Ψυχρός πόλεμος στην ΑΟΖ για υδρογονάνθρακες και Κυπριακό

Σφιχτό χρονοδιάγραμμα για λύση του Κυπριακού μέχρι τον προσεχή Οκτώβριο,
με όχημα την άσκηση πιέσεων για ένα ενδιάμεσο καθεστώς «συνδιαχείρισης»
του φυσικού αερίου στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ),
φαίνεται ότι περιλαμβάνει ο σχεδιασμός της Αγκυρας.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του «Βήματος», διπλωματικές «πηγές» της Αθήνας, στην Αγκυρα και στη Λευκωσία, , το χρονικό ορόσημο του προσεχούς Οκτωβρίου δεν έχει επιλεγεί τυχαία. Τότε έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί στο Οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ η γεώτρηση του αμερικανικού ενεργειακού κολοσσού ExxonMobil, ο οποίος έχει πάρει τα δικαιώματα και έρευνας και εκμετάλλευσης σε κοινοπραξία με την Qatar Petroleum.

Είναι σαφές ότι η Αγκυρα έχει καταρτίσει επιμελώς τον σχεδιασμό της, ο οποίος άρχισε να ξεδιπλώνεται στο Οικόπεδο 3 και οδήγησε στην «εκδίωξη» του πλωτού γεωτρυπάνου «Saipem 12000» της ιταλικής Eni με την επίδειξη στρατιωτικής ισχύος. Το μήνυμα που, όπως αποδείχθηκε, αιφνιδίασε τη Λευκωσία ήταν σαφές. Η Αγκυρα έχει λόγο στους ενεργειακούς σχεδιασμούς της Κύπρου και θα τον διεκδικήσει, θέτοντας επί τάπητος σοβαρά διλήμματα όχι μόνο στην Αθήνα, όσο επίσης στους Ευρωπαίους αλλά και στους Αμερικανούς.

Η παρέμβαση της ΕΕ

Η Λευκωσία και η Αθήνα επένδυσαν τις προηγούμενες ημέρες κυρίως στην παρέμβαση της ΕΕ, έτσι όπως αυτή εκδηλώθηκε από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ. Με το βλέμμα στη προγραμματισμένη για τις 26 Μαρτίου συνάντηση των κορυφαίων αξιωματούχων της ΕΕ (του κ. Τουσκ και επίσης του προέδρου της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, αλλά και του προέδρου της Βουλγαρίας – χώρας που ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου – Μπόικο Μπορίσοφ με τον τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν) στη Βάρνα, οι δύο πρωτεύουσες επεχείρησαν να ασκηθούν, εμμέσως, πιέσεις ώστε η Αγκυρα να παύσει τις προκλήσεις.

Παράλληλα, ανάλογες «νουθεσίες» προς την τουρκική πλευρά φαίνεται ότι έγιναν από την καγκελάριο της Γερμανίας Ανγκελα Μέρκελ, αλλά και από τον αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον προς τον τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Ουδείς μπορεί με ασφάλεια να πει αν ο κ. Ερντογάν θα λάβει – και πόσο – υπ’ όψιν του αυτά τα μηνύματα.

Οι τουρκικές θέσεις

Το τουρκικό σκεπτικό, το οποίο παρουσίασε ξεκάθαρα πριν από περίπου μία εβδομάδα σε εκτενή, αποκαλυπτική συνέντευξή του στην κυπριακή εφημερίδα «Φιλελεύθερος» ο «υπουργός Οικονομικών και Ενέργειας» του ψευδοκράτους Οζντίλ Ναμί (κατά πολλούς, πρόκειται για έναν άνθρωπο που απηχεί τις απόψεις της Αγκυρας, αν και εσχάτως τη θέση αυτή διεκδικεί και ο Κουντρέτ Οζερσάι), δεν προέκυψε φυσικά από παρθενογένεση. Αυτό που ουσιαστικά πράττει η τουρκική πλευρά είναι να επαναφέρει, έστω διά της «διπλωματίας της κανονιοφόρου», στο τραπέζι μια πρόταση που είχε καταθέσει το 2011 ο τότε κατοχικός ηγέτης Ντερβίς Ερόγλου προς τον τότε Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Δημήτρη Χριστόφια και η οποία προέβλεπε τη σύσταση μιας κοινής επιτροπής για τους υδρογονάνθρακες.

Εξειδικεύοντας τις τουρκικές θέσεις, ο κ. Ναμί είπε ότι η συνδιαχείριση πρέπει να περιλαμβάνει τα πάντα, «από το άλφα ως το ωμέγα. Να λαμβάνουμε από κοινού αποφάσεις σχετικά με το ποιος δραστηριοποιείται στην ΑΟΖ, πότε και πώς».

