Τι θα κάνει ο Τσίπρας στην Αγκυρα; Συνάντηση σε κλίμα απειλών και χωρίς ατζέντα

Μπορεί από τη Λευκωσία οι κ. Μακρόν, Τσίπρας και Αναστασιάδης να έστειλαν μηνύματα στην Αγκυρα για σεβασμό της κυριαρχίας της Κύπρου και να την κάλεσαν να απέχει από απειλές ή άλλες ενέργειες, όμως, η κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή είναι εξαιρετικά περίπλοκη.

Λίγες ημέρες πριν από τη συνάντηση του έλληνα πρωθυπουργού με τον Ταγίπ Ερντογάν, στις 5 Φεβρουαρίου στην Αγκυρα και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις κινούνται σε θολό τοπίο. Οι μέρες είναι φορτισμένες εξαιτίας της επετείου των 23 ετών από το σοβαρό επεισόδιο στα Ιμια το 1996 και το θάνατο τριών ελλήνων αξιωματικών. Αλλά ακόμη και αυτό δεν αποτελεί εμπόδιο στην Τουρκία να συνεχίζει να προκαλεί με απειλές, προπαγάνδα του χειρίστου είδους και κινήσεις του Barbaros που δημιουργούν συνθήκες συνεχούς έντασης.

Ο Τσίπρας θα πάει στην Τουρκία χωρίς καμιά ουσιαστική ατζέντα κι όλοι ελπίζουν ότι η ελληνική διπλωματία θα είναι καλύτερα προετοιμασμένη σε σχέση με το «ναυάγιο» της επίσκεψης του Ερντογάν στην Αθήνα, στα τέλη του 2017. Εκτοτε οι σχέσεις των δύο χωρών βρίσκονται σε διαρκή ένταση, χειροτέρεψαν με τη σύλληψη των δύο Ελλήνων στον Εβρο, πέρασαν από χίλια κύματα για να μείνουν τους τελευταίους μήνες στα όρια των απειλών από πλευράς Τούρκων και μιας διαρκής αίσθησης ότι επίκειται «θερμό» επεισόδιο στο Αιγαίο ή την Ανατολική Μεσόγειο με αφορμή τις έρευνες για υδρογονάνθρακες.

Μέσα στο κλίμα αυτό θα συναντηθούν και οι δύο υπουργοί Αμυνας, Χ. Ακάρ και Ευ. Αποστολάκης, μετά από πρόσκληση του πρώτου στον παλιό… φίλο. Οι δύο τους έχουν πολλά κοινά, γνωρίζονται από καιρό και μεταπήδησαν από αρχηγοί των Ενόπλων Δυνάμεων των χωρών τους στα υπουργεία Αμυνας.

Οι ανοικτοί δίαυλοι επικοινωνίας που έχουν ασφαλώς βοηθούν τις δύο χώρες να μη φτάσουν στα άκρα, αλλά δεν είναι αρκετοί για να μειώσουν την ένταση και τις απειλές από την πλευρά της Αγκυρας.

Υψηλοί τόνοι Αποστολάκη

Να θυμίσουμε ότι σε υψηλούς τόνους είχε κινηθεί και η παρέμβαση που είχε κάνει ο ναύαρχος Αποστολάκης προτού μεταπηδήσει στο Πεντάγωνο. Είχε πει ότι θα συντρίψουν το νησί που θα πατήσουν πάνω τους τούρκοι στρατιώτες προκαλώντας πολλά ερωτήματα για την αναφορά αυτή.

Κάποια σενάρια μάλιστα έκαναν λόγο για σχέδιο που είχε η Αγκυρα για απόβαση σε ελληνική βραχονησίδα, πληροφορίες που έγιναν γνωστές στην ελληνική πλευρά, εξ’ ου και το μήνυμα Αποστολάκη.

Σε κάθε περίπτωση η επαναπροσέγγιση Ελλάδας και Τουρκίας γίνεται σε μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Χουλουσί Ακάρ προχώρησε για πολλοστή φορά στη γνωστή εμπρηστική δήλωσή του πως η «τουρκική Δημοκρατία δεν θα επιτρέψει κανένα τετελεσμένο».

Οπως ανέφερε ο τούρκος υπουργός Αμυνας, κατά την επίσκεψή του στη βάση συντήρησης αεροσκαφών της τουρκικής αεροπορίας, «σε ζητήματα οικονομικά, στρατιωτικά και ασφάλειας, στο Αιγαίο, στην Ανατολική Μεσόγειο και την Κύπρο δεν μπορούμε να εγκρίνουμε κανένα θέμα που να μην υπάρχει η Τουρκία».

Σημειώνεται ότι τους τελευταίους μήνες ο Ακάρ επαναλαμβάνει ακριβώς την ίδια προκλητική φράση. Ουσιαστικά μόνο το μέρος όπου τη διατυπώνει αλλάζει.

Όπως αναφέρουν τα «Νέα», αυτή η σταθερότητα της ρητορικής τού υπουργού Αμυνας – και κατ’ επέκταση και του Ερντογάν, αφού ο Ακάρ αποτελεί έναν από τους κύριους εκφραστές των ιδεών του τούρκου προέδρου – φανερώνει και τις πάγιες στοχεύσεις της Αγκυρας. Μολονότι αρκετοί είναι αυτοί που θεωρούν ότι η Τουρκία στην παρούσα φάση είναι προσηλωμένη στο Συριακό και στον περιορισμό των Κούρδων, φαίνεται ότι το Αιγαίο αλλά και η Ανατολική Μεσόγειος και η Κύπρος παραμένουν πάντα μέσα στις διεκδικήσεις και τον σχεδιασμό της.

Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε τη συνεχή αναφορά τούρκων αξιωματούχων στο δόγμα για «γαλάζια πατρίδα», θέλοντας να δηλώσει η Αγκυρα «παρών» στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο.

Επιπλέον, δεν θα πρέπει να λησμονείται ότι οι παραβιάσεις στο Αιγαίο από τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη συνεχίζονται με αμείωτη ένταση. Μόλις χθες σημειώθηκαν 11 παραβιάσεις από τουρκικά F-16 καθώς και 2 εικονικές αερομαχίες (εμπλοκές) με ελληνικά μαχητικά που έσπευσαν να τα αναχαιτίσουν, ενώ την περασμένη Παρασκευή είχαμε άλλες 3 υπερπτήσεις σε Καστελόριζο, Ρω και Στρογγύλη.

Καχυποψία

Σε άρθρο του στα «Νέα» της Τετάρτης ο δρ. Κωνσταντίνος Φίλης, διευθυντής Ερευνών του ΙΔΙΣ, αναφέρει μεταξύ άλλων για την επίσκεψη Τσίπρα στην Αγκυρα: «Λίγες μέρες πριν από την επίσκεψη του έλληνα πρωθυπουργού στην Τουρκία, επανέρχεται η «κινητικότητα» στο Αιγαίο. Αλλωστε, πέραν της αποχώρησης Καμμένου, η θλιβερή για εμάς επέτειος των Ιμίων συνήθως προκαλεί εκνευρισμό, με τη γείτονα να σπεύδει κάθε φορά να υπομνήσει το γκρίζο – κατ’ αυτήν – καθεστώς με κινήσεις εντυπωσιασμού.

Αρκετοί είναι καχύποπτοι για τη χρησιμότητα της επαφής των δύο ηγετών, δεδομένων των συνθηκών και της κακής εμπειρίας από τη συνάντηση στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 2017, εντούτοις, από τη στιγμή που ο τούρκος πρόεδρος είναι προσώρας το μόνο σταθερό σημείο αναφοράς στη γείτονα, η Αθήνα είναι υποχρεωμένη να συνομιλεί απευθείας μαζί του, εμπεδώνοντας μία σχέση (σχετικής) εμπιστοσύνης. Ως προς το περιεχόμενο της συζήτησης, η τροπή αυτής θα είναι καθοριστική για τους επόμενους μήνες. Τις προηγούμενες φορές, όταν ο έλληνας πρωθυπουργός επιχειρούσε να φέρει την κουβέντα στο Αιγαίο, ο τούρκος πρόεδρος την έστρεφε στη Θράκη. Εξίσου, παρά τη διάθεση για επανέναρξη των διευρυνητικών συνομιλιών, αυτές δεν εκκίνησαν ποτέ. Πλέον, το Κυπριακό βρίσκεται σε επικίνδυνη στασιμότητα, η Λευκωσία αναμένει το τελικό πόρισμα της Exxon Mobil για το τεμάχιο 10, η Αγκυρα καραδοκεί, δεσμεύοντας συνεχώς περιοχές εντός της κυπριακής ΑΟΖ, ενώ φαίνεται να αποκτούν στρατηγικό χαρακτήρα τα διάφορα εταιρικά σχήματα με Ελλάδα και Κύπρο στο επίκεντρό τους, κάτι που «ερεθίζει» την Τουρκία.

Βέβαια, μετά την αποχώρηση Μίτσελ και δεδομένων των διφορούμενων προσεγγίσεων της αμερικανικής διπλωματίας, μένει να διαπιστωθεί αν θα διαφοροποιηθεί ο υφιστάμενος προσανατολισμός της Ουάσιγκτον, προσφέροντας μεγαλύτερα περιθώρια ελιγμών στην Αγκυρα.

Πόλωση

Στην εξίσωση πρέπει να συμπεριλάβουμε και την παράμετρο των επικείμενων αυτοδιοικητικών εκλογών στη γείτονα και τη σύμπλευση Ερντογάν – Μπαχτσελί, καθώς και τον τρόπο που «διαβάζει» η τουρκική ηγεσία τις τελευταίες εξελίξεις σε σχέση τόσο με την επόμενη μέρα της Συμφωνίας των Πρεσπών όσο και την πόλωση στο εσωτερικό μας ενόψει πολλαπλών εκλογικών αναμετρήσεων. Η σημερινή Τουρκία στερείται στηριγμάτων στη Δύση και δεν είναι προς το συμφέρον της σε ένα ρευστό σκηνικό να διατηρεί εντάσεις που ικανοποιούν πρωτίστως το εγχώριο ακροατήριο.

Βέβαια, με τις συνεχείς προειδοποιήσεις/απειλές, η Αγκυρα προσπαθεί να μην επιτρέψει στην Αθήνα να ασκεί πλήρως τα κυριαρχικά της δικαιώματα, παρουσιάζοντάς το ως τετελεσμένο γεγονός. Προς τούτο, έστω και αν δεν την αφορά, αναμένεται με ενδιαφέρον η αντίδρασή της σε περίπτωση που ο έλληνας πρωθυπουργός προαναγγείλει στον Ερντογάν την επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης μας στο Ιόνιο και μόνο (κατά τα φαινόμενα)».