Ας μην κυριαρχήσει ο φόβος για τον άλλο

Η πανδημία έχει οδηγήσει στην αίσθηση μιας απειλής συνάμα αόρατης (κάτι που συχνά επικαλούνται διάφοροι εκ των «αρνητών» της) αλλά και προσωποποιημένης στη φιγούρα αυτού που μετέδωσε είτε άθελά του είτε μέσα στην «ανευθυνότητά» του. Μάλιστα, μέρος των προσπαθειών περιορισμού της διασποράς – πιο πρόσφατο παράδειγμα ένα σποτάκι της Πολιτικής Προστασίας που απευθύνεται στους νέους που επιστρέφουν από διακοπές – αυτή την ατομική υποχρέωση να μη γίνει κάποιος επικίνδυνος για τους άλλους υπογραμμίζουν.

Δεν επιδιώκω να αμφισβητήσω την ανάγκη να τηρηθούν τα μέτρα που εγγράφονται στον τρέχοντα ορισμό της «ατομικής ευθύνης» ως προς τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας. Ομως, θέλω να υπογραμμίσω τον κίνδυνο μιας σημασιολογικής μετατόπισης. Δεν αναφέρομαι μόνο στο ότι ο μονομερής τονισμός της ατομικής ευθύνης μπορεί να οδηγήσει στην υποτίμηση των ευθυνών της οργανωμένης Πολιτείας ως προς την ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας και την προστασία των ευπαθών.

Κυρίως αναφέρομαι στο ενδεχόμενο να οδηγηθούμε στην απλή μεταφορά όλης της ευθύνης στον άλλο, σε αυτόν που «μετέδωσε», παραβλέποντας παραμέτρους όπως ότι αυτός που μεταδίδει δεν παύει να είναι κάποιος που έχει εκτεθεί σε κίνδυνο και νοσεί (έστω και πολύ ήπια ή ακόμη και ασυμπτωματικά), όπως επίσης  ότι ακόμη και με την τήρηση των μέτρων προστασίας η μετάδοση θα περιοριστεί, αλλά δεν θα ακυρωθεί.

Ο κίνδυνος είναι ένας γενικευμένος φόβος και ανασφάλεια να οδηγήσουν σε μια συνθήκη όπου ο καθένας θα αντιμετωπίζει τον οποιοδήποτε άλλο ως εν δυνάμει απειλή. Η συνθήκη αυτή μπορεί να φαντάζει αρκούντως πειθαρχημένη ή και εύτακτη, αλλά στην πραγματικότητα θα είναι διαλυτική για την κοινωνική συνοχή. Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο πρέπει να υπογραμμιστεί η τεράστια απόσταση που χωρίζει την τήρηση πρακτικών με όρους αλληλεγγύης και φροντίδας για τους άλλους και τον παραλυτικό φόβο που βλέπει όλους τους άλλους ως εν δυνάμει απειλές, χνάρι ιδιαίτερα επικίνδυνο για το μέλλον.