Κοιλάδα Τεμπών, το σύμβολο της Θεσσαλίας

Γραφικότατη κοιλάδα της βορειοανατολικής Θεσσαλίας, τα Τέμπη είναι το στενό πέρασμα που διανοίγεται μεταξύ του Κάτω Ολύμπου και του Κισσάβου (Όσσας), στο σημείο όπου τα νερά του ποταμού Πηνειού ρέουν ήρεμα προς τις εκβολές του στο Αιγαίο, μέσα σε οργιώδη βλάστηση (αιωνόβια πλατάνια, λεύκες, ιτιές, άφθονες πηγές).

Το επιβλητικό αυτό τοπίο, όπου η ομορφιά περισσεύει και το μεγαλείο της φύσης εμπλέκεται στην ιστορία, τους μύθους και τους θρύλους του λαού μας, αποτελεί κατά κοινή παραδοχή το σύμβολο ολόκληρης της Θεσσαλίας.

Τα στενά των Τεμπών (η ονομασία τους διατηρείται αναλλοίωτη από την αρχαιότητα) υπήρξαν στο διάβα των αιώνων θέση στρατηγικής σημασίας, καθώς αποτελούσαν το κύριο πέρασμα από τη Μακεδονία προς τη Θεσσαλία. Η παράκαμψη της κοιλάδας των Τεμπών ανάγκαζε τους κατά καιρούς εισβολείς να ακολουθήσουν τις δύσβατες διαβάσεις του Ολύμπου και του Κισσάβου.

Η περιοχή των Τεμπών συνδέθηκε με γιορτές, λατρείες και μύθους της αρχαιότητας, στους οποίους ο Ποσειδώνας, ο Απόλλωνας και η Άρτεμη έχουν κυρίαρχη θέση.

Σύμφωνα με μαρτυρίες αρχαίων συγγραφέων, τα Tέμπη (τέμνω: κόβω, διανοίγω) είναι δημιούργημα ενός φοβερού σεισμού που διαχώρισε τους ορεινούς όγκους του Κάτω Ολύμπου και του Κισσάβου και προκάλεσε το αποστράγγισμα της απέραντης λίμνης που κατελάμβανε το χώρο της σύγχρονης θεσσαλικής πεδιάδας. Οι γεωλογικές αυτές μεταβολές συνδέθηκαν στις μυθικές παραδόσεις του λαού μας με τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνος.

Και πάλι σύμφωνα με τη μυθολογία, η πανέμορφη Δάφνη, για να αποφύγει τον Aπόλλωνα, που την ερωτεύτηκε, παρακάλεσε τον πατέρα της, τον Πηνειό, να τη μεταμορφώσει σε φυτό. Eίναι το ιερό φυτό του Aπόλλωνα, η δάφνη, με το οποίο στεφανώνονταν οι προσκυνητές, ύστερα από καθαρμούς και ιεροτελεστίες, και αναχωρούσαν εν πομπή από το ιερό του Aπόλλωνα στα Τέμπη για τους Δελφούς.

Ίχνη του ιερού του Απόλλωνα Πυθίου ή Τεμπείτη εντοπίστηκαν στους πρόποδες του Κισσάβου, στο άκρο της γέφυρας του Πηνειού.

Aπέναντι ακριβώς, στα ριζά του Κάτω Oλύμπου, βρίσκεται ο ναΐσκος της Aγίας Παρασκευής, χτισμένος στη θέση όπου προϋπήρχαν σπηλαιώδες προσκύνημα της αγίας και αγίασμα.