Η τελευταία ελπίδα Τσίπρα: «Προοδευτική Συμμαχία» με φθαρμένα και μεταχειρισμένα υλικά

Με τη επιχείρηση «είμαστε η νέα Κεντροαριστερά», ο ΣΥΡΙΖΑ ετοιμάζεται για την πρώτη δημόσια εμφάνιση της «Προοδευτικής Συμμαχίας» που υποτίθεται ότι είναι το όχημα για να διεκδικήσει και με τυπικούς όρους τον πολιτικό χώρο που κάποτε κατείχε το ΠΑΣΟΚ. Άλλωστε, θα το επισημοποιήσει και στον τίτλο του ψηφοδελτίου για τις ευρωεκλογές που θα είναι «ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία».

Με μια έννοια αυτό αντιστοιχεί και στην ίδια την ιδεολογική μετατόπιση (μετάλλαξη θα έλεγαν οι επικριτές του) του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ. Ένας πολιτικός σχηματισμός που κάποτε δήλωνε υπερήφανος για τις εκ της αντικαπιταλιστικής αριστεράς «συνιστώσες» του, που διάλεξε για χρόνια τον προσδιορισμό «ριζοσπαστική αριστερά» και που κάποτε εξώθησε σε αποχώρηση τα στελέχη της μετέπειτα ΔΗΜΑΡ, σήμερα διεκδικεί να είναι απλώς μια «προοδευτική» δύναμη.

Όταν ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ μεταλλάσσεται σε κεντροαριστερά

Άλλωστε, ο ίδιος ο λόγος – και πολύ περισσότερο η πράξη – του ΣΥΡΙΖΑ δεν παραπέμπουν σε κάτι διαφορετικό από αυτό που λένε και τα περισσότερα κεντροαριστερά κόμματα στην Ευρώπη. Ο ΣΥΡΙΖΑ αποδέχεται τη δημοσιονομική πειθαρχία και τις ιδιωτικοποιήσεις, δηλώνει πλήρη πίστη στην ευρωπαϊκή ιδέα και έχει θέσει ως βασικό μοχλό ανάπτυξης την προσέλκυση – ιδιωτικών – επενδύσεων, έστω και επιμένοντας στην ανάγκη και μιας ήπιας αναδιανομής, ενώ την ίδια ώρα έχει εμπεδώσει μεταρρυθμίσεις στην κοινωνική ασφάλιση που μόνο ως νεοφιλελεύθερες μπορούν να χαρακτηριστούν.

Έχουν ξεχαστεί οριστικά και το «καμιά θυσία για το ευρώ» και τα αιτήματα για εθνικοποιήσεις ή για «πειράματα αυτοδιοίκησης», ενώ τη «σοσιαλιστική προοπτική» έχει αντικαταστήσει η επίτευξη υψηλής απορροφησιμότητας στα κονδύλια του ΕΣΠΑ.

Η διαχείριση των εσωκομματικών «ταυτοτήτων»

Ωστόσο, οι πολιτικές «ταυτότητες» δεν ταυτίζονται πάντοτε με τις πραγματικές πολιτικές θέσεις. Ιδίως σε κόμματα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ που διαχειρίστηκαν την εκρηκτική σύγκρουση ανάμεσα στις – υποτιθέμενες – αρχές και την πολιτική πράξη, μέσα από μια μόνιμη ακροβασία ανάμεσα στην πραγματική κυβερνητική πρακτική και την επιμονή ότι παραμένουν ένα αριστερό κόμμα.

Γι’ αυτό το λόγο και ήταν εξαρχής πολύ δύσκολο για τον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ να βγει και να πει «είμαστε το κόμμα της Κεντροαριστεράς». Αυτό θα ακύρωνε την προηγούμενη «ακροβασία» και θα δημιουργούσε προβλήματα συσπείρωσης ενός κομματικού μηχανισμού που μπορεί να έχει διασκορπιστεί σε διάφορες θέσεις του κρατικού μηχανισμού, όμως χειρίζεται τις αντιφάσεις του μέσα από τη φαντασιακή προσκόλληση στην ταυτότητα της «ριζοσπαστικής αριστεράς».

