Ο άνθρωπος που έδωσε την κούπα στον «Ζαγόρ»

Πλήρης ημερών, όπως κάπως άκομψα συνηθίζουμε να λέμε σε αυτές τις περιπτώσεις, έφυγε προχθές από τη ζωή ο σουηδός πρώην πρόεδρος της UEFA Λέναρντ Γιόχανσον: ήταν 90 χρόνων. Υπήρξε ο μακροβιότερος πρόεδρος της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας καθώς κράτησε τη συγκεκριμένη θέση από το 1990 μέχρι το 2007. Φυσικά είναι και ο πρόεδρος της UEFA που έκανε την απονομή του κυπέλλου το 2004 στον Θοδωρή Ζαγοράκη και την Εθνική μας: είχε χαρεί εκείνη την επιτυχία της ελληνικής ομάδας όσο λίγοι και από τότε πάντα αποκαλούσε τον Οτο Ρεχάγκελ «θαυματοποιό». Ο Γιόχανσον ήταν οπαδός της ΑΙΚ Στοκχόλμης και φανατικός ποδοσφαιρόφιλος. Παρόλο που τα τελευταία χρόνια είχε κινητικά προβλήματα και χρησιμοποιούσε αναπηρικό καροτσάκι για τις μετακινήσεις του, ο Γιόχανσον έδινε πάντα το παρών στους τελικούς όλων των μεγάλων διοργανώσεων και δεν έχανε κανένα μεγάλο παιχνίδι το οποίο παρακολουθούσε πάντα με ένα ποτήρι κρασί (ή μπύρα) στο χέρι, σαν άγγλος ευγενής διοργανωτής του αγώνα. Φέτος δεν τον είδα στη Μαδρίτη και μου έκανε εντύπωση – εκ των υστέρων έμαθα ότι η κατάσταση της υγείας του είχε επιδεινωθεί.

Ιστορίες
Ακριβώς επειδή έμεινε πολλά χρόνια στην προεδρία της UEFA ο Γιόχανσον υπήρξε πρωταγωνιστής σε πολλές από τις ιστορίες που καθόρισαν την εξέλιξη του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου. Το πιο μεγάλο του λάθος ήταν ότι δεν κατάλαβε εγκαίρως το πώς στα μέσα της δεκαετίας του ’90 η απόφαση Μπόσμαν θα άλλαζε το ποδόσφαιρο: και αυτός και ο τότε στενός του συνεργάτης γενικός γραμματέας της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας Γκέρχαρντ Αϊγκνερ πίστευαν πως η απόφαση του βελγικού δικαστηρίου, που άνοιγε τα σύνορα και επέτρεπε στους κοινοτικούς ποδοσφαιριστές να βρίσκουν δουλειά εντός της ΕΕ όπου θέλουν, δεν θα βρει εφαρμογή στο ποδόσφαιρο διότι η έδρα της UEFA ήταν η Ελβετία. Οι δυο άντρες είχαν την ευκαιρία να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο που να ξεχώριζε το αμιγώς αγωνιστικό κομμάτι (δηλαδή το πόσοι ξένοι παίκτες μπορεί σε μια ομάδα να αγωνίζονται) από το επαγγελματικό στάτους των ποδοσφαιριστών (δηλαδή το δικαίωμά τους να δουλεύουν σε όποια χώρα επιθυμούν εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης). Οι νομικοί τους τους συμβούλευαν να δημιουργήσουν αγωνιστικούς περιορισμούς (π.χ. να δώσουν στις ομάδες το δικαίωμα να χρησιμοποιούν στις αρχικές τους ενδεκάδες μόνο τρεις ξένους) αφήνοντας ελεύθερες τις ομάδες να έχουν όσους ξένους θέλουν, αλλά ο Γιόχανσον και ο Αϊγκνερ πίστευαν πως μπορεί γενικά να λειτουργεί το ποδόσφαιρο με δικούς του κανόνες, αψηφώντας την ίδια την απόφαση Μπόσμαν: θυμάμαι ότι απειλούσαν πως θα πετάξουν εκτός Τσάμπιονς Λιγκ όποια ομάδα τολμούσε να χρησιμοποιήσει επιπλέον ξένους. Οταν κατάλαβαν πως δεν μπορούσαν να επιβάλουν κυρώσεις, τα σύνορα είχαν ανοίξει: ήταν αργά.

Εξέλιξη
Η ιστορία εκείνη είχε κάνει τον Γιόχανσον περισσότερο ώριμο: ο Σουηδός κατάλαβε ότι όσους συμμάχους κι αν έχει μεταξύ των προέδρων των ομοσπονδιών, αν δεν έχει τη σύμφωνη γνώμη των μεγάλων ομάδων δεν μπορεί να φρενάρει καμία εξέλιξη και το καλοκαίρι του 1998 χειρίστηκε υποδειγματική την εξέγερση των μεγάλων κλαμπ της Ευρώπης που ήθελαν να δημιουργήσουν μια πραγματικά κλειστή λίγκα – κάτι σαν τη σημερινή Ευρωλίγκα του μπάσκετ. Ο Γιόχανσον άφησε στην άκρη τις απειλές, αναγνώρισε ως συνομιλητή του την περίφημη G14, τον πρόγονο της σημερινής Ομοσπονδίας των Ευρωπαϊκών Συλλόγων (ECA), και κατάλαβε την ανάγκη ριζικής αλλαγής του Τσάμπιονς Λιγκ ώστε και οι ομάδες και η UEFA να μεγαλώσουν τα έσοδά τους. Επί των ημερών του υπήρξε διπλή διεύρυνση του Τσάμπιονς Λιγκ – το οποίο απέκτησε τελικά τη σημερινή του μορφή. Ο Γιόχανσον αν μπορούσε δεν θα άλλαζε απολύτως τίποτα, αλλά κατάλαβε ότι πρέπει να προσαρμοστεί στην συνθήκες κι αυτό ήταν απόδειξη της σοφίας του. Εντέλει, μολονότι θα ήθελε το αντίθετο, πέρασε στην ιστορία, όχι ως άνθρωπος των μεγάλων ρήξεων, αλλά ως πρόεδρος των μεγάλων συμβιβασμών.