Ουσιαστικά, οι δύο πυλώνες της τουρκικής πλευράς είναι η επίτευξη μιας ενδιάμεσης συμφωνίας για τη συνδιαχείριση των υδρογονανθράκων και η επανέναρξη συνομιλιών με σαφές χρονοδιάγραμμα που θα προβλέπει, σύμφωνα με τις πληροφορίες, ακόμη και ορισμό ημερομηνίας για τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων. Το ενδεχόμενο να δεχθεί ο κύπριος Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων (με γραμμή εκκίνησης όσα συζητήθηκαν στο Κραν Μοντανά) υπό αυτές τις συνθήκες μοιάζει σχεδόν αδύνατο. Ο ίδιος έθεσε άλλωστε δύο προϋποθέσεις για να συμβεί αυτό σε επιστολή του προς τον γενικό γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες: πρώτον, να σταματήσουν οι τουρκικές ενέργειες στην ΑΟΖ, δεύτερον, να συνεχιστεί το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Την ίδια στιγμή όμως, στο βαθύ παρασκήνιο, έμπειροι παρατηρητές εκμυστηρεύονται ότι με την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα, το σενάριο των δύο κρατών κερδίζει έδαφος και θα μπορούσε αρχικώς να πάρει τη μορφή του πλήρους διαχωρισμού των θαλάσσιων περιοχών μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων!
Το Κυπριακό

Κατά ορισμένες πληροφορίες πάντως, η επιλογή της πρόκλησης έντασης στο Οικόπεδο 3 εξυπηρετεί στενά τους τουρκικούς σχεδιασμούς σε σχέση με το Κυπριακό – πέραν της εκμετάλλευσης της αδυναμίας της Eni να προασπίσει τα συμφέροντά της. Ας μην λησμονείται ότι το εν λόγω Οικόπεδο βρίσκεται κοντά στην Αμμόχωστο, που αποτελεί «καλό διαπραγματευτικό χαρτί» για την Αγκυρα, ενώ η εν λόγω θαλάσσια περιοχή είναι από αυτές που το ψευδοκράτος «έχει παραχωρήσει» για έρευνα στην Τουρκική Κρατική Εταιρεία Πετρελαίου (ΤΡΑΟ). Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ουδείς θα έπρεπε να αποκλείσει μια σύνδεση της υπόθεσης του αερίου με το θέμα της Αμμοχώστου σε μελλοντικό στάδιο, ιδιαίτερα αν δεν ευδοκιμήσουν οι τουρκικές σκέψεις για μια διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.

Το σκηνικό που διαμορφώνεται στην κυπριακή ΑΟΖ είναι πολύ εύφλεκτο και οι παλαιότερες αμερικανικές ιδέες περί μιας ζώνης «οικονομικής ειρήνης» που ευνοούσε η κυβέρνηση Ομπάμα έχουν μάλλον παρέλθει ανεπιστρεπτί. Αναμεμειγμένοι είναι πολλοί τρίτοι παίκτες (ΗΠΑ, Γαλλία, Ρωσία, Ισραήλ, Αίγυπτος), η Τουρκία διέρχεται φάση εθνικιστικής έξαρσης (δεν λείπουν όσοι πιστεύουν ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μπορεί ανά πάσα στιγμή να πυροδοτήσει σενάριο πρόωρων προεδρικών εκλογών, επομένως η σκληρή ρητορική του θα οξυνθεί περισσότερο), η Ελλάδα έχει ανοιγμένα πολλά μέτωπα στην εξωτερική της πολιτική, ενώ πρέπει να κοιτάξει και τη διμερή ισορροπία με την Τουρκία στο Αιγαίο. Επιπλέον, ουδείς μπορεί να πει ότι όσα εκ πρώτης όψεως φαίνονται διά… γυμνού οφθαλμού ισχύουν απόλυτα.
«Ψυχρός πόλεμος»

Το χρονικό διάστημα από σήμερα μέχρι τον Οκτώβριο είναι μακρύ. Από αύριο, Δευτέρα 5 Μαρτίου, αναμένονται στο Οικόπεδο 10 δύο ερευνητικά σκάφη, τα «Med Surveyor» και «Ocean Investigator», τα οποία και έχει ναυλώσει η ExxonMobil με σκοπό να πραγματοποιήσει τις απαραίτητες προκαταρκτικές τεχνικές έρευνες (κυρίως τη διαμόρφωση του βυθού) στη θαλάσσια περιοχή όπου έχουν εντοπιστεί τρεις στόχοι («Ανθεια», «Γλαύκος», «Δελφίνος»). Για τον σκοπό αυτόν, μάλιστα, το Κέντρο Συντονισμού, Ερευνας και Διάσωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας εξέδωσε την περασμένη Πέμπτη NAVTEX με την οποία δέσμευσε μια θαλάσσια περιοχή ίση με το Οικόπεδο 10. Κατά τη συνήθη πρακτική της, η Αγκυρα απάντησε με δικές της NAVTEX, δίνοντας συνέχεια σε αυτόν τον ιδιότυπο «ψυχρό πόλεμο».
Υπάρχει περίπτωση η Αγκυρα να προχωρήσει και εναντίον της ExxonMobil σε κίνηση ανάλογη εκείνης που επεφύλαξε στην Eni; Στην πρόσφατη συνέντευξή του, ο κ. Ναμί δεν το απέκλεισε. Ο τρόπος της αντίδρασης όμως θα μπορούσε να διαφέρει και δεν πρέπει να λησμονείται ότι λογικά ως τότε θα είναι έτοιμο να κατέλθει στην Ανατολική Μεσόγειο το πλωτό γεωτρύπανο που έχει προμηθευτεί, το «Deep Sea Metro II». Αν πάντως επαληθευτούν οι πληροφορίες ότι ο κ. Τίλερσον (το πρώην «αφεντικό» της ExxonMobil) σχεδιάζει να επισκεφθεί την Κύπρο μέσα στο έτος, τότε θα σταλεί ένα σημαντικό μήνυμα στην Τουρκία. Αν επιλέξει να αντιδράσει στο Οικόπεδο 10, τότε αυτό σημαίνει ότι θέλει να κλιμακώσει κι άλλο την ένταση στις τουρκοαμερικανικές σχέσεις.

in.gr