Γι’ αυτό το λόγο και η «επιχείρηση Κεντροαριστερά» αναγκαστικά έπρεπε να πάρει τη μορφή μιας πολιτικής συμμαχίας. Αυτό επιτρέπει από τη μία να διεκδικηθεί και επισήμως ο νέος πολιτικός προσδιορισμός του χώρου που υποτίθεται ότι εκπροσωπεί ο ΣΥΡΙΖΑ και από την άλλη να διατηρηθούν οι εσωκομματικές ταυτότητες.

Η αναζήτηση «συμμάχων»

Μόνο που αυτή η τακτική απαιτούσε να βρεθούν και οι σύμμαχοι. Έπρεπε να δοθεί ο συμβολισμός και η «εικόνα» ότι σήμερα όσοι από το ΠΑΣΟΚ (γιατί είμαστε μια χώρα όπου η Κεντροαριστερά έχει ιστορικό brand) είναι ακόμη «προοδευτικοί» έρχονται για να συνεργαστούν με τον ΣΥΡΙΖΑ.

Γιατί παρά τις κατά καιρούς «εκκλήσεις προοδευτικής συνεργασίας» προς το ΚΙΝΑΛ και τη Φώφη Γεννηματά, η στρατηγική της ηγετικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ είναι η απομείωση των άλλων πολιτικών μορφών της κεντροαριστεράς, τόσο για να ενισχυθεί εκλογικά ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και για να εξασφαλιστεί ότι σε οποιοδήποτε ενδεχόμενο συνεργασίας για τη διαμόρφωση κυβερνητικής πλειοψηφίας η διαφορά ανάμεσα στους δύο πόλους θα είναι συντριπτική.

Στα παραπάνω προσθέστε και έναν λόγο ακόμη. Εκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ ήδη τον Ιανουάριο του 2015 στηρίχτηκε πάνω σε μια εντυπωσιακή μετακίνηση ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ προς αυτόν (το Σεπτέμβριο η μεγάλη αύξηση της αποχής παραπέμπει και σε μια εκ νέου αποστασιοποίηση), την ώρα που τα δημοσκοπικά ποσοστά του ΚΙΝΑΛ δεν παραπέμπουν σε μια δυναμική μεγάλου επαναπατρισμού.

Όμως, στον ΣΥΡΙΖΑ ξέρουν ότι σε ένα νέο «μεταμνημονιακό» τοπίο, χωρίς τις φορτίσεις της περιόδου 2012-2015 χρειάζεται να παγιώσουν αυτές τις μετατοπίσεις και να μην επιτρέψουν να αναδυθεί ένας άλλος πόλος που να διεκδικεί το χώρο της κεντροαριστεράς.

Ας μην ξεχνάμε ότι παρά τη σχετική άνοδο μέχρι το 2015 του ποσοστού όσων αυτοπροσδιορίζονταν στην «αριστερά» το «κέντρο» και η «κεντροαριστερά» παραμένουν αθροιστικά ένας ιδιαίτερα μαζικός πόλος και ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει αυτή την ταυτότητα, ιδίως σε μια εποχή «κανονικότητας» όπου δεν μπορεί να απευθυνθεί πια με όρους «κάντε την ανατροπή – δοκιμάστε την αριστερά», όπως είχε κάνει π.χ. το 2012.

Ισχνή συγκομιδή

Όμως, μέχρι τώρα η συγκομιδή που έχει καταφέρει να έχει ο ΣΥΡΙΖΑ σε αυτή του την κίνηση είναι σχετικά ισχνή και σε κανένα βαθμό δεν συνιστά ένα μεγάλο ρεύμα στροφής προς αυτόν.

Αν κανείς κοιτάξει ακόμη και τα όσα ειπώθηκαν στη συνέντευξη Τύπου την Τετάρτη 3 Απρίλη ενόψει της Πανελλαδικής Συνάντησης του Σαββάτου 6 Απρίλη, θα διαπιστώσει ότι καταρχάς παρουσιάστηκαν ως συμμαχικές δυνάμεις που ούτως ή άλλως συμμετέχουν στον ευρύτερο κυβερνητικό χώρο όπως η «Κοινωνική Συμφωνία» της καθ. Λ. Κατσέλη ή η Ενωτική Κίνηση Ευρωπαϊκής Αριστεράς του Φώτη Κουβέλη που είμαι σήμερα υπουργός Ναυτιλίας.

