To δύσκολο πρώτο πληθυντικό

Ο πολιτικός λόγος χαρακτηρίζεται από τον πληθωρισμό του πρώτου πληθυντικού και τη διαρκή επίκληση ενός «εμείς» που προσπαθεί να συμπεριλάβει αυτόν που μιλά και αυτούς στους οποίους απευθύνεται στο όνομα της ενότητας της κοινωνίας, του έθνους ή του λαού. Μόνο που η συμβολική επίκληση συγκαλύπτει την πραγματική απουσία, στη συγκεκριμένη περίπτωση τις βαθύτερες και πολυεπίπεδες διαιρέσεις που τέμνουν μια ελληνική κοινωνία που εξακολουθεί να έχει μεγάλες ανισότητες και έντονες συγκρούσεις.

Μάλιστα, ένα από τα στοιχεία που συνοδεύουν την επίκληση της νέας «κανονικότητας» είναι η εμπέδωση ενός ακόμη μεγαλύτερου κατακερματισμού και εξατομίκευσης. Ενα γενικευμένο «κάνε τη δουλειά σου», «επένδυσε στο μέλλον σου», «μην ασχολείσαι» με οτιδήποτε δεν έχει σχέση με την ατομική σου ανέλιξη, πάντα στον ενικό αριθμό.

Το όποιο «εμείς» ταυτίζεται με τη διαρκή επίκληση μιας «μεσαίας τάξης» που δεν είναι τίποτα άλλο παρά η φαντασιακή προβολή μιας ανεύρετης κατηγορίας που υποτίθεται ότι διεκδικεί την ατομική προσπάθεια ενάντια στη διπλή απειλή της παρέμβασης του κράτους και την αναδιανεμητική απαίτηση όσων επιμένουν στην έννοια των συλλογικών δικαιωμάτων.

Ομως, το «εμείς» που ορίζει απλώς ένα άθροισμα ατομικών προσπαθειών, στο ανταγωνιστικό περιβάλλον μιας επισφαλούς αγοράς εργασίας, συνδυάζοντάς το με τη συμμετοχή στους περιστασιακούς καταναλωτικούς παροξυσμούς, είναι εξαρχής ισχνό και διακυβευόμενο.

Γι’ αυτό αφήνει χώρο για μια τοξική εκδοχή «εμείς» στηριγμένη στην κατασκευή εχθρών και απειλών έναντι των οποίων πρέπει να συσπειρωθούμε, από τα πολλαπλά πρόσωπα του «άλλου» (του μετανάστη, του πρόσφυγα, του «μη κανονικού») μέχρι τη διαρκή επίκληση μιας κατά βάση απροσδιόριστης «ανομίας».

Αντίθετα, το «εμείς» που θα οριζόταν από την ίδια συνθήκη υποχρεωτικών «μειωμένων προσδοκιών» και επισφάλειας που ενώνει π.χ. τη φοιτήτρια που σκέφτεται να φύγει στο εξωτερικό με τον υπό απέλαση μετανάστη, την ίδια κοινότητα αγωνίας μα και ελπίδας και την έστω και δύσβατη αγωνιστική στάση εναντίον όσων διαμορφώνουν αυτή τη συνθήκη, παραμένει το πραγματικό και δύσκολο ζητούμενο.