Οστεορθρίτιδα και αναλγησία

Στα άτομα μεγάλης ηλικίας οι αρθρώσεις, και κυρίως αυτές των δαχτύλων των χεριών, της σπονδυλικής στήλης και των μεγάλων αρθρώσεων των κάτω άκρων που δέχονται το σωματικό βάρος, παρουσιάζουν προοδευτικά εξελισσόμενη βλάβη, που χαρακτηρίζεται από εκφύλιση και απώλεια του αρθρικού χόνδρου, αλλοιώσεις του οστού κάτω από το χόνδρο και αντίδραση του οστού γύρω από την άρθρωση.

Το κύριο σύμπτωμα της νόσου είναι ο πόνος στην άρθρωση, ο οποίος επιδεινώνεται με την κίνηση, που συνήθως δύσκολα κάμπτεται (δυσκαμψία) και ελαττώνεται με την ανάπαυση. Σε προχωρημένα στάδια η άρθρωση που πάσχει διογκώνεται και στην κίνηση εμφανίζονται κριγμοί.

Η οστεοαρθρίτιδα δεν είναι γενική νόσος και δεν συνοδεύεται από φλεγμονή. Δηλαδή δεν παρουσιάζει γενικά συμπτώματα, π.χ., πυρετό, απώλεια βάρους κ.λπ. ούτε παθολογικά εργαστηριακά ευρήματα.

Στην εμφάνιση της οστεοαρθρίτιδας επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η παχυσαρκία (αν και οι πάσχοντες από οστεοαρθρίτιδα αποκτούν βάρος λόγω της δυσκινησίας), οι προηγηθείσες κακώσεις των αρθρώσεων, η υπερφόρτωσή τους (λόγω σχετικής εργασίας), προηγούμενες νόσοι (τοπικές φλεγμονές) κ.ά.

Δεν υπάρχει αποδεκτή αιτία πρόκλησης της οστεοαρθρίτιδας. Θεωρείται εκφυλιστική νόσος: πολλοί ερευνητές θεωρούν ότι η φλεγμονογόνος ουσία Ιντερλευκίνη 1 (IL-1) προκαλεί βλάβες στους προστατευτικούς χόνδρους στην άρθρωση, ενώ παράλληλα προσταγλανδίνες μεσολαβούν για την ανάπτυξη της επώδυνης συμπτωματολογίας. Ο πόνος μπορεί να προέρχεται από τη διάταση ή τη φλεγμονή του αρθρικού θύλακα, από τους περιαρθρικούς μυς (από σπασμό), τους συνδέσμους, το υποχόνδριο οστούν ή τα οστεόφυτα.

Η διάγνωσή της βασίζεται κυρίως στην κλινική και την ακτινολογική εικόνα. Ειδική εργαστηριακή εξέταση για τη νόσο δεν υπάρχει. Οι εργαστηριακές εξετάσεις βοηθούν μόνο για να αποκλείσουν άλλες ρευματικές νόσους (ρευματοειδή αρθρίτιδα κ.ά.).Επιπλέον, δεν υπάρχει ειδική θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας.

Η θεραπεία στοχεύει στη μείωση του πόνου, στη διατήρηση όσο το δυνατόν καλύτερης λειτουργικότητας της άρθρωσης και στην ελάττωση της αναπηρίας. Κατά περίπτωση εφαρμόζονται γενικά μέτρα (ανάπαυση, μείωση του σωματικού βάρους, ορθοπεδικές ζώνες κ.ά.), υδροθεραπεία, φυσιοθεραπεία, θερμά επιθέματα, χειρουργική θεραπεία κ.ά. ή φαρμακευτική αγωγή.
Η φαρμακευτική αγωγή, λόγω της χρόνιας εφαρμογής, πρέπει να ακολουθείται με μεγάλη προσοχή γιατί μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες.
Πολλά αναλγητικά φάρμακα διατίθενται χωρίς ιατρική συνταγή, με αποτέλεσμα οι ασθενείς, στην προσπάθειά τους να καταστείλουν τον πόνο τους, να χρησιμοποιούν ανεξέλεγκτα προϊόντα με βέβαιο κίνδυνο για την υγεία τους.

Για τους ασθενείς με ήπιο ή διαλείπον άλγος, χωρίς κλινική εικόνα φλεγμονής, τα απλά αναλγητικά, όπως η παρακεταμόλη (Panadol, Apotel, Depon, Lonarid) σε δόσεις 1-6 δισκίων την ημέρα, είναι ικανά να αναστείλουν τον πόνο της οστεοαρθρίτιδας, χωρίς να προκαλέσουν ανεπιθύμητες ενέργειες.

Όταν ο πόνος δεν ελέγχεται και υπάρχουν σημεία φλεγμονής, τα αντιφλογιστικά φάρμακα, όπως το ακετυλοσαλικυλικό οξύ (Aspirin, Salospir), η ιβουπροφαίνη (Brufen), η δικλοφαινάκη (Voltaren), η ινδομεθακίνη (Indocid), το μεφαιναμικό οξύ (Postan), το νιφλουμικό οξύ (Niflamol) ,η νιμεσουλίδη (Mesulid) κ.ά., μπορεί να βοηθήσουν.

Τα αντιφλογιστικά (μη στεροειδή) αναστέλλουν την δράση των ενζύμων κυκλοξυγενασών-1 και -2 (COX-1 και -2) που συνθέτουν τις φλεγμονογόνες-αλγογόνες-προσταγλαδίνες. Η γενικευμένη αυτή δράση τους στις κυκλοξυγενάσες έχει ως αποτέλεσμα και τη μη παραγωγή στο στομάχι προσταγλαδίνης (λόγω αναστολής της δράσης της κυκλοξυγενάσης-1 (COX-1) που είναι προστατευτική ουσία (αντιελκωτική) για το βλεννογόνο του. Έτσι, η χρήση των μη στεροειδών αντιφλεγμονοδών προκαλεί υψηλή συχνότητα ανεπιθύμητων ενεργειών, κυρίως από το γαστρεντερικό σωλήνα (γαστρορραγίες).

Τα τελευταία χρόνια εισήχθηκε στη θεραπευτική μία ομάδα φαρμάκων, οι κοξίμπες (vioxx), που έχουν εκλεκτική δράση επί της κυκλοξυγενάσης-2 (COX-2) (και όχι επί της COX-1 που υπάρχει και στο στομάχι), με συνέπεια να μη δημιουργούν ανεπιθύμητες ενέργειες από το γαστρεντερικό.
Τα φάρμακα αυτά συνταγογραφούνται όταν τα αναλγητικά και τα αντιφλεγμονώδη δεν έχουν αποτελεσματικότητα.

Σε καθημερινό επίπεδο, η παρακεταμόλη σε λογική χρήση καλύπτει τις αναλγητικές ανάγκες των πασχόντων από οστεοαρθρίτιδα, οι οποίοι είναι ενημερωμένοι αναφορικά με το γεγονός ότι δεν υπάρχει μέχρι τώρα φάρμακο ικανό να εμποδίσει την εξέλιξη της οστεοαρθρίτιδας.

health.in.gr