Η αυτοκρατορία του Ερντογάν αντεπιτίθεται στην νίκη Ιμάμογλου στην Κωνσταντινούπολη

Οι αυτοδιοικητικές εκλογές στην Τουρκία μπορεί να τελείωσαν, ωστόσο τα όσα ακολούθησαν, η ήττα των υποψηφίων του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στους μητροπολιτικούς δήμους και η διαρκής αμφισβήτηση του προέδρου της χώρας στα αποτελέσματα της Κωνσταντινούπολης έχουν σαν αποτέλεσμα το θέμα να παραμένει «ψηλά» στην επικαιρότητα και να απασχολεί τους διεθνείς αναλυτές.

Παρά τις αντιδράσεις από την κυβέρνηση Ερντογάν, στις 17 Απριλίου, το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο (YSK) της Τουρκίας άνοιξε το δρόμο στον Εκρέμ Ιμάμογλου να αναλάβει καθήκοντα ως δήμαρχος του μητροπολιτικού δήμου της Κωνσταντινούπολης, παίρνοντας την εντολή από το εκλογικό συμβούλιο της επαρχίας Κωνσταντινούπολης. Η επιβεβαίωση της νίκης του Ιμάμογλου ήρθε περισσότερο από δυο εβδομάδες μετά τις εκλογές της 31ης Μαρτίου, στις οποίες ο υποψήφιος του CHP εξασφάλισε οριακά τη νίκη με διαφορά μόλις 13.729 ψήφων.

Επιφανειακά, η επίσημη αναγνώριση της νίκης του Ιμάμογλου φαίνεται πως βάζει τέλος στην ατελείωτη σειρά αντιρρήσεων του κυβερνώντος Κόμματος της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης (AKP)  για τις εκλογές στην Κωνσταντινούπολη, όπως επισημαίνει σε ανάλυση του το Stratfor, ωστόσο όπως σημειώνει η υπόθεση δεν έχει λήξει, καθώς η χώρα συνεχίζει να περιμένει την απάντηση του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου στα αιτήματα του AKP για επανάληψη των εκλογών. Επιπλέον το AKP ορκίζεται πως θα χρησιμοποιήσει την ισχύ του σε εθνικό επίπεδο για να επιβάλει εκλογική μεταρρύθμιση που θα ωφελήσει το κόμμα. Όμως δεδομένου ότι το AKP έχει ήδη ασκήσει εφέσεις επί εφέσεων για τα αποτελέσματα, ένα είναι σίγουρο: το κυβερνών κόμμα της χώρας είναι πιθανό να συνεχίσει να κάνει ό,τι μπορεί για να ανατρέψει τον έλεγχο του CHP στη σημαντικότερη πόλη της Τουρκίας.

Η σημασία της Κωνσταντινούπολης

Μπορεί να μην είναι διοικητική πρωτεύουσα της Τουρκίας, η Κωνσταντινούπολη ωστόσο είναι η ιστορική, εμπορική και πολιτιστική «καρδιά» της χώρας, αλλά και η μεγαλύτερη πόλη της. Μέχρις τις 17 Απριλίου, που ο Ιμάμογλου έλαβε την εντολή, το AKP ή οι άμεσοι προκάτοχοί του κυβερνούσαν την πόλη για 25 χρόνια και όπως επισημαίνει το Stratfor στο διάστημα αυτό, το κόμμα είχε χρησιμοποιήσει τον πλούτο της μητρόπολης ως σημαντική πηγή πόρων για τη διατήρηση των δικτύων πολιτικής πατρονίας του. Με την επίσημη νίκη του CHP, αντίστοιχα, το AKP έχασε μια κρίσιμης σημασίας πηγή χρημάτων.

Το AKP κέρδισε τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων σε όλη τη χώρα, καθώς και την ψηφοφορία για το συμβούλιο στην Κωνσταντινούπολη, ωστόσο το γενικότερο μερίδιο ψήφων του ήταν χαμηλότερο σε σχέση με τις προηγούμενες αυτοδιοικητικές εκλογές του 2014. Όμως δεδομένης της σημασίας της Κωνσταντινούπολης και της Άγκυρας -που μαζί στεγάζουν περίπου το ένα τέταρτο του πληθυσμού της Τουρκίας- η ήττα του AKP στις πόλεις αυτές θα πλήξει την πολιτική ελκυστικότητά του και θα μπορούσε να αποτελεί προάγγελο για την ανατροπή της δύναμης του κόμματος σε εθνικό επίπεδο, σύμφωνα με την ίδια πηγή.

Πρέπει να επισημανθεί ταυτόχρονα ότι το οριακό εκλογικό αποτέλεσμα δείχνει την βαθιά κοινωνική πόλωση της Τουρκίας, που θα δυσκολέψει την όποια κυβέρνηση -είτε την εθνική κυβέρνηση που ελέγχεται από το AKP, είτε τους δήμους που ελέγχει το CHP- να καταρτίσουν και να εφαρμόσουν πολιτικές, λόγω της φασαρίας που θα κάνει η αντιπολίτευση.

