Οι Πρόεδροι της Ελληνικής Δημοκρατίας και η διαδικασία εκλογής

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο ανώτατος άρχοντας στο πολίτευμα της αβασίλευτης δημοκρατίας. Σε αδρές γραμμές, είτε έχει αποφασιστικές αρμοδιότητες και ασκεί την εκτελεστική εξουσία εκλεγόμενος απευθείας από το λαό (προεδρική δημοκρατία), είτε έχει ρυθμιστικές, εκλεγόμενος εμμέσως από τα νομοθετικά σώματα (προεδρευομένη κοινοβουλευτική δημοκρατία).

Το πολίτευμα της Ελλάδας είναι προεδρευομένη κοινοβουλευτική δημοκρατία, σύμφωνα με το Σύνταγμα του 1975, όπως τροποποιήθηκε με τις αναθεωρήσεις του 1986, του 2001, του 2008 και του 2019. Τα άρθρα 30 – 50 του Συντάγματος αναφέρονται στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και περιλαμβάνουν τα προσόντα εκλογιμότητας, τον τρόπο εκλογής, τις αρμοδιότητές του και την ευθύνη του έναντι της Πολιτείας.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ρυθμιστής του πολιτεύματος κι έχει συγκεκριμένες αρμοδιότητες, οι οποίες είναι περιορισμένες σε σχέση με αυτές του πρωθυπουργού και των υπουργών. Οι αρμοδιότητές του συρρικνώθηκαν με την αναθεώρηση του 1986, που κατέστησε κυρίαρχο της πολιτικής ζωής τον πρωθυπουργό.

Σύμφωνα με το άρθρο 31 του Συντάγματος, Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να εκλεγεί όποιος είναι Έλληνας πολίτης πριν από 5 τουλάχιστον έτη, έχει από πατέρα ή μητέρα ελληνική καταγωγή, έχει συμπληρώσει το 40ό έτος της ηλικίας του και έχει τη νόμιμη ικανότητα του εκλέγειν. Εκλέγεται, σύμφωνα με το sansimera, για θητεία πέντε ετών και έχει δικαίωμα επανεκλογής μόνο μία φορά.

Η διαδικασία εκλογής

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέγεται από τη Βουλή με ονομαστική (φανερή) ψηφοφορία και σε ειδική συνεδρίαση που συγκαλείται από τον Πρόεδρο της Βουλής τουλάχιστον ένα μήνα πριν από τη λήξη της θητείας του απερχομένου Προέδρου.

Με την συνταγματική αναθεώρηση του 2019, αποσυνδέθηκε η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από την πρόωρη διάλυση της Βουλής.

Σύμφωνα με το άρθρο 32 του Συντάγματος, Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέγεται εκείνος που θα συγκεντρώσει την πλειοψηφία των δύο τρίτων του συνολικού αριθμού των βουλευτών (200 ψήφοι). Αν δεν συγκεντρωθεί η πλειοψηφία αυτή, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται ύστερα από πέντε ημέρες. Αν δεν επιτευχθεί ούτε στη δεύτερη ψηφοφορία η πλειοψηφία των 200 εδρών, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται ύστερα από πέντε ημέρες, οπότε εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκείνος που θα συγκεντρώσει την πλειοψηφία των τριών πέμπτων του όλου αριθμού των βουλευτών (180 ψήφοι).

Αν δεν επιτευχθεί ούτε και στην τρίτη ψηφοφορία η αυξημένη αυτή πλειοψηφία, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται ύστερα από πέντε ημέρες και εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκείνος που θα συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών (151 ψήφοι). Αν δεν επιτευχθεί ούτε αυτή η πλειοψηφία, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται ύστερα από πέντε ημέρες και εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκείνος που θα συγκεντρώσει τη σχετική πλειοψηφία. Σε περίπτωση ισοψηφίας, εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκείνος που συγκέντρωσε το μεγαλύτερο αριθμό ψήφων στην πρώτη ψηφοφορία.