Δίαιτα Ατκινς: Αποτελεσματική ή επικίνδυνη;

Είναι γεγονός ότι σήμερα ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων ενδιαφέρεται να χάσει μερικά παραπανίσια κιλά. Είναι επίσης γεγονός ότι οι περισσότεροι άνθρωποι επιζητούμε το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα στον ελάχιστο δυνατό χρόνο και με τον ελάχιστο δυνατό κόπο. Αυτός ακριβώς είναι ο συνδυασμός που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση «μαγικών» λύσεων, σκευασμάτων ή μεθόδων αδυνατίσματος, με σκοπό το κέρδος, σε μια τεράστιων οικονομικών μεγεθών «βιομηχανία του αδυνατίσματος». Μια τέτοια «μαγική συνταγή» αδυνατίσματος είναι και η δίαιτα του δόκτωρος Άτκινς.

Τί είναι η δίατα Άτκινς;

Η δίαιτα Άτκινς αρχίζει τη «ζωή» της στη δεκαετία του 1970 στις Η.Π.Α. και ανήκει σε μια ομάδα διαιτών που ονομάζονται «δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες» («low-carbohydrate diets»), μέλη της οποίας είναι μεταξύ άλλων οι επίσης γνωστές «Zone Diet», «Carbohydrate Addict’s Diet» και «Sugar Busters! Diet». Εδώ πρέπει να αναφέρουμε δύο στοιχεία που θα μας βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση του θέματος:

α. Τα θρεπτικά συστατικά της τροφής που αποδίδουν ενέργεια στον οργανισμό μας είναι τρία: οι υδατάνθρακες, οι πρωτεΐνες και τα λίπη, τα λεγόμενα μακρομοριακά θρεπτικά συστατικά (και η αλκοόλη αποδίδει ενέργεια αλλά δεν την χρησιμοποιούμε στον χαρακτηρισμό διαιτών),

β. Ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο πρέπει να περιέχει τέτοιες ποσότητες υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λιπών που η καθεμιά από αυτές να αποδίδει τα παρακάτω ποσοστά επί της συνολικής ενέργειας του διαιτολογίου: υδατάνθρακες 55 – 60%, πρωτεΐνες 15 – 20%, λίπη εώς 30%.

Στις «δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες» λοιπόν το παραπάνω ποσοστό υδατανθράκων πέφτει πολύ πιο κάτω από το 50 – 60% του ισορροπημένου διαιτολογίου, σε τιμές όπως 3%, 10% ή 22%. Καθώς όμως το ποσοστό των υδατανθράκων μειώνεται, απαραίτητα αυξάνεται το ποσοστό των πρωτεϊνών και των λιπών.

Στη δίαιτα Άτκινς συγκεκριμένα, αυξάνεται κυρίως το ποσοστό των λιπών (από 45 εώς 64%) και δευτερευόντως το ποσοστό των πρωτεϊνων (25 – 33%), έτσι ώστε η δίαιτα Άτκινς να χαρακτηρίζεται ακόμα πιο εξειδικευμένα ως «δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες – υψηλής περιεκτικότητας σε λίπη» («low carbohydrate – high fat diet»).

Για να επιτύχουμε όμως μια δίαιτα με τα χαρακτηριστικά της δίαιτας Άτκινς, πρέπει αυτή να περιέχει μικρές ή και καθόλου ποσότητες τροφίμων από τις ομάδες των δημητριακών, των φρούτων και των λαχανικών, που είναι οι κύριες πηγές υδατανθράκων για τη διατροφή μας, και μεγάλες ποσότητες τροφίμων που περιέχουν πολλά λίπη ή πρωτεϊνες ή και τα δυό μαζί, τρόφιμα δηλαδή από τις ομάδες του κρέατος και των λιπών. Με άλλα λόγια η δίαιτα Άτκινς είναι φτωχή σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης (κυρίως σε δημητριακά) και πλούσια σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης.

Τέλος να αναφέρουμε ότι ως προς τη μεθοδολογία της η δίαιτα Άτκινς χωρίζεται σε τρία στάδια: το στάδιο έναρξης (3% υδατάνθρακες), το στάδιο συνεχούς απώλειας (10% υδατάνθρακες) και το στάδιο διατήρησης (22% υδατάνθρακες).

Πώς χάνω βάρος με τη δίαιτα Άτκινς;

Στη δίαιτα Άτκινς χάνουμε βάρος απλά και μόνο γιατί οι θερμίδες που αποδίδει η δίαιτα είναι λιγότερες από αυτές που χρειάζεται ο οργανισμός μας για να καλύψει τις ανάγκες του σε ενέργεια, οπότε είναι υποχρεωμένος να κινητοποιήσει τις αποθήκες ενέργειάς του για να καλύψει το έλλειμα και να χάσει βάρος.

Τίποτα «μαγικό» ή ιδιαίτερο τελικά, αν τη συγκρίνουμε με την προσπάθεια απώλειας βάρους μέσω ενός ισορροπημένου διαιτολογίου που στηρίζεται ακριβώς σε αυτήν την αρχή της δημιουργίας ενός «αρνητικού ισοζύγιου ενέργειας» (δηλαδή το να δίνουμε στον οργανισμό μας λιγότερη ενέργεια από όση χρειάζεται).

