Μπουφόνος

Ο όρος έχει επικρατήσει κυρίως στο θέατρο και παραπέμπει σε έναν τύπο αυτάρεσκου και κορδωμένου παλιάτσου, έναν γελωτοποιό που εκστομίζει βλακείες με πομπώδη τρόπο, άλλοτε εν γνώσει του άλλοτε εν αγνοία του. Πολύ συχνά είναι και αυτή καθαυτή η εμφάνισή του, οι μούτες και οι εκφράσεις του, που αποτυπώνουν την καμαρωτή φούσκα. Για παράδειγμα, ένας ηθοποιός που ερμήνευε εξαιρετικά ρόλους μπουφόνου στο ελληνικό θέατρο και κινηματογράφο ήταν ο Γιάννης Γκιωνάκης. Γενικώς δε, θεωρούνται δύσκολοι, ερμηνευτικά, ρόλοι διότι ο καλός ηθοποιός πρέπει να περισώσει από την μπουφονική σαχλαμπούρδα έστω και ψήγματα ευαισθησίας.

Αυτά συμβαίνουν στο θέατρο. Διότι μπουφόνοι υπάρχουν και στη ζωή, πολύ συχνά μάλιστα χωρίς αυτές τις λεπτές θεατρικές ισορροπίες. Μπουφόνοι μασίφ, μπετόν. Τα τελευταία χρόνια μπήκαν δε και στην πολιτική. Καλά, πάντα υπήρχαν αλλά ο αριθμός τους, η όξυνση των χαρακτηριστικών τους και οι ολοένα υψηλότερες θέσεις που καταλαμβάνουν, μας δίνουν το δικαίωμα να μιλάμε για εισοδισμό. Θεωρούνται μάλιστα απαραίτητοι σε μια παράταξη διότι προσελκύουν μια μερίδα ψηφοφόρων, αυτοί που μπορούν να εκτιμήσουν την πολιτική μόνο με όρους επιθεώρησης του Σεφερλή στο Δελφινάριο.

Είναι ο μπουφόνος λαϊκιστής; Είναι και λαϊκιστής αλλά οι έννοιες δεν ταυτίζονται απόλυτα. Ο λαϊκισμός είναι μία έστω και διαστρεβλωμένη ιδεολογία. Η «μπουφονία» είναι σκέτη «μπουφονία». Και για να μην το παιδεύουμε, ο απόλυτος μπουφόνος πολιτικός της εποχής μας είναι ο Ντόναλντ Τραμπ. Και προσφάτως απέκτησε, ως προς αυτό το χαρακτηριστικό του, το ευρωπαϊκό αντίτυπό του, τον νέο πρωθυπουργό της Μ. Βρετανίας, Μπόρις Τζόνσον.

Τι έπαθε όμως ο κόσμος. Τι μύγα τον τσίμπησε και άρχισε ξαφνικά να ψηφίζει κατά συρροή τσιρκολάνους και κλόουν; Αν προσέξουμε τους χρονικούς συσχετισμούς, θα διαπιστώσουμε ότι το κύμα αυτό άρχισε να διογκώνεται παράλληλα με την εξάπλωση του Διαδικτύου, των σόσιαλ μίντια, της εικόνας ως βασικό όχημα στην επικοινωνία ακόμη και την πολιτική. Κυρίως σε αυτήν. Επιπλέον, σε μια εποχή που η γνώση – και η κρίση την οποίαν συνεπάγεται – έχει αντικατασταθεί από την άκριτη πληροφόρηση, το πορτρέτο ενός πολιτικού παραγεμίζει με λεπτομέρειες από την προσωπική του ζωή, με ατάκες που υποκαθιστούν τον λόγο του, με πόζες και σκέρτσα του.

Ετσι, το πακέτο του μπουφόνου γίνεται επικοινωνιακά ελκυστικό με την ίδια ακριβώς διαδικασία που οι θεατές ενός σόου γελούν με γριές που πέρδονται. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο το ότι ο Τζόνσον δημοσιοποίησε αμέσως τη συνομιλία του με τη βασίλισσα Ελισάβετ όταν του έδωσε την εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης, κάτι που οι προηγούμενοι δεκατρείς – επί της βασιλείας της – πρωθυπουργοί δεν έχουν αναφέρει ούτε καν στα απομνημονεύματά τους, μπορεί και να θεωρείται χαστούκι στα μούτρα του κατεστημένου.