Η Καρλσρούη δυσκολεύει το έργο της ΕΚΤ, εν μέσω πανδημίας – Ανοίγει ο ασκός του Αιόλου

Με νέες προκλήσεις και εμπόδια έρχεται αντιμέτωπη η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, μετά την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Γερμανίας, που εξέφρασε ενστάσεις συνταγματικότητας για το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων (QE), κρίνοντας πως το πρόγραμμα που έχει τεθεί σε ισχύ ήδη από το 2015 επί προεδρίας Μάριο Ντράγκι δεν υποστηρίζεται από τις συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μάλιστα, το Δικαστήριο έδωσε τρεις μήνες προθεσμία στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ ώστε να αποδείξει πως οι αγορές αυτές είναι απαραίτητες και αναγκαίες. Αν δεν υπάρξει διόρθωση στο πρόγραμμα, τότε η Κεντρική Τράπεζα της Γερμανίας (Bundesbank) δεν θα μπορεί πλέον να συμμετέχει σε αυτό.

Οι εξελίξεις αυτές έχουν θορυβήσει όχι μόνο τις αγορές αλλά και τους θεσμούς στην ΕΕ, με την Κομισιόν να σπεύδει καταρχάς να καθησυχάσει λέγοντας ότι το ευρωπαϊκό δίκαιο υπερισχύει οποιουδήποτε εθνικού δικαίου.

Να σβήσει τη φωτιά, με τις αγορές να νοσούν από κοροναϊό, προσπάθησε και ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Όλαφ Σολτς ξεκαθαρίζοντας ότι η απόφαση του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου σχετικά με το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ επιτρέπει επί της αρχής στην Τράπεζα να πραγματοποιεί τέτοιες αγορές και η Bundesbank μπορεί για την ώρα να συνεχίσει να συμμετέχει σε αυτές.

Ωστόσο ειδικοί εκφράζουν φόβους ότι η απόφαση αυτή «περιορίζει» την ΕΚΤ ψαλιδίζοντας τις δυνατότητες του «ό,τι χρειαστεί» φράση με την οποία η ΕΚΤ έχει σώσει δυο φορές την Ευρώπη από την καταστροφή.

Δεν λείπουν και όσοι μιλούν για πολιτικοποίηση της νομισματικής πολιτικής και διακύβευσης της ανεξαρτησίας της ΕΚΤ, καθιστώντας την άσκηση ενιαίας νομισματικής πολιτικής στην ΕΕ ανέφικτη.

Περιορίζονται τα περιθώρια ελιγμού της ΕΚΤ

Σύμφωνα με τον επικεφαλής του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών Ifo του Μονάχου Κλέμενς Φούεστ, «περιορίζονται τα περιθώρια ελιγμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σε ό,τι αφορά την στήριξη των υπερχρεωμένων κρατών – μελών της Ευρωζώνης μέσω αγοράς ομολόγων».

Ο κ. Φούεστ, με ανακοίνωσή του, τονίζει ότι έτσι «αυξάνεται η πίεση προς τις κυβερνήσεις των κρατών του ευρωχώρου να διαθέτουν βοήθεια σε μεμονωμένες χώρες μέσω της δημοσιονομικής πολιτικής, αντί να βασίζονται στην ΕΚΤ», αλλά διευκρινίζει ότι αρχικά είναι μόνο η Bundesbank που δεσμεύεται από αυτές τις απαιτήσεις και όχι η ΕΚΤ.

«Πρακτικά δεν μπορεί ωστόσο να φανταστεί κανείς ότι η αγορά ομολόγων θα γίνεται μελλοντικά χωρίς την συμμετοχή της Bundesbank», εκτιμά ο γερμανός οικονομολόγος και προσθέτει ότι το Δικαστήριο ζητά τώρα από την ΕΚΤ να παρουσιάσει δημόσια στοιχεία ότι η αγορά ομολόγων της ανταποκρίνεται στην αρχή της αναλογικότητας.

«Πρέπει να αποδείξει ότι ήταν λογικό να αποδεχτούμε παρενέργειες όπως η επιβάρυνση των αποταμιευτών ή των τιμών των ακινήτων. Η ΕΚΤ θα πρέπει να είναι σε θέση να παρουσιάσει αυτή την στοιχειοθέτηση, εάν θέλει να ανταποκριθεί στην απαίτηση του Δικαστηρίου», επισημαίνει.

Επιπλέον, συνεχίζει ο κ. Φούεστ, το Συνταγματικό Δικαστήριο διατυπώνει όρους προκειμένου η αγορά ομολόγων να μην παραβιάζει την απαγόρευση της απευθείας χρηματοδότησης κρατών.

Σε αυτό, όπως λέει, περιλαμβάνεται ο όρος τα ομόλογα να αγοράζονται σύμφωνα με την κλείδα κατανομής των εθνικών κεντρικών τραπεζών και να μην αγοράζονται ομόλογα από χώρες που δεν έχουν την απαιτούμενη αξιολόγηση.

«Αυτό περιορίζει ιδιαίτερα τα περιθώρια ελιγμού, ιδιαίτερα για την αγορά ιταλικών ομολόγων», δηλώνει ο κ. Διευθυντής του Ifo.

Πολιτικοποιείται η ευρωπαϊκή νομισματική πολιτική

Επιφυλακτικός εμφανίστηκε ο Διευθυντής του Ινστιτούτου για την γερμανική Οικονομία (IW) Μίχαελ Χιούτερ.

«Η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου πολιτικοποιεί την ευρωπαϊκή νομισματική πολιτική. Στο μέλλον θα πρέπει η Bundesbank, όταν υπάρχουν ανάλογες ανάγκες, πρώτα να απολογείται στην κυβέρνηση και στην Βουλή.»

» Με αυτό συνδέεται ο κίνδυνος να διακυβευθεί η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας. Επιπλέον, με εθνικούς περιορισμούς, μια ενιαία νομισματική πολιτική στην Ευρωζώνη καθίσταται ανέφικτη», δήλωσε στην BILD.

Παρελθόν η πολιτική του «ό,τι χρειαστεί»

Από την άλλη πλευρά, ο αντιπρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας των Φιλελευθέρων (FDP) Κρίστιαν Ντιρ, χαιρέτισε την απόφαση του Δικαστηρίου και δήλωσε ότι η πολιτική του «ό,τι χρειαστεί» αποτελεί παρελθόν.

«Θεωρώ την απόφαση ως ισχυρό μήνυμα για την Ευρώπη», ανέφερε σε δηλώσει του προς την BILD και πρόσθεσε ότι «η ΕΚΤ δεν επιτρέπεται να είναι αυτός που «καθαρίζει» προκειμένου να λύνει τα προβλήματα των κρατών – μελών, διότι αυτό προκαλεί αντιπαράθεση μεταξύ των εταίρων – κάθε κράτος έχει το ίδιο την ευθύνη σταθερών δημοσιονομικών».