Τα θεαματικά αποτελέσματα απώλειας βάρους κατά τις πρώτες εβδομάδες της δίαιτας Άτκινς οφείλονται στο ότι η αφαίρεση των υδατανθρακούχων τροφών από τη διατροφή μας ωθεί τον οργανισμό μας να «κάψει» τις αποθήκες γλυκόζης του (το γλυκογόνο) και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την αυξημένη απώλεια νερού. Η απώλεια αυτή όμως αναπληρώνεται από τον οργανισμό μας στη δεύτερη ή τρίτη εβδομάδα της δίαιτας.

Πόσο αποτελεσματική είναι πραγματικά η δίαιτα Άτκινς;

Πριν απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα πρέπει να διευκρινίσουμε το πως ορίζεται η αποτελεσματικότητα μιας μεθόδου αδυνατίσματος.

Μια μέθοδος αδυνατίσματος λοιπόν είναι αποτελεσματική όταν η απώλεια βάρους οφείλεται κυρίως στην απώλεια λίπους και επιπλέον όταν αυτή η απώλεια διατηρείται μακροπρόθεσμα.

Σε ότι αφορά την απώλεια λίπους, η δίατα Άτκινς δεν έχει αποδειχτεί ότι είναι περισσότερο αποτελεσματική από την μέθοδο απώλειας βάρους με ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο.

Σε ότι αφορά τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, αυτά επιτυγχάνονται μόνο όταν η μέθοδος προωθεί παράλληλα, αφενός την βελτίωση της διατροφικής συμπεριφοράς συνολικά με την κατάλληλη διατροφική εκπαίδευση και αφετέρου την αύξηση της φυσικής μας δραστηριότητας με την επισήμανση του σημαντικού ρόλου της άσκησης.

Τέτοια διατροφική εκπαίδευση για μια πιο ισορροπημένη διατροφική συμπεριφορά και τέτοια επισήμανση της σημασίας της άσκησης, η δίαιτα Άτκινς δεν προσφέρει. Και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η μέθοδος αυτή επικεντρώνεται στη δίαιτα και μόνο σε αυτή, στην προσπάθειά της να της δώσει τη μορφή «μαγικής» συνταγής που λύνει από μόνη της το πρόβλημα του βάρους.

Πόσο ασφαλής είναι η δίαιτα Άτκινς;

Κοινά συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν κατά τη δίατα Άτκινς είναι η αφυδάτωση, η διάρροια, η αδυναμία, η ζάλη, ο πονοκέφαλος και η κακή αναπνοή, που οφείλονται σε μια κατάσταση του οργανισμού μας, την κέτωση, η οποία δημιουργείται αναπόφευκτα κατά τη δίατα Άτκινς.

Πέρα από αυτά όμως μπορεί να υπάρξουν και πιο σοβαρά προβλήματα για την υγεία μας από την εφαρμογή της δίαιτας Άτκινς, όταν αυτή εφαρμόζεται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ή ακόμα χειρότερα όταν προϋπάρχει κάποιο πρόβλημα υγείας: καρκίνος του παχέως εντέρου, παθήσεις του καρδιαγγειακού συστήματος, δυσλειτουργία των νεφρών, οστεοπόρωση, επιπλοκές διαβήτη.

Η δυνητική εμφάνιση των παραπάνω οφείλεται κυρίως στο ότι η δίαιτα Άτκινς είναι πολύ πλούσια σε πρωτεϊνες, κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη και πολύ φτωχή σε φυτικές ίνες, ενώ πρέπει να αναφερθεί ότι η δίαιτα Άτκινς εμφανίζει σημαντικές ελλείψεις και σε άλλα χρήσιμα συστατικά όπως βιταμίνες και μέταλλα.

Συμπέρασμα

Είναι σαφές από τα παραπάνω ότι η δίαιτα Άτκινς είναι μια μη ισορροπημένη δίαιτα που δεν προωθεί τη βελτίωση της διατροφικής μας συμπεριφοράς για τον διαρκή έλεγχο του βάρους μας, ενώ ενέχει και κινδύνους για την υγεία μας.

Το θέμα είναι ότι τέτοιου είδους παράδοξες δίαιτες υπάρχουν και άλλες, ενώ οι συνθήκες ευνοούν την εμφάνιση ακόμα περισσότερων.

Έχει λοιπόν αξία να αναφέρουμε μερικές συμβουλές για το πως μπορούμε να αναγνωρίσουμε μια «δίαιτα – απάτη», ή τουλάχιστον να την υποψιαστούμε και να μην την εφαρμόσουμε πριν επικοινωνήσουμε με κάποιον διαπιστευμένα ειδικό:

Υπόσχεται γρήγορη απώλεια βάρους.

Έχει στοιχεία τελετουργικού και θυσίας.

Μιλάει για μαγικά τρόφιμα ή μαγικούς συνδυασμούς τροφίμων.

Επιτρέπει απεριόριστες ποσότητες κάποιων τροφίμων.

Έχει μονότονες επιλογές τροφίμων.

Στηρίζεται σε επιστημονικές μισο-αλήθειες.

Δεν την υποστηρίζουν καλές επιστημονικές αποδείξεις.

Δεν επισημαίνει την αναγκαιότητα για αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.

health.in.gr