Το ΠαΣοΚ είναι εδώ, ενωμένο, δυνατό

Δύο ήταν οι μεγάλες τάσεις που αναπτύχθηκαν στην ελληνική κοινωνία μετά το 2015: Οι αντι-ΣΥΡΙΖΑ (φύγετε) και οι φιλο-ΣΥΡΙΖΑ (όχι στη δεξιά παλινόρθωση). Οι πρώτοι είναι ο μεγάλος νικητής των εκλογών. Τάση που μόνο ο κ. Μητσοτάκης εξέφρασε χωρίς ταλαντεύσεις. Αν δούμε όμως το απολιτικό «μίσος» που εξέφραζαν μεγάλα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας κατά του ΣΥΡΙΖΑ και της Αριστεράς, δεν θα συμφωνούσα με εκείνους τους αναλυτές που βλέπουν στην επικράτηση του κ. Μητσοτάκη μια ισχυρή εντολή για ανασύνταξη της χώρας. Αυτή μπορεί να είναι η βούληση του νέου Πρωθυπουργού, δεν είναι η βούληση όμως και ενός μεγάλου κομματιού των πολιτών που τον ψήφισαν.

Η ΝΔ δεν έπεισε για τις πολιτικές της προτάσεις, αλλά για το ότι ήταν η μοναδική δύναμη που εγγυόταν την ήττα και την απομάκρυνση από την εξουσία του ΣΥΡΙΖΑ.  Υπάρχει κίνδυνος αν ο κ. Μητσοτάκης επιδιώξει να κάνει μεταρρυθμίσεις να βρει απέναντί του πολλούς από τους ψηφοφόρους του. Αλλά και οι όποιες «τεχνοκρατικές» επιλογές του μαζί με την «καραμέλα» της χαμηλότερης flat φορολόγησης μπορεί να απαντούν στον συριζαϊκό ερασιτεχνισμό και φανατισμό, αλλά δεν συνθέτουν ολοκληρωμένη αντιπρόταση διακυβέρνησης αυτού του τόπου.

Ο ΣΥΡΙΖΑ συνετρίβη αλλά δεν ηττήθηκε στρατηγικά στις ευρωεκλογές. Στις εθνικές όμως ούτε καν συνετρίβη. Εδειξε απίστευτες αντοχές. Δεν ήταν όμως ο ΣΥΡΙΖΑ που πραγματικά άντεξε. Ηταν το ΠαΣοΚ. Δεν εννοώ εδώ το Κίνημα Αλλαγής. Ούτε καν το ΚΙΝΑΛ-ΠαΣοΚ ή το ΠαΣοΚ-ΚΙΝΑΛ. Εννοώ τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠαΣοΚ. Γιατί σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ του κ. Τσίπρα δεν είναι ούτε ριζοσπαστική Αριστερά ούτε σοσιαλδημοκρατία.

Είναι το ΠαΣοΚ ενωμένο δυνατό. Οχι γιατί ο αρχηγός του μιμείται τον Ανδρέα Παπανδρέου, όχι γιατί εκφράζεται ως εκπρόσωπος της δημοκρατικής παράταξης και του βενιζελισμού, την ίδια στιγμή που επικαλείται τον εκπρόσωπο του πιο ακραίου εθνικιστικού αντιβενιζελισμού, τον Αρη Βελουχιώτη. Αλλά γιατί αυτός ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠαΣοΚ με τη θεωρία των «πολλών» επαναφέρει στην κεντρική σκηνή τους «μη προνομιούχους», ενώ αντικαθιστά την απειλή των «ξένων κεφαλαίων» με τον νεοφιλελευθερισμό. Αυτοί οι «πολλοί μη προνομιούχοι», ο φόβος απέναντι στο φάντασμα του ανύπαρκτου νεοφιλελευθερισμού και έναντι των μεταρρυθμίσεων είναι τα στηρίγματα ενός ΣΥΡΙΖΑ που αντέχει.

Είχα υποστηρίξει και εγώ τη θεωρία του ΠαΣοΚ με τις δύο ψυχές (τη λαϊκή και την εκσυγχρονιστική). Αυτή η ερμηνεία μπορεί να έδινε κάποιες πρόχειρες απαντήσεις (όχι όμως και επιστημονικές) για το τι είναι το ΠαΣοΚ μέχρι το 2004. Μετά όμως, με το μετανεωτερικό κόμμα του Γιώργου Παπανδρέου και με την κρίση, εξαντλήθηκαν τα αναλυτικά εργαλεία αυτής της θέσης. Σήμερα το ΠαΣοΚ που ο Τσίπρας και οι «παλαιοί των ημερών» του ΚΙΝΑΛ (δυστυχώς αναμεσά τους και κάποιο νέοι) έχουν στο μυαλό τους, δεν είναι αυτό που – έστω και για λόγους διευκόλυνσης – ονομάστηκε ΠαΣοΚ των δύο ψυχών.

Ο κ. Τσίπρας εκφράζει ένα ΠαΣοΚ του ΣΥΡΙΖΑ που γύρω του συσπειρώνονται όλα αυτά τα «μη προνομιούχα» στρώματα, φοβικά απέναντι στη δυναμική Ελλάδα των ανοικτών οικονομιών και κοινωνιών, καχύποπτα έναντι της όποιας πρωτοβουλίας στον επιχειρηματικό και στον δημόσιο τομέα, που ζουν από τις πελατειακές σχέσεις, τον κρατισμό, τις επιδοματοκεντρικές πολιτικές, τη στασιμότητα. Τελικά πολύ φοβάμαι πως ένα είναι το οριζόντιο κυρίαρχο κόμμα στην ελληνική κοινωνία, και αυτό είναι το ΠαΣοΚ. Αυτό κυριαρχεί στο ΚΙΝΑΛ, αυτό στον ΣΥΡΙΖΑ, αυτό και στη ΝΔ.

Τι γίνεται όμως με το Κίνημα Αλλαγής; Αυτό παρά τις φωνές που το παρουσιάζουν ως κόμμα που άντεξε τον διπολισμό, δεν κατάφερε να εκφράσει ούτε το «φύγετε» ούτε το «μείνετε». Δεν κατάφερε να εκφράσει ούτε καν το ΠαΣοΚ. Οσο και αν έκαναν προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση τόσο «οι φίλοι» της ηγεσίας του όσο και «οι αντιπολιτευόμενοι» αυτήν. Εδώ «ομονοούσαν» όλοι. Το ΚΙΝΑΛ-ΠαΣοΚ δεν έπεισε τους πρώην ψηφοφόρους του που είχαν πάει στον ΣΥΡΙΖΑ να επιστρέψουν σ’ αυτό. Αντιθέτως τους «έπεισε» να παραμείνουν εκεί, αφού αυτοί είδαν στον ΣΥΡΙΖΑ το παλιό ΠαΣοΚ «το ορθόδοξο». Στο παιγνίδι ποιος είναι πιο ΠαΣοΚ, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ο αδιαφιλονίκητος νικητής. Το ΠαΣοΚ-ΚΙΝΑΛ έμεινε στο 8%, αφού το σκέτο ΠαΣοΚ είχε προ πολλού καταληφθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ. Η συναισθηματική ψήφος που πήρε το ΚΙΝΑΛ, αν δεν αλλάξουν πολλά σ’ αυτό, θα το οδηγήσει είτε στην αφάνεια είτε – το πιθανότερο – στην αγκαλιά της «προοδευτικής συμμαχίας».

Δεν πρέπει επομένως ούτε να εφησυχάσουν ούτε να δοξαστούν κρυπτόμενοι, όσοι πραγματικά ενδιαφέρονται για το μέλλον της σοσιαλδημοκρατίας στον τόπο. Οσοι, με άλλα λόγια, ενδιαφέρονται για τον ίδιο τον τόπο, ο οποίος ποτέ δεν θα καταφέρει να αναδείξει ένα πραγματικό ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα δύο πόλων, αν δεν υπάρχει σε αυτό χώρος για μια σοσιαλδημοκρατική αφήγηση προσαρμοσμένη στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και όχι της «εθνικής κυριαρχίας».

Και αν ακόμη αυτοί αποτύχουν, τουλάχιστον δεν θα έχουν το κρίμα στον λαιμό τους. Ο σεβασμός στην ιστορία της δημοκρατικής παράταξης δεν μπορεί να εκφραστεί με την αδράνεια, του φόβου από την κίνηση. Το νέο (κόμμα) δεν είναι απλή ανάγκη, είναι πηγάδι στην έρημο της σύνθλιψης της όποιας ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας από τη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ. Εκείνοι που τα βλέπουν όλα λίαν καλώς, κάνουν μόνο κακό. Υπάρχουν όμως αυτοί που θα τεθούν επισπεύδοντες στο νέο; Εδώ ο ορθός λόγος στέκεται ανήσυχος. Και κατηφής.

Ο κ. Γιώργος Σιακαντάρης είναι δρ Κοινωνιολογίας. Το βιβλίο του «Το πρωτείο της Δημοκρατίας. Η σοσιαλδημοκρατία μετά τη σοσιαλδημοκρατία» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.