Ιστορικό Μουσείο Κρήτης: Ένας θησαυρός δεκαεπτά εκατονταετιών

Δημιούργημα της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών, το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, σημείο αναφοράς και πόλος έλξεως στην πόλη του Ηρακλείου, αφηγείται με έξοχο τρόπο την πολυκύμαντη διαδρομή της μεγαλονήσου στο διάβα του χρόνου.

Η Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών (ΕΚΙΜ) ιδρύθηκε την 7η Οκτωβρίου 1951, με σκοπό την «υποστήριξη και προαγωγή των κρητολογικών, αρχαιολογικών, ιστορικών, εθνογραφικών, φιλολογικών σπουδών από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους και εντεύθεν».

Στο πλαίσιο της πολυσχιδούς δράσης της, η ΕΚΙΜ προέβη στην ίδρυση και τη λειτουργία του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης στην πόλη του Ηρακλείου (οδός Σοφοκλή Βενιζέλου 27 & Λυσιμάχου Καλοκαιρινού 7), καθώς και παραρτήματος αυτού στο Πισκοπιανό Χερσονήσου (Αγροτικό Μουσείο Μενελάου Παρλαμά και Συλλογή Υφαντών Θεανώς Μεταξά-Κανακάκη).

Ειδικότερα, το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης (ΙΜΚ) ιδρύθηκε το 1953,  με αποστολή την καταγραφή, συντήρηση, τεκμηρίωση και προβολή των πάσης φύσεως τεκμηρίων της κρητικής ιστορίας (αντικείμενα, αρχειακό υλικό κ.ά.).

Στις συλλογές, που είναι ταξινομημένες χρονολογικά και θεματολογικά στους εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου (συνίσταται από τον Οίκο Ανδρέου και Μαρίας Καλοκαιρινού, διατηρητέο νεοκλασικό του 1903, και νέα πτέρυγα), προβάλλεται η συνέχεια του κρητικού πολιτισμού από τους Πρώιμους Βυζαντινούς Xρόνους έως τα μέσα του 20ού αιώνα.

Μεταξύ άλλων, εκτίθενται:

• μακέτα (περίπου 15 τ.μ.) της βενετσιάνικης Κάντιας στα μέσα του 17ου αιώνα
• κεραμικά αντικείμενα  (τοπικής παραγωγής και εισηγμένα)
• γλυπτά που χρονολογούνται από τους Παλαιοχριστιανικούς Χρόνους (4ος-5ος αιώνας) έως τα τέλη της Ενετοκρατίας (μέσα 17ου αιώνα)
• νομισματικά αντικείμενα και νομισματικά σύνολα («θησαυροί») μεγάλης αξίας
• σπουδαία έργα τέχνης των Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Χρόνων
• τα έργα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (Ελ Γκρέκο)  «Η Άποψη του Όρους και της Μονής Σινά» (1570) και «Η Βάπτιση του Χριστού» (1569)
• αντικείμενα από την κοσμική και θρησκευτική ζωή του νησιού κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας
• πλούσιο ιστορικό υλικό του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα
• αντικείμενα που αφορούν την εμπλοκή της Κρήτης και εν γένει της Ελλάδας στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
• έπιπλα γραφείου, προσωπικά αντικείμενα και χειρόγραφα του συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη
• αντιπροσωπευτικά δείγματα κρητικής λαϊκής τέχνης του 19ου και του 20ού αιώνα, καθώς και το εσωτερικό παραδοσιακού κρητικού σπιτιού

Στις δραστηριότητες του ΙΜΚ περιλαμβάνονται ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μόνιμων και περιοδικών εκθέσεων, καθώς και διαρκώς εμπλουτιζόμενων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, η διοργάνωση εκδηλώσεων επιστημονικού – πολιτιστικού χαρακτήρα (διαλέξεις, επιστημονικά συμπόσια, κινηματογραφικές προβολές, παρουσιάσεις βιβλίων), η περισυλλογή, καταγραφή και ψηφιοποίηση αρχειακού υλικού.

Το Μουσείο διαθέτει αμφιθέατρο, βιβλιοθήκη, πωλητήριο και καφέ.