Πέρα από τον νόμο και την τάξη

Ο Αναστάσιος Μπάλκος, στρατιωτικός καριέρας, επικεφαλής των υπηρεσιών κρατικής ασφάλειας στα προδικτατορικά χρόνια, γενικός γραμματέας του υπουργείου Δημόσιας Τάξης στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, μετέπειτα βουλευτής Πρεβέζης και ακολούθως υπουργός στο προαναφερθέν υπουργείο, με αντιλήψεις χωροφυλακίστικες και εν πολλοίς κυπατζίδικες – ονειρευόταν να δημιουργήσει ένα σώμα πρακτόρων στα πρότυπα του κινηματογραφικού «Τζέιμς Μποντ» – επιχείρησε το 1978, παραμονές της μεγάλης πολιτικής αλλαγής του 1981, να ανακόψει το διογκούμενο, τότε, κύμα διεκδικήσεων και αντικυβερνητικών διαδηλώσεων.

Εφερε λοιπόν προς ψήφιση στη Βουλή σχετικό νομοσχέδιο που προέβλεπε περιορισμούς και έλεγχο στις διαδηλώσεις, ώστε να μη διαταράσσεται η κοινωνικο-οικονομική ζωή των πόλεων, να μην παραβιάζεται, όπως έλεγε, η ελεύθερη κυκλοφορία πολιτών και εμπορευμάτων. Η αλήθεια είναι ότι όντως εκείνα τα χρόνια η Αθήνα δοκιμαζόταν τόσο από την κυκλοφορία των οχημάτων, όσο και από τις συχνές διαδηλώσεις που είχαν ελευθερωθεί μετά το καθεστώς των σκληρών απαγορεύσεων στα χρόνια της επτάχρονης δικτατορίας των συνταγματαρχών. Επιπλέον, είχε να αντιμετωπίσει και το αναπτυσσόμενο, τότε, φαινόμενο των ενόπλων οργανώσεων, όπως και τις συνεχείς εντάσεις που προκαλούσε ο νόμος 815 για αλλαγές στη λειτουργία των ΑΕΙ.

Με το νομοσχέδιό του ο Μπάλκος απαιτούσε από τις συνδικαλιστικές ενώσεις, τους φοιτητικούς συλλόγους και τις όποιες ομάδες διαμαρτυρομένων να ενημερώνουν προηγουμένως τις αρχές για τους σκοπούς και τις διαδρομές των διαδηλώσεων και βεβαίως να μην καταλαμβάνουν τους δρόμους και να εμποδίζουν την εύρυθμη λειτουργία της πρωτεύουσας. Είχε ύφος αυστηρό, απευθυνόταν με τρόπο απαξιωτικό, είχε επιδοθεί σε κυνήγι μαγισσών και γενικώς με τη στάση του τροφοδοτούσε τις κοινωνικές εντάσεις, παρά τις άμβλυνε όπως, υποτίθεται, επεδίωκε.

Με τον καιρό λοιδορήθηκε για τα καμώματά του, ακυρώθηκε πολιτικά και τον Μάιο του 1980 αποχώρησε, καθώς ο, διαδεχθείς τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, Γεώργιος Ράλλης δεν τον συμπεριέλαβε στην κυβέρνησή του.

Δεν υπάρχουν προφανώς αναλογίες με τις σημερινές συνθήκες και τις τρέχουσες επιδιώξεις του υπουργού Προστασίας του Πολίτη κ. Μιχάλη Χρυσοχοΐδη.

Ωστόσο, δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς ότι επιχειρούνται κατ’ αντιστοιχία περίπου τα ίδια. Ο έλεγχος των περίπου 1.500, κατ’ έτος, διαδηλώσεων στην πρωτεύουσα επιδιώκεται και τώρα, η εύρυθμη λειτουργία της πόλης και η ελευθέρωση της οικονομικής ζωής της προβάλλονται ως επιχειρήματα.

Επίσης, ζητείται έγκαιρη καταγραφή και εκτίμηση του αριθμού των διαδηλωτών από τους διοργανωτές των διαμαρτυριών, με τη διαφορά επιπλέον ότι τώρα υπάρχουν κάμερες και προσφέρεται δυνατότητα κινηματογράφησης των όποιων γεγονότων και αποκάλυψης των προσώπων όσων διαμαρτύρονται.

Ακόμη, δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο το γεγονός ότι η επιχείρηση ελέγχου των διαδηλώσεων συνοδεύεται από τα μέτρα αστυνόμευσης των πανεπιστημίων και γενικώς από μια διεθνώς αναπτυσσόμενη τάση ελέγχου των πάντων, η οποία ευνοείται από τις δυνατότητες ηλεκτρονικής καταγραφής και τις καταχρηστικές πρακτικές που εφαρμόζουν όλες οι πολυεθνικές αλυσίδες αλλά και τεχνολογικοί κολοσσοί των social media. Με άλλα λόγια, ανακύπτουν εκ των πραγμάτων θέματα δημοκρατίας και μαζί ο ανεξάρτητος παρατηρητής επιβάλλεται να αξιολογήσει τα όσα περιοριστικά μεταφέρει η τρέχουσα υγειονομική κρίση, όπως και όσα θα αναδείξει η μετά την πανδημία περίοδος.  Τίποτε δεν βεβαιώνει ότι η επόμενη φάση θα είναι ειρηνική. Αντιθέτως, οι διευρυνόμενες ανισότητες θα συσσωρεύσουν καύσιμη ύλη στις κοινωνίες και κατά πάσα βεβαιότητα ένας νέος κύκλος διεκδικήσεων και κοινωνικών εντάσεων θα ανοίξει μετά το πέρας της πανδημίας.

Ας γνωρίζουν λοιπόν όσοι νομοθετούν και σχεδιάζουν πολιτικές ασφάλειας και τάξης ότι σε καιρούς κοινωνικής δυναμικής τα πάντα τίθενται υπό αίρεση. Κανένας νόμος και καμία αναδιάταξη των αστυνομικών δυνάμεων δεν είναι αρκετή να συγκρατήσει ενδεχόμενη κοινωνική δυναμική. Η Ιστορία βρίθει αποτυχημένων, αστυνομικού τύπου, επιχειρήσεων τήρησης του νόμου και της τάξης. Το 2008 άλλωστε δεν απέχει τόσο πολύ. Στις παρούσες συνθήκες άλλες πολιτικές και άλλες μέριμνες προέχουν…

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΒΗΜΑ