Εξηγήσεις Αναστασιάδη για τα περί «αποκεντρωμένης ομοσπονδίας» στην Κύπρο

Εξηγήσεις όσον αφορά τις θέσεις του περί «αποκεντρωμένης ομοσπονδίας» επιχείρησε να δώσει ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, απαντώντας στους επικριτές του που τον κατηγορούν για προώθηση λύσης «χαλαρής ομοσπονδίας» και επιτιθέμενος σε όσους του ασκούν κριτική ότι ασκούν στόχο της Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία επεσήμανε ότι αυτό που επιδιώξει είναι μία βιώσιμη λύση.

Ο κ. Αναστασιάδης ξεκίνησε τις δηλώσεις του σύμφωνα με την κυπριακή ιστοσελίδα philenews.com με ιστορική αναδρομή στο 1977 οπότε και η Κυπριακή Δημοκρατία δέχτηκε τον «ιστορικό συμβιβασμό» βάσει του οποίου το μελλοντικό καθεστώς του Κυπριακού κράτους θα μετεξελιχθεί σε διζωνική, δικοινοτική Ομοσπονδία.

Διαχρονικές οι προσπάθειες για λύση

Όπως είπε: έκτοτε και οι 6 προκάτοχοι μου κατέβαλαν άοκνες προσπάθειες προκειμένου να οδηγηθούμε σε μια λύση που, χωρίς να παραγνωρίζει τις ανησυχίες των Τουρκοκυπρίων, θα διασφάλιζε και τις εύλογες προσδοκίες των Ελληνοκυπρίων:

– Πρώτον: Ισχυρή Κεντρική Κυβέρνηση για τη διασφάλιση της ενότητας του Κράτους, λαού, οικονομίας και θεσμών.

– Δεύτερον: Πλήρη σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και θεμελιώδεις ελευθερίες όλων των νόμιμων κάτοικων του νησιού, δηλαδή την ελεύθερη διακίνηση, εγκατάσταση, άσκηση επαγγέλματος και απόκτηση περιουσίας.

– Τρίτον: Δίκαιες εδαφικές αναπροσαρμογές

– Τέταρτον και σημαντικότατο: Aπαλλαγή της Κύπρου από τα κατοχικά στρατεύματα.

Ωστόσο όπως επεσήμανε ο κ. Αναστασιάδης, οι όποιες προσπάθειες απέτυχαν σαν αποτέλεσμα της Τουρκικής αδιαλλαξίας, με αποκορύφωμα των προσπαθειών το δημοψήφισμα του 2004 όπου ο λαός απέρριψε το προτεινόμενο σχέδιο Ανάν, με 76% λόγω εντόνων ανησυχιών που προκαλούσαν πρόνοιες του.

Σύμφωνα με τον Ν. Αναστασιάδη στις διαπραγματεύσεις μετά το 2004 καταγράφηκε πρόοδος σε κάποια των θεμάτων, «αλλά και παρέμειναν σημαντικές διαφορές που δεν επέτρεψαν την επίτευξη μιας λύσης που θα μας οδηγούσε σε ένα λειτουργικό, βιώσιμο και πλήρως ανεξάρτητο και κυρίαρχο Κράτος. Σε ένα φυσιολογικό Κράτος, όπως και ο ίδιος ο ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών ανάφερε».

Ο Κύπριος Πρόεδρος τόνισε ότι για δεκαετίες οι συνομιλίες επικεντρώνοντο κυρίως στις εσωτερικές πτυχές, αφήνοντας πάντα για το τελικό στάδιο τα θέματα των Εγγυήσεων, την αποχώρηση στρατευμάτων και των εδαφικών αναπροσαρμογών.

Οι στόχοι που έθεσε η προεδρία του

Σημείωσε ότι από την εκλογή του στην Προεδρία τέθηκαν ως στόχοι προκειμένου να υπάρξει μια αποτελεσματική διαπραγμάτευση με προοπτική λύσης:

– Πρώτον: Την εμπλοκή της Τουρκίας στο διάλογο ούτως ώστε να συζητηθεί και η διεθνής πτυχή του Κυπριακού προβλήματος που δεν είναι άλλη από τον τερματισμό του αναχρονιστικού συστήματος των εγγυήσεων και επεμβατικών δικαιωμάτων και την αποχώρηση του συνόλου των κατοχικών στρατευμάτων.

– Δεύτερον: Την εμπλοκή της Ε.Ε. ώστε η υπό συζήτηση λύση να συνάδει πλήρως με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο και τις υποχρεώσεις μας ως κράτος – μέλος της Ένωσης.

– Τρίτον: Όσον αφορά τις εσωτερικές πτυχές,

(α) Λειτουργικό σύστημα Διακυβέρνησης.

(β) Εδαφικές αναπροσαρμογές που θα επέτρεπαν την επιστροφή και εγκατάσταση όσον το δυνατό μεγαλύτερου αριθμού προσφύγων στην Ελληνοκυπριακή συνιστώσα πολιτεία.

Ο Ν. Αναστασιάδης τόνισε ότι σαν αποτέλεσμα των εντατικών συνομιλιών ιδιαίτερα μετά την ανάδειξη του κ. Ακκιντζί ως ηγέτη της Τουρκοκυπριακής κοινότητας, οδηγηθήκαμε τον Ιανουάριο του 2017 στην πρώτη Σύνοδο για την Κύπρο στην οποία: Για πρώτη φορά κατατέθηκαν χάρτες για τις εδαφικές αναπροσαρμογές με ελάχιστη απόκλιση ως προς το ποσοστό του υπό επιστροφή εδάφους, και για πρώτη φορά επίσημα η Τουρκία ενεπλάκη απευθείας σε διάλογο και διαπραγματεύσεις στο κεφάλαιο της Ασφάλειας.

Όπως είπε το γεγονός αυτό ήταν αποτέλεσμα Συμφωνίας που είχα επιτύχει με τον Πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας, κ. David Cameron, τον Ιανουάριο του 2014 με βάση την οποία η Βρετανία αποποιείτο το δικαίωμα της εγγυήτριας δύναμης, εάν δεν ήτο αίτημα και των δύο κοινοτήτων. Η θέση της Ελλάδος ήταν καλά γνωστή, όπως είπε και σημείωσε ότι μόνη εμμένουσα στο καθεστώς της Εγγυήτριας παρέμενε η Τουρκία. Δεν παρέλειψε να τονίσει δε ότι για πρώτη φορά στις διαπραγματεύσεις η Ε.Ε. εκπροσωπήθηκε στο υψηλότερο επίπεδο.

Ωστόσο όπως σημείωσε ο κ. Αναστασιάδης λόγω της αδιαλλαξίας της Τουρκικής πλευράς και η Δεύτερη Σύνοδος για την Κύπρο στο Κραν Μοντανά δεν είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Απευθυνόμενος σε όσους μπορεί να αμφισβητούν τις προθέσεις του έναντι του πλαισίου του ΓΓ, ο κ. Αναστασιάδης είπε ότι θα ήταν παράφρων να απορρίψει τα όσα διαχρονικά διεκδικούσε η Ελληνοκυπριακή πλευρά και τα οποία το περίγραμμα του ΓΓ θέτει πλέον στην ημερήσια διάταξη των διαπραγματεύσεων.

Όπως είπε: Έκτοτε, έχω καταστήσει σαφή την πρόθεση μου για εμπλοκή σε ένα διάλογο από το σημείο που διακόπηκε στο Κραν Μοντανά, νοουμένου ότι μια νέα Σύνοδος θα ήτο καλά προετοιμασμένη για να μην οδηγηθούμε σε ένα νέο καταστροφικό αδιέξοδο. Και η πιο πάνω πρόταση είχε αμφισβητηθεί από κάποιους και νιώθω ευτυχής γιατί ο ΓΓ στην πρόσφατη έκθεση του υιοθετεί πλήρως τη θέση μου.

Η ανησυχία της τουρκοκυπριακής κοινότητας

Ο κ. Αναστασιάδης τόνισε ότι από την εμπειρία του στις διαπραγματεύσεις διαπίστωσε ότι η Τουρκοκυπριακή κοινότητα διακατέχεται από μια έντονη ανησυχία πως η Ελληνοκυπριακή, ως η πλειοψηφούσα κοινότητα, θα καταχράται την εξουσία με κίνδυνο οι Τουρκοκύπριοι να τεθούν στο περιθώριο και πρόσθεσε ότι προς αντιμετώπιση των ανησυχιών τους πρόβαλαν την αξίωση για μία θετική ψήφο σε κάθε απόφαση συντεταγμένου οργάνου του Κεντρικού Κράτους, είτε αυτό αφορά το Υπουργικό Συμβούλιο είτε άλλα θεσμικά όργανα.

Την ίδια ώρα, οι Ελληνοκύπριοι, όπως σημειώνει ο Ν. Αναστασιάδης, έχουν εύλογες ανησυχίες πως ένα ανάλογο δικαίωμα των Τουρκοκυπρίων ενδεχόμενα θα οδηγήσει σε ένα μη λειτουργικό κράτος, με ορατούς τους κινδύνους κατάρρευσης της νέας τάξης πραγμάτων. Και τούτο δημιουργεί μια ανασφάλεια για το μέλλον, σε σχέση με τη σταθερότητα και βεβαιότητα που σήμερα βιώνουν.

Μια ανασφάλεια η οποία όπως τόνισε επιτείνεται από την αξίωση της Τουρκίας να παραμείνει εν ισχύ το αναχρονιστικό σύστημα εγγυήσεων και επεμβατικών δικαιωμάτων και η μόνιμη παρουσία Τουρκικών στρατευμάτων, δημιουργώντας παράλληλα συνειρμούς συνέχισης της εξάρτησης των Τουρκοκυπρίων από την Τουρκία και συνεπώς ελέγχου της Ομοσπονδιακής Κυπριακής Δημοκρατίας από την εν λόγω χώρα.

Τι παραμένει αδιαμφισβήτητο στην αποκέντρωση εξουσιών

Όπως είπε ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας: «Ύστερα από σοβαρό προβληματισμό και προς εξάλειψη των ανησυχιών και των δύο κοινοτήτων, αλλά και της επίτευξης μιας λειτουργικής και βιώσιμης λύσης, υπέβαλα στο Εθνικό Συμβούλιο σαν τροφή προς σκέψη την αποκέντρωση, και θέλω να το τονίσω, την αποκέντρωση όσων εξουσιών αφορούν την καθ’ ημέραν ζωή των πολιτών ή και όσων άλλων δεν θα επέτρεπαν την αμφισβήτηση:

(α) Της μιας και μόνης διεθνούς προσωπικότητας, κυριαρχίας και ιθαγένειας του Κράτους.

(β) Της ενότητας εδάφους, λαού, οικονομίας και φυσικού πλούτου.

(γ) Της άμυνας και ασφάλειας, αλλά και φύλαξης των συνόρων του Ομοσπονδιακού Κράτους.

(δ) Την αποκλειστική και αποτελεσματική εκπροσώπηση και συμμετοχή του Ομοσπονδιακού Κράτους στην Ε.Ε., τον ΟΗΕ και τους λοιπούς διεθνείς οργανισμούς.

(ε) Και τις όποιες άλλες εξουσίες κριθούν ως απολύτως αναγκαίες».

Ξεκαθάρισε δε ότι είναι «άλλο αποκέντρωση εξουσιών και άλλο χαλαρή Ομοσπονδία».

Όπως είπε η πρόταση του δεν είναι νέα καθώς ανάλογη είχε υποβάλει και στο Εθνικό Συμβούλιο τον Απρίλιο του 2010.

Φιλοσοφία η διοικητική αυτονομία των πολιτειών

Σύμφωνα με τον ίδιο «η φιλοσοφία της αποσκοπεί στη μεγαλύτερη διοικητική αυτονομία των δύο πολιτειών, κάτω από τους όρους που έχουν προαναφερθεί, με εξισορροπιστικό αντιστάθμισμα η θετική ψήφος των Τουρκοκυπρίων να ασκείται μόνο εκεί και όπου η όποια απόφαση εκτελεστικού οργάνου μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τα ζωτικά συμφέροντα της Τουρκοκυπριακής κοινότητας και νοουμένου, βεβαίως, ότι θα θεσμοθετηθεί και αποτελεσματικός μηχανισμός επίλυσης τυχόν αναφυομένων διαφορών» και πρόσθεσε: «Τούτο συνάδει απόλυτα και με την αναφορά του ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών για ρύθμιση της αποτελεσματικής συμμετοχής των Τουρκοκυπρίων, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την εύρυθμη λειτουργία του Κράτους».

Υπεραμυνόμενος της πρότασης του ο Ν. Αναστασιάδης ανέφερε ότι: Η μεγαλύτερη διοικητική αυτονομία δημιουργεί το αίσθημα ασφάλειας στους Τουρκοκύπριους, αφαιρεί την εμμονή σε θετική ψήφο σε όλες τις αποφάσεις, αλλά και αναιρεί και τα προσχήματα της Τουρκίας για τη διατήρηση εγγυητικών και επεμβατικών δικαιωμάτων για προστασία των Τουρκοκυπρίων από αυθαίρετες αποφάσεις των Ελληνοκυπρίων.

Ενώ όπως είπε: Την ίδια ώρα, απαντά στις ανησυχίες των Ελληνοκυπρίων για τη λειτουργικότητα και βιωσιμότητα του Κράτους, αντιμετωπίζοντας το αίσθημα ανασφάλειας από τον κίνδυνο κατάρρευσης της νέας κατάστασης πραγμάτων.

Οι κίνδυνοι ενός παρατεταμένου αδιεξόδου

Ο κ. Αναστασιάδης τόνισε ότι: Η παραγνώριση εύλογων ανησυχιών μπορεί να οδηγήσει σε μια Συμφωνία μεταξύ ηγετών, αλλά, ταυτόχρονα, θα οδηγήσει σε περιφρόνηση των ηγετών με μια δεύτερη και οριστικά καταστροφική απόρριψη από το λαό.

Απάντησε στους επικριτές του ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφέρει τις απόψεις του και να διαφωνεί με τους χειρισμούς μου/ή και ακόμη να παραγνωρίζει πως το υφιστάμενο αδιέξοδο οφείλεται στην αδιαλλαξία της Τουρκικής και Τουρκοκυπριακής πλευράς, αλλά αυτό που κατ’ ουδένα λόγο δεν αποδέχομαι είναι την αμφισβήτηση της ειλικρίνειας των προσπαθειών μου για επανέναρξη ενός διαλόγου που μπορεί να μας οδηγήσει σε μια βιώσιμη λύση.

44 χρόνια μετά την εισβολή και μετά από δεκάδες κύκλους άκαρπων διαπραγματεύσεων, το ελάχιστο που οφείλουμε να πράξουμε είναι να προβληματιστούμε για το πως αίρεται το αδιέξοδο. Για το πως μπορούμε να καταλήξουμε σε μια λύση που θα καθησυχάζει τις εύλογες ανησυχίες και των δύο κοινοτήτων, υποστήριξε ο Ν. Αναστασιάδης.

Δήλωσε ότι κατανοεί τις ανησυχίες που εκφράζονται από διάφορες σχολές σκέψης, πλην όμως θα πρέπει όλοι να συνυπολογίσουμε τα αρνητικά τετελεσμένα που δημιουργεί ένα παρατεταμένο αδιέξοδο, αλλά και τους ορατούς κινδύνους από την επίτευξη μιας μη λειτουργικής λύσης που θα οδηγήσει σε εξίσου καταστροφικά αποτελέσματα.

Ο Κύπριος πρόεδρος κάλεσε τους ηγέτες των πολιτικών δυνάμεων, μέσα από ένα αδογμάτιστο και δημιουργικό διάλογο, όπως είπε, να συνδιαμορφώσουμε κοινές θέσεις που θα μας επιτρέψουν να εμπλακούμε σε έναν νέο κύκλο συνομιλιών που θα μας οδηγήσει σε μια αποδεχτή και από τις δύο κοινότητες λύσης.

Απαντώντας σε ερωτήσεις ξεκαθάρισε ως επιδίωξη του ένα λειτουργικό κράτος που δεν θα οδηγεί σε αδιέξοδα. «Λυπούμαι αν κάποιοι αυτό το θεωρούν συνομοσπονδιακά στοιχεία. Δεν είναι οι ηγέτες που θα αποφασίσουν τη λύση και να επιτύχει αν τα στοιχεία δεν είναι πειστικά ότι οδηγούν σε ένα κράτος βιώσιμο» πρόσθεσε.

Για Κοτζιά και Τσαβούσογλου

Για το πόσο συχνά επικοινωνεί με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου ανέφερε ότι: Η συνάντηση με τον κ. Τσαβούσογλου θεώρησα ότι ήταν ωφέλιμη. Το πόσο συχνή είναι η επαφή να πω ότι είναι μόλις η δεύτερη φορά που μιλήσαμε για το Κυπριακό. Σχολιάζοντας το αν θα επηρεάσει το Κυπριακό η παραίτηση Κοτζιά είπε: Η συνεργασία μου ήταν πολύ καλή τόσο με τον κ. Κοτζιά όσο και με τον κ. Τσίπρα. Θεωρώ και τους δύο εξίσου καλούς πατριώτες.