Ανατρέπεται το αποτέλεσμα;

Επιτρέποντας στον Ιμάμογλου να γίνει δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, καθώς και με άλλες αποφάσεις του, το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο έχει δείξει μια απρόσμενη ανεξαρτησία  από το AKP, όπως σημειώνει το Stratfor, ιδιαίτερα καθώς τα μέλη του εκλογικού συμβουλίου προέρχονται από το δικαστικό σύστημα της χώρας, το οποίο το κυβερνών κόμμα έχει γεμίσει τα τελευταία χρόνια με φιλοκυβερνητικούς υποστηρικτές. Επιπλέον, οι πρόσφατες αλλαγές που έγιναν, με την υποστήριξη του AKP, στον εκλογικό νόμο το 2017 και το 2018 έχουν δώσει στο κυβερνών κόμμα μεγαλύτερη εξουσία να αμφισβητεί τις αποφάσεις του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου, ιδιαίτερα καθώς ο εκτελεστικός βραχίονας έχει τώρα μεγαλύτερη εξουσία επί των τοπικών εκλογικών επιτροπών.

Όπως επισημαίνεται γενικά, το AKP έχει αρκετή θεσμική δύναμη για να παρατείνει τη νομική διαμάχη με το CHP και το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο και να προωθήσει περισσότερες εκλογικές μεταρρυθμίσεις μέσω της Βουλής που θα μπορούσαν να μειώσουν αυτή την λίγη ανεξαρτησία που έχει απομείνει στο συμβούλιο.

Ακόμα και αν το AKP δεν ανατρέψει το αποτέλεσμα στην Κωνσταντινούπολη, έχει πολλά όπλα για να ανατρέψει τη διοίκηση του Ιμάμογλου, σχολιάζει το Stratfor, αφού λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μέλος του AKP, δήλωνε πως ακόμα και αν η αντιπολίτευση κερδίσει την Κωνσταντινούπολη, «δεν θα μπορέσει ποτέ να την κυβερνήσει», εν μέρει λόγω των πρόσφατων νομικών αλλαγών στο πλαίσιο των οποίων ουσιαστικά το αίτημα ενός δήμου για εθνικούς πόρους υπόκειται σε υπουργικές αποφάσεις.

Δεδομένου ότι το AKP έχει κατά το παρελθόν στερήσει από πόλεις που διοικούνταν από την αντιπολίτευση πόρους απαραίτητους για έργα και άλλες λειτουργίες, θα μπορούσε να αποφασίσει να επιβάλει παρόμοιο «μπλόκο» στην Κωνσταντινούπολη.

Ο ρόλος της οικονομίας

Όπως σχολιάζει το Stratfor μετά από περισσότερα από 16 χρόνια στην εξουσία, το AKP έχει χάσει μεγάλο μέρος της ελκυστικότητάς του για τον λαό –ιδιαίτερα ως αποτέλεσμα της προβληματικής οικονομίας της Τουρκίας. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία για την ανεργία, η χώρα βιώνει τα χειρότερα ποσοστά ανεργίας της τελευταίας δεκαετίας (14,7%), ενώ η ανεργία των νέων βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο 30 ετών.

Οι τιμές των τροφίμων επίσης αυξάνονται, ενώ η συνολική κατανάλωση είναι χαμηλή. Δεδομένης της επικίνδυνης θέσης στην οποία βρίσκεται η τουρκική οικονομία και του γεγονότος ότι είναι ευάλωτη σε εξωτερικά σοκ, η κυβέρνηση του AKP έχει ξεκάθαρα επιδιώξει να αποφύγει να τρομάξει τις αγορές ανατρέποντας δια της βίας τα αποτελέσματα των εκλογών στην Κωνσταντινούπολη, αν και έχει τη δυνατότητα να το κάνει. Πράγματι, η λίρα έκανε μικρό ράλι έναντι του δολαρίου όταν ο Ιμάμογλου έλαβε την εντολή για την Κωνσταντινούπολη.

Δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι η Τουρκία έχει έναν μεγάλο βαθμό διοικητικής συγκέντρωσης, είναι ένα ενιαίο κράτος που ελέγχεται στενά από την εθνική κυβέρνηση της Άγκυρας της οποίας ηγείται το AKP. Η εθνική κυβέρνηση μπορεί να κάνει τη ζωή δύσκολη για τις τοπικές κυβερνήσεις στην Άγκυρα ή στην Κωνσταντινούπολη, των οποίων ηγείται η αντιπολίτευση, παρακρατώντας πόρους για κρίσιμης σημασίας προγράμματα και υποδομές.

Σύμφωνα με το Stratfor ωστόσο μια τέτοια αντιπαράθεση θα προκαλούσε την οργή πολλών τοπικών επικριτών της κυβέρνησης και θα βάθαινε την πόλωση της χώρας σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό, όμως ο έλεγχος των δικτύων ενημέρωσης από το AKP θα βοηθήσει το κόμμα να διατηρήσει τον έλεγχό του επί του αφηγήματος (μάλιστα, ορισμένοι φιλοκυβερνητικοί σχολιαστές έχουν χαρακτηρίσει «πραξικόπημα στην κάλπη» και «παράνομη» τη νίκη του Ιμάμογλου). Επιπλέον, το AKP θα μπορούσε να περάσει κοινοβουλευτικές αποφάσεις και εκτελεστικά διατάγματα που θα έδιναν στον Ερντογάν ακόμα περισσότερη εξουσία σε βάρος των δημοτικών αρχών.

Όπως τονίζει ο συγγραφέας του άρθρου ναι μεν η αντιπολίτευση της Τουρκίας έχει σημειώσει μια σημαντική νίκη για την ώρα, όμως η αυτοκρατορία είναι έτοιμη να αντεπιτεθεί…