Από εκεί και πέρα έχουμε την πρωτοβουλία της Γέφυρας, που κυρίως εκπροσωπεί στελέχη από το πάλαι ποτέ «εκσυγχρονιστικό» ΠΑΣΟΚ,  με πιο γνωστό εκπρόσωπο τον Νίκο Μπίστη, την Ακτιβιστική Κίνηση Ευρωπαίων Σοσιαλιστών με στελέχη προερχόμενα κυρίως από τις διαδρομές της ΠΑΣΠ, τη Χάρτα 19 που είναι μια ομάδα στελεχών που αποχώρησε πρόσφατα από το ΚΙΝΑΛ, το Δίκτυο Αριστερών Δημοκρατών που είναι μια ομάδα που αποχώρησε από τη ΔΗΜΑΡ, τη Σοσιαλιστική Πρωτοβουλία που περιλαμβάνει στελέχη του ΠΑΣΟΚ που παλιά ήταν κοντά στον αείμνηστο Γιώργο Παναγιωτακόπουλο, αλλά και το Σοσιαλιστικό Πατριωτικό Κίνημα του Χρήστου Κοκκινοβασίλη, πρώην βουλευτή και υπουργού κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, που επίσης είχε περάσει από την Κοινωνική Συμφωνία.

Αντίστοιχα, ακόμη και περιπτώσεις «δημόσιων διανοουμένων» όπως ο καθ. Αντώνης Λιάκος έχουν γνωστές διαδρομές, από την αριστερά προς το χώρο του εκσυγχρονιστικού ΠΑΣΟΚ και μετά ξανά προς την αριστερά και η συμπόρευσή του με τον ΣΥΡΙΖΑ γνωστή από καιρό (π.χ. όταν ήταν επικεφαλής του Εθνικού Διαλόγου για την Παιδεία που αποπειράθηκε η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα).

Ούτε μπορεί κανείς να διακρίνει μια ιδιαίτερη δυναμική που να ακολουθεί είτε βουλευτές όπως ο Σπύρος Δανέλλης, είτε τα πρόσφατα υπουργοποιηθέντα στελέχη του ΚΙΝΑΛ Θ. Μωραΐτη και Α. Τάλκα.

Όσο για τον κ. Πέτρο Κόκκαλη, υποψήφιο ευρωβουλευτή, η κίνηση «Κόσμος» της οποίας ηγείται αντί προγράμματος προτείνει τους 17 Παγκόσμιους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, τους οποίους υπέγραψαν τον Σεπτέμβριο του 2015, 193 κράτη, ανάμεσά τους και η Ελλάδα.

Πηγή φωτογραφιών: SOOC

Η φθορά της εξουσίας

Το βασικότερο, όμως, ζήτημα είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ να προσελκύει ανθρώπους που θα μπορούσαν να εκπροσωπούν κοινωνικές δυναμικές, δείχνει πολύ περισσότερο να αναζητά συνεργασίες με ανθρώπους που έχουν γνωστές διαδρομές, που έχουν αναλάβει κυβερνητικές ευθύνες, που έχουν υποστεί την έκθεση και τη φθορά της διαχείρισης εξουσίας στον έναν ή τον άλλο βαθμό και σίγουρα δεν εκπροσωπούν κοινωνικές διεργασίες.

Αυτό κάνει το εγχείρημα της Προοδευτικής Συμμαχίας να είναι περισσότερο ένα επικοινωνιακό τέχνασμα και μια επιχείρηση διαχείρισης συμβολισμών, παρά ένα πραγματικό κοινωνικό και πολιτικό άνοιγμα.

Επιπρόσθετα, τα πρόσωπα και οι διαδρομές τους, περισσότερο επικυρώνουν την συστημική και «καθεστωτική» μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ παρά την πλήρη κατοχύρωση μιας κοινωνικής και πολιτικής συσπείρωσης, σε μια διαδικασία που σε αρκετές πλευρές της δεν αποτελεί συμμαχία και σίγουρα όχι απαραίτητα προοδευτική, με την ιστορική φόρτιση του όρου.