Πάντα
Πρέπει να πω ότι δεν ήταν καθόλου απλή και η αποχώρησή του από την UΕFΑ. Παρόλο που είχε συμπληρώσει 17 ολόκληρα χρόνια στην προεδρία της UEFA ο Γιόχανσον δεν θέλησε ποτέ του να αποχωρήσει και ποτέ του δεν έχρισε κάποιον διάδοχό του. Το 2007 έδωσε στις εκλογές της UEFA μεγάλη μάχη με τον τότε αντίπαλό του Μισέλ Πλατινί, από τον οποίο έχασε για τέσσερις μόλις ψήφους: 27 ομοσπονδίες είχαν ψηφίσει τον Πλατινί (μαζί και η δική μας) και 23 τον Γιόχανσον, ενώ δύο είχαν ψηφίσει λευκό. Ο Πλατινί είχε πει ότι μολονότι 23 ομοσπονδίες δεν τον ψήφισαν αυτός βλέπει «52 βασίλισσες τη Ευρώπης που έχουν ίσα δικαιώματα στην καρδιά του». Ο Γιόχανσον από τη μεριά του είχε τονίσει ότι δεν θα ξεχάσει ό,τι έγινε, γιατί εκείνο το βράδυ είχε δεχτεί «27 πισώπλατες μαχαιριές»! Ο Σουηδός πραγματικά νόμιζε ότι θα διοικεί το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο για πάντα.

Γαλήνη
Επειδή στο ποδόσφαιρο πάντα οι ωραίες λεπτομέρειες καθορίζουν τις μεγάλες ιστορίες είναι σατανικό ότι ο θάνατος του Γιόχανσον συνέπεσε με την επανεκλογή στη θέση του προέδρου της FIFA ενός ανθρώπου που είχε μοχθήσει το 2007 για την ήττα του: ο Τζιάνι Ινφαντίνο στο χθεσινό συνέδριο της FIFA εκλέχτηκε παμψηφεί και χωρίς αντίπαλο – όπως δηλαδή θα ήθελε να εκλέγεται πάντα ο Γιόχανσον! Οι αντιπροσωπείες των 211 χωρών χειροκρότησαν την επανεκλογή του ελβετού δικηγόρου που, αν μη τι άλλο, έφερε στην παγκόσμια ομοσπονδία γαλήνη και ηρεμία – λεφτά πάντα υπήρχαν. «Τα τρία χρόνια και τους τέσσερις μήνες που βρίσκομαι στη θέση του προέδρου δεν ήταν τέλεια. Εκανα κάποια λάθη στην προσπάθεια να βελτιώσω τα πράγματα εξασφαλίζοντας ένα καλύτερο μέλλον στη FIFA και αν για κάτι χαίρομαι είναι γιατί πλέον κανείς δεν μιλάει για κρίση του ποδοσφαίρου σε αυτές τις εκλογές» είπε και πρόσθεσε ότι θεωρεί και προσωπική του επιτυχία ότι «πλέον δεν υπάρχουν συζητήσεις για σκάνδαλα». «Κανείς δεν μιλάει για διαφθορά. Κανείς δεν μιλάει για ανάγκη να γίνει restart στην Ομοσπονδία. Η FIFA διέπεται από ακεραιότητα, εμπνέει εμπιστοσύνη, είναι υπέρ της ισότητας και λειτουργεί με απόλυτη διαφάνεια» τόνισε.

Δύσκολα
Υποθέτω ότι ο Ινφαντίνο θα πανηγύρισε τη νίκη του με τους ανθρώπους του Κατάρ, που είναι οι καλύτεροι φίλοι του. Ο Ελβετός κατάφερε να σταματήσει κάθε συζήτηση για το Μουντιάλ του 2022, έπεισε τους Ευρωπαίους ότι αξίζει να σταματήσουν τα πρωταθλήματά τους στα τέλη Νοεμβρίου για να ετοιμαστούν το 2022 οι εθνικές για το πρώτο χειμωνιάτικο Μουντιάλ της ιστορίας, άφησε κατά μέρους τα σχέδια διεύρυνσης του Παγκοσμίου Κυπέλλου, γιατί το Κατάρ δεν ήθελε να το μοιραστεί με κανένα γειτονικό κράτος και δικαίως. Ο Γιόχανσον έφυγε πριν το δει. Πριν δηλαδή δει κάτι που δύσκολα θα μπορούσε να το φανταστεί…