Η οικονομική κρίση συντελεί στην εξάπλωση των ναρκωτικών

Οι επιπτώσεις των βίαιων οικονομικών και κοινωνικών μεταβολών που ευνοούν την εξάπλωση του προβλήματος των ναρκωτικών, βρίσκονται στο επίκεντρο της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας κατά των Ναρκωτικών (26/6), με την οικονομική κρίση να έχει επιδεινώσει την κατάσταση των εξαρτημένων ατόμων στην Ελλάδα και έχει οδηγήσει σε ραγδαία αύξηση του HIV/AIDS και άλλων μολυσματικών ασθενειών.

Απόρροια της οικονομικής κρίσης θεωρείται και η αύξηση των εξαρτημένων ατόμων που διαβιούν στο δρόμο, η στροφή τους σε νέες, οικονομικότερες αλλά ιδιαίτερα επικίνδυνες ουσίες, όπως το σίσα, η ενίσχυση αυτοκαταστροφικών μορφών συμπεριφοράς και η αισθητή αποδυνάμωση του κινήτρου για θεραπεία.

Επίσης, η ανεργία και η φτώχεια περιορίζουν τα αντανακλαστικά της ελληνικής οικογένειας απέναντι στο φαινόμενο της χρήσης ναρκωτικών ουσιών.

«Είμαστε ακόμη στην αρχή. Η αύξηση των χρηστών θα είναι ακόμη μεγαλύτερη στο προσεχές μέλλον. Παρατηρούμε μια στροφή σε φτηνά ναρκωτικά λόγω ένδειας. Οι χρήστες δοκιμάζουν νέες φτηνές ουσίες και επιστρέφουν στην ενδοφλέβια χρήση, που είναι μεν πιο αποτελεσματική στην επίδραση της ουσίας, αλλά και πιο καταστροφική για τον χρήση. Στις μονάδες του ΟΚΑΝΑ κάθε βδομάδα δεχόμαστε 10-15 νέες αιτήσεις για ένταξη στα θεραπευτικά προγράμματα. Αυτό σημαίνει ότι οι χρήστες αυξάνονται και ότι εμφανίζονται κάποιοι ’κρυμμένοι’ χρήστες», επισημαίνει ο αναπληρωτής πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ, νευρολόγος – ψυχίατρος Κωνσταντίνος Γαζγαλίδης.

Ένας στους έξι μαθητές έχει δοκιμάσει ναρκωτικά
Στην Ελλάδα, ένας στους έξι μαθητές, ηλικίας 15- 19 ετών, μία ή περισσότερες φορές στη ζωή του έχει κάνει χρήση κάποιας παράνομης ουσίας, όπως κάνναβη, ηρωίνη, LSD, κοκαΐνη, κρακ, αμφεταμίνες, έκσταση, μαγικά μανιτάρια και GHB.

Ωστόσο, τα προγράμματα πρόληψης συμβάλλουν σημαντικά στην αποφυγή του κινδύνου, καθώς μειώνουν την πιθανότητα χρήσης ουσιών, όπως κάνναβη, τσιγάρο και αλκοόλ, από 23% έως 35%, επισημαίνει η επιστημονικά υπεύθυνη του Κέντρου Πρόληψης της Εξάρτησης και Προαγωγής της Υγείας «Πυξίδα», ψυχολόγος Μάρω Βασσάρα, επικαλούμενη στοιχεία ερευνών.

Διαχρονικά, από το 1984 μέχρι το 2011 στη χώρα μας παρατηρείται αυξητική τάση στη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών στους μαθητές 15-19 ετών. Συγκεκριμένα, το ποσοστό των μαθητών που έκαναν χρήση οποιαδήποτε παράνομης ουσίας μία ή περισσότερες φορές στη ζωή τους από περίπου 6% που ήταν το 1984 αυξήθηκε στο 16,6% το 2011, σύμφωνα με στοιχεία πανελλήνιας έρευνας για τη χρήση ουσιών στους μαθητές, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής έρευνας ESPAD στην οποία μετείχαν 36 χώρες.

Σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τα ποσοστά των 16χρονων Ελλήνων που κάνουν χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών είναι μικρότερα σε όλες τις κατηγορίες, εκτός από τις εισπνεόμενες ουσίες που είναι μεγαλύτερη. Συγκεκριμένα, η επικράτηση χρήσης οποιασδήποτε παράνομης ουσίας στους 16χρονους Έλληνες είναι 11% έναντι 18% στις άλλες χώρες που μετείχαν στην έρευνα ESPAD, η χρήση κάνναβης είναι 8% έναντι 17%, η χρήση παράνομων ουσιών εκτός κάνναβης είναι 5% έναντι 6% και η χρήση εισπνεόμενων ουσιών είναι 14% έναντι 9% .

Η επικράτηση της χρήσης κάνναβης στους 15χρονους μαθητές στην Ελλάδα συγκριτικά με τον μέσο όρο των χωρών που μετέχουν στο ερευνητικό πρόγραμμα HBSC του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας είναι χαμηλότερη (7% έναν 17%).

«Μία μείωση της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών από μαθητές 15-19 ετών παρατηρήθηκε στη χώρα μας στο διάστημα 1998 – 2003, λόγω της λειτουργίας προγραμμάτων πρόληψης. Τα προγράμματα πρόληψης έχουν σημαντικά αποτελέσματα. Οι μαθητές που συμμετέχουν στα προγράμματα πρόληψης, όπως είναι το ‘Ξέρω τι ζητάω’, έχουν 26% λιγότερες πιθανότητες να καπνίζουν καθημερινά τσιγάρο, 35% λιγότερες πιθανότητες να μεθούν τακτικά και 23% λιγότερες πιθανότητες να χρησιμοποιήσουν κάνναβη» επισημαίνει η κ.Βασσάρα.

Τα προγράμματα πρόληψης μειώνουν τις πιθανότητες χρήσης
Σε ένα τόσο αρνητικό περιβάλλον κάθε σενάριο για συγχωνεύσεις ή και περιορισμό του προσωπικού στον τομέα της απεξάρτησης και της κοινωνικής επανένταξης πλήττει τους ήδη αποδυναμωμένους οργανισμούς θεραπείας, οι οποίοι αντιμετωπίζοντας δραστικές περικοπές, ελλείψεις προσωπικού, γραφειοκρατία και τη γενικότερη αβεβαιότητα για το μέλλον, λειτουργούν στα όριά τους.

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, απαιτείται εθνικός σχεδιασμός, νέα στρατηγική και ενίσχυση των φορέων πρόληψης και απεξάρτησης με στόχο τον περιορισμό της εξάπλωσης της χρήσης και την αντιμετώπιση του προβλήματος που ολοένα οξύνεται. Η δυνατότητα να έχει η χώρα μας εθνική στρατηγική είναι πλέον απτή με την πρόσφατη ψήφιση του ν. 4139 στη Βουλή. Αυτό που χρειάζεται είναι η άμεση εφαρμογή του και η λειτουργία των αρμόδιων οργάνων, όπως έχουν προβλεφθεί.

Μέσα σε συνθήκες τέτοιας οικονομικής ύφεσης κάθε περαιτέρω καθυστέρηση ή αμφισβήτηση του νόμου μέσω σεναρίων συγχώνευσης φορέων ή αποδυνάμωσής τους, θα έχει καταστροφικές επιπτώσεις όχι μόνο για τους εξαρτημένους και τις οικογένειές τους αλλά και για την ελληνική κοινωνία. Όσο οι οργανισμοί απεξάρτησης και κοινωνικής επανένταξης αποδυναμώνονται τόσο αυξάνεται το κοινωνικό και οικονομικό κόστος για τους πολίτες.

Σήμερα περισσότερο από ποτέ οι φορείς θεραπείας χρειάζονται ενίσχυση, ώστε να κρατηθεί ζωντανό το δικαίωμα και η ελπίδα των ανθρώπων να αλλάξουν ζωή.