Τουρκία: Το δημογραφικό βάζει «φρένο» στην ισλαμοποίηση της κοινωνίας

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν κρύβει την επιθυμία του να διαμορφώσει μια «ευλαβή γενιά», γράφει το βρετανικό περιοδικό Economist, τονίζοντας όμως ότι ο μεγαλύτερος ανασταλτικός παράγοντας στο πολιτικό Ισλάμ για αναδιαμόρφωση της τουρκικής κοινωνίας είναι το δημογραφικό.

Από το 2002 που το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ έγινε η κυρίαρχη δύναμη η εξύψωση του δημόσιου ρόλου του Ισλάμ σε αυτήν τη συνταγματικά κοσμική δημοκρατία ήταν κάτι περισσότερο από σλόγκαν. Κατά τα 16 έτη εξουσίας του ο Ερντογάν προώθησε την κατασκευή χιλιάδων νέων τζαμιών και ισλαμικών επαγγελματικών σχολείων γνωστών ως imam hatips.

Ωστόσο, κατά περίεργο τρόπο αυτές οι πολιτικές δεν φαίνεται να έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα καθώς οι Τούρκοι δεν εμφανίζονται περισσότερο πιστοί σε σχέση με πριν από μια δεκαετία, πολλά ισλαμικά σχολεία παραμένουν άδεια και οι αδελφότητες δεν συμβαδίζουν με μια ραγδαία μεταβαλλόμενη κοινωνία.

Σύμφωνα με την εταιρεία δημοσκοπήσεων KONDA, μεταξύ του 2008 και του 2018, οι Τούρκοι που ορίζονται ως ‘’πιστοί’’ μειώθηκαν από το 55% στο 51%. Ο αριθμός των γυναικών που φορούν μαντήλα κινήθηκε στο 53% από το 52% ενώ το ποσοστό όσων νηστεύουν μειώθηκε από το 77% στο 65%. Παράλληλα, το ποσοστό των άθεων αυξήθηκε από το 1% στο 3%.

Ομολογουμένως, ο μεγαλύτερος ανασταλτικός παράγοντας στις πολιτικές προσπάθειες του Ισλάμ για αναδιαμόρφωση της τουρκικής κοινωνίας υπήρξε ο δημογραφικός, όπως δηλώνει ο Μπεκίρ Αγιρντίρ , επικεφαλής της KONDA . Ο ρυθμός της μετανάστευσης από την περιφέρεια στις πόλεις ήταν εξαιρετικά υψηλός. Μέχρι ενός βαθμού αυτό προσέδωσε στις αστικές περιοχές της Τουρκίας ένα πιο θρησκευτικό και συντηρητικό χαρακτήρα, αλλά με το πέρασμα του χρόνου πολλοί κάτοικοι της πόλης τείνουν να αναπτύσσουν μια πιο à la carte προσέγγιση προς τη θρησκεία.

Για τουλάχιστον ένα μέρος της ισλαμικής αστικής τάξης, η γραμμή που χωρίζει τον συντηρητικό και τον κοσμικό τρόπο ζωής γίνεται ολοένα και πιο θολή, λέει ο Ετιέν Μαχσουπιάν , σύμβουλος πρώην πρωθυπουργού του ΑΚP. Αυτό συνεπάγεται μια πιο επιλεκτική προσέγγιση στο Ισλάμ και έναν πιο περιορισμένο ρόλο για τις αδελφότητες. «Πριν από είκοσι χρόνια, ένας νεαρός που ήθελε να είναι θρησκευόμενος θα είχε ψάξει έναν καθοδηγητή και θα προσπαθούσε να κάνει ό, τι του έλεγαν», λέει. «Αλλά τώρα που οι θέλει να επαναπροσδιορίσουν οι ίδιοι το Ισλάμ για τον εαυτό του, κανένας καθοδηγητής δεν μπορεί να το κάνει αυτό.»