνα το φταίξιμο σε εκείνον. Είχα την αίσθηση ότι μπορεί και να το προκαλώ. Οπότε όσο δεν τον προκαλώ, όσο δεν μιλάω, τόσο θα είναι πιο ήσυχα τα πράγματα».

Την ρωτήσαμε αν τη βοήθησε η οικογένειά της.  «Σε εκείνη τη σχέση, όχι δεν είχα βοήθεια. Στην επόμενη σχέση, όταν τους μίλησα για πιθανή απιστία του συντρόφου μου, η απάντηση ήταν «κάτι θα έκανες και εσύ».

Με έκαναν να νιώθω υπεύθυνη και ενοχική για κάτι το οποίο δεν είχα προκαλέσει. Ο μπαμπάς μου ήταν αδρανής, ουδέτερος, δεν συμμετείχε πουθενά. Αντιθέτως η μητέρα μου ήταν πιο ενεργητική πιο άμεση, αλλά πιο υποτιμητική απέναντι μου».

Στη συνέχεια μας λέει τα συναισθήματα που είχε όσο βρισκόταν σε αυτή τη σχέση.

«Πολύ φόβο. Φόβο ότι θα έφτανε στο σημείο να με χτυπήσει, φόβο  ότι θα με αφήσει. Είχα αρχίσει να συρρικνώνομαι, να χάνω τη δύναμη μου, τα ενδιαφέροντα μου, τη χαρά μου. Κυριαρχούσε η θλίψη χωρίς να μπορώ να προσδιορίσω ότι οφείλεται εκεί».

Και  συνεχίζει « Μια φίλη, με παρότρυνε να ακολουθήσω ψυχολογική υποστήριξη. Μέσα από τη ψυχοθεραπεία κατάλαβα την έννοια κακοποιητική σχέση. Στην αρχή είχα άρνηση να το δεχθώ και σιγά σιγά, με μικρά βήματα, άρχιζα να λέω. Φτάνει. Ως εδώ».

Της ζητήσαμε να μας πει τα όνειρα της, πως βλέπει τον εαυτό της 5 χρόνια μετά  και τι μήνυμα θα έστελνε σε κοπέλες που βρίσκονται σε κακοποιητικές σχέσεις και την ακούν.

«Ονειρεύομαι εργασιακές, ερωτικές και φιλικές σχέσεις, να έχουν απαλότητα και να κάνω στη ζωή μου πιο ομαλές και όχι επιφανειακές σχέσεις. Να έχουν σύνδεση σε βάθος». Και κλείνει « Όλες οι γυναίκες να είμαστε καρδιά με καρδιά. Να μιλάνε στους φίλους τους, στην οικογένεια τους και να προβούν σε μια ψυχοθεραπευτική διεργασία. Να μην το κρατάνε μέσα τους. Αυτό ονειρεύομαι για όλες τις γυναίκες».

Η γνώμη των αντρών

Ρωτήσαμε τον Κωνσταντίνο, κομμωτή στο επάγγελμα, πως νιώθει βλέποντας τις ακραίες και κακοποιητικές  συμπεριφορές των αντρών απέναντι στη γυναίκα.

«Τη γυναίκα τη λατρεύω. Χωρίς τη γυναίκα δεν μπορούμε να ζήσουμε. Δεν είναι καθόλου ωραία όλα αυτά που γίνονται. Είμαι κατά της βίας. Νομίζω ότι υπάρχουν άλλοι τρόποι να περάσεις αυτό που θέλεις».

Και συνεχίζει:
«Νιώθω πολύ άσχημα, γιατί από μικρό παιδί σεβόμουν πολύ τη γυναίκα. Έτσι με μεγάλωσαν οι γονείς μου και πιστεύω ότι η οικογένεια που μεγαλώνει ένα παιδί παίζει σπουδαίο ρόλο. Θα ήθελα ο κόσμος να επανέλθει στις εποχές που υπήρχε το φλερτ, ο ρομαντισμός, ο σεβασμός, να μην γίνονται χειρονομίες. Τώρα ο κόσμος έχει αλλάξει».
«Όταν μια γυναίκα λέει ΟΧΙ, είναι ΟΧΙ. Αυτό έχω να πω στους άντρες που έχουν κακοποιητική συμπεριφορά»

Μιλήστε με τους ανθρώπους. Ας πάμε κοντά σε κάποιον να τον βοηθήσουμε. Ας αγκαλιάσουμε τον συνάνθρωπο μας για να φτιάξουμε μία όμορφη κοινωνία. Γιατί μόνο έτσι θα νιώθουμε άνθρωποι με αξίες και ιδανικά. Μόνο τότε θα δούμε ότι και εμείς βάλαμε το λιθαράκι μας για ένα καλύτερο αύριο.

Η Χριστίνα Ματθαίου σπουδάζει στη New